• Viên Ngọc Quý - Nguyên Hương

Hôm nay, cửa hàng của thương gia giàu có nhất thành phố tưng bừng đón tiếp bạn hàng từ phía bên kia bờ biển xa xôi đến mang theo hàng hóa là ngọc quý. Không khí rộn rã không phải chỉ vì ngọc quý mà hôm nay còn là ngày đầu tiên con trai của thương gia tập học nghề buôn ngọc do đích thân cha mình truyền lại. Chàng trai chăm chú ngắm nhìn những viên ngọc tỏa đủ màu sáng lấp lánh và lắng nghe từng lời chỉ dẫn của cha. Rồi chàng kinh ngạc khi thấy cha mình lấy trong hộc bàn ra một viên đá sần sùi, nhìn nó thật là thô cục trong những ngón tay cha chàng cẩn trọng nâng niu

<!>

Chàng hỏi:

– Thưa cha, có phải viên đá này mang ý nghĩa tinh thần nhiều hơn? Một kỷ vật chẳng hạn?

Người cha bật cười:

– Con trai của cha ơi, đây là viên ngọc thô chưa được mài dũa, thoạt trông như những viên đá bình thường, chỉ người tinh thông trong nghề mới nhận ra đó là ngọc quý. Chính những viên đá như thế này mới đem lại món tiền lời rất lớn vì người bán không biết đó là ngọc quý. Con vừa nói đến kỷ vật, thì nó sẽ trở thành kỷ vật để nhắc cha con ta nhớ mãi ngày hôm nay. Hãy nhìn đây.

Chàng trai “ồ” lên xuýt xoa trầm trồ. Dưới những ngón tay tài tình của người cha, viên đá sần sùi được đẽo thành hình viên bi tròn trịa tỏa ánh sáng đều khắp như một ngọn đèn và những mảnh vụn khi đẽo gọt rơi xuống khiến mặt bàn sáng rực lên.

Giữa lúc ấy, bầy ngỗng cất tiếng kêu ồn ào. Là nhà thương gia nuôi ngỗng giữ nhà thay cho nuôi chó. Cũng là để thể hiện sự đặc biệt của nhà giàu có. Chó thì nhà nào cũng có, còn bầy ngỗng xinh đẹp này vừa biết báo tin khi có người lạ và cũng vừa là để trang trí cho cảnh vật thêm phần đặc sắc.

Người cha và chàng trai cùng nhìn ra cổng, họ thấy có một nhà sư đi khất thực ngang qua. Chàng trai quá phấn khích trong ngày đầu tiên học nghề mà được chiêm ngưỡng một viên ngọc toàn bích như vậy, chàng nhét vội viên ngọc vào túi áo và chạy ra cổng. Sau khi lệnh cho bầy ngỗng ngừng kêu quang quác, chàng xin nhà sư ngừng lại để chàng được cúng dường.

Nhà sư dừng lại chờ đợi.

Chàng trai chạy vô nhà để lấy thức ăn. Vì chạy nhanh nên vạt áo của chàng trai xốc tung lên, viên ngọc rơi xuống.

Lầm tưởng viên ngọc óng ả là một loại hạt ngon lành, con ngỗng đầu đàn lanh lẹ chạy đến…

Nhà sư thốt đưa tay ngăn cản nhưng không kịp, con ngỗng đã đớp lấy viên ngọc và rướn cổ nuốt chửng. Rồi nó nhìn nhà sư như là khoe “Ta nhanh hơn ông, thấy không?”

– Ôi, ngỗng ơi – Nhà sư kêu lên.

Chàng trai từ trong nhà đi ra, mang theo một bát cơm nóng thơm dẻo và đĩa thức ăn thơm phức ngon lành.

Chàng cung kính sửa sang lại vạt áo để quỳ xuống dâng cúng cho nhà sư. Tay chàng chạm vào túi, không thấy viên ngọc đâu.

Chàng trai cuống cuồng tìm kiếm ở những nơi mình vừa đi qua – trên đường từ phòng học việc ra cổng, trên đường từ cổng vào bếp, và trên đường từ bếp ngược ra cổng.

Tất cả các nơi đều không có ai. Tất cả gia nhân đều đang bận công việc ở những nơi khác. Chỉ một mình chàng trai, và… Ngay cả khi vào bếp cũng chính tay chàng xúc cơm và lấy thức ăn.

Không có ai, chỉ có chàng trai và nhà sư mà thôi.

Chàng đưa mắt nhìn nhà sư, người đang đứng yên lặng từ nãy giờ.

Tràn đầy nghi ngờ, chàng trai cất giọng giận dữ:

– Hãy trả lại viên ngọc quý giá cho tôi.

Nhà sư lặng thinh không nói gì.

Thái độ yên lặng và bình thản của nhà sư càng làm cho chàng trai thêm tức giận,chàng lớn tiếng mắng mỏ và gọi gia nhân bắt trói nhà sư lại, đồng thời cho mời hương chức đến để tra hỏi.

Nhà sư yên lặng chịu đựng lời lẽ khinh bỉ của mọi người và hình phạt tra tấn của hương chức. Mỗi gậy quật xuống thì thêm một lằn lưng rướm máu, sức vóc có hạn, sau hai chục gậy thì nhà sư không chịu đựng được nữa, té xỉu và ngất lịm.

Con ngỗng đầu đàn bỗng cất cánh bay lại bên nhà sư và cất tiếng kêu quàng quạc, gặp ngay lúc cây gậy từ tay hương chức vụt xuống, con ngỗng không kịp né tránh, nó rú lên đau đớn rồi gục xuống. Tiếng rú khiến nhà sư tỉnh lại. Nhìn thấy con ngỗng đã chết, nhà sư đưa tay vỗ về nó và lâm râm đọc kinh cầu siêu.

Trong cơn tức giận căng tràn, chàng trai ra lệnh cho đầu bếp làm thịt ngỗng ngay kẻo để lâu sẽ bị ươn, uổng phí.

Khi người đầu bếp mổ con ngỗng, viên ngọc hiện ra.

Nhìn thấy viên ngọc, sau giấy phút sững sờ, chàng trai quỳ sụp sát chân nhà sư cầu xin người tha thứ cho sự xúc phạm khủng khiếp mà chàng trót gây ra.

Không muốn con trai cưng của mình bị mang tội nói lời độc ác, người cha phân bua bằng câu hỏi:

– Người nhìn thấy con ngỗng nuốt viên ngọc phải không?

Nhà sư khẽ gật đầu.

– Vậy tại sao Người không nói ra trước để đến nỗi con trai tôi lầm lỗi đến vậy?

Nhà sư nhẹ nhàng trả lời:

– Nếu ta nói thì ắt con ngỗng sẽ bị giết để lấy lại viên ngọc. Sao ta làm điều ấy cho đành?

Viên ngọc trở thành kỷ vật thiêng liêng đối với cha con thương gia, nó nhắc cho họ nhớ lòng từ bi vô hạn của nhà sư.

Kể từ đó, cha con thương gia phát nguyện ăn chay để chuộc lại lỗi lầm của mình. Và cũng từ đó, cửa nhà họ luôn rộng mở sẵn sàng giúp đỡ kẻ khó khăn người cơ lỡ.

Nguồn: Tiểu Bộ Kinh – Tập VIII

Nguyên Hương viết lại