Hoa Kỳ lập quốc năm 1776 chỉ có 4 triệu người, ngày nay 2017 dân số có 325 triệu. Trải qua ba trăm năm gia tăng 321 triệu. Cuối năm 1975 người Việt tại Mỹ có 150 ngàn, ngày nay có gần 2 triệu. Sau 42 năm tăng hơn 10 lần. Dân Việt tỵ nạn xây dựng cuộc sống trên đất mới trong khi thế giới chuyển tiếp giữa thế kỷ 20 và 21. <!>
Về kỹ thuật, điện tử thay đổi toàn bộ đời sống con người. Về nhân văn, với sự chấp nhận hôn nhân đồng tính, Hoa Kỳ đã tiến một bước rất dài trên phương diện tư tưởng, bỏ xa phần còn lại của thế giới cả trăm năm. Người Việt đã có mặt trên miền đất tiền phong trong giai đoạn lịch sử. Xin cùng quay về tìm hiểu thời lập quốc Hoa Kỳ.-- Lịch sử đất nước mới hào hùng mà di dân bốn phương trời sống chết tìm đến.
Ngày quốc lễ
Ngày 4 tháng 7 hàng năm là ngày lễ trọng đại nhất của Hoa Kỳ. Đó là ngày Mỹ quốc Tuyên Ngôn Độc Lập năm 1776 và bắt đầu chiến tranh cách mạng chống lại Anh quốc trong 6 năm. Đến 1782 Anh và Mỹ ký thỏa ước ở Paris và công nhận Hoa Kỳ độc lập. Người Mỹ đã chiến thắng trận chiến tranh đầu tiên của lịch sử Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. (Đã có nhiều ý kiến khác, nhưng tác giả xin dùng tên này. Sau kỳ kiểm kê dân số 2010 nước Mỹ dần dần trở thành là đất nước của các sắc dân mà trong đó da trắng sẽ chỉ còn dưới 50% tổng số.) Là công dân gốc Việt trong đợt di dân cuối cùng của thế kỷ 20, chúng ta nên tìm hiểu về đất nước mà chúng ta lập nghiệp. Các di dân tỵ nạn Việt Nam đầu tiên đến Mỹ đã được dự ngày kỷ niệm 200 năm lập quốc vào năm 1976. Đến bây giờ nước Mỹ đã già thêm 40 năm nhưng lịch sử trẻ trung của Hiệp Chủng Quốc rất phong phú và cũng rất độc đáo. Hoa Kỳ là quốc gia bao gồm tất cả các sắc dân, các ngôn ngữ, các tập tục văn hóa. Nước Mỹ đã có các kỷ niệm vừa hung bạo vừa nhân từ. Tiêu diệt da đỏ, bắt da đen làm nô lệ, kỳ thị da vàng, đem quân đi làm cảnh sát trên thế giới, đi đến đâu là gây sóng gió ở đó. Hoa Kỳ cũng là quốc gia phát huy tự do dân chủ toàn cầu, viện trợ kinh tế, quân sự, giáo dục, xã hội, văn hóa cho các quốc gia chậm tiến trên thế giới .
Nước Mỹ sống giữa 2 đại dương và có ba múi giờ. Biên cương của Hoa Kỳ trên địa cầu là một vùng đất bao la tiếp giáp với Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Tiểu bang Alaska của Hoa Kỳ là ải địa cầu trấn giữ Bắc Băng Dương. Biên giới không gian của Hoa Kỳ lên đến mặt trăng và Mỹ quốc cũng là quốc gia tiên phong ghi dấu vết trên Hỏa tinh. Hai ngàn vệ tinh kinh tế thương mại và quân sự của Hoa Kỳ canh gác toàn vùng khí quyển của quả đất. Đế quốc nhân văn của Hiệp Chủng Quốc hiện diện trên thế giới bằng các đại sứ quán và tòa lãnh sự luôn luôn tấp nập các khách hàng xin visa .Cơ sở ngoại vi của các sứ quán Hoa Kỳ là những chỗ bán thức ăn Fast Food McDonald, Kenturky, nước Coke, nhạc Rock và quần Jeans. Mỹ phát thực phẩm cho dân nghèo toàn thế giới nhưng đi đến đâu cũng bị đuổi về nhà: Yankee go home. Đó là Hoa Kỳ ngày nay, quá trẻ trung vì chưa đủ một phần tư thế kỷ lập quốc. Đất nước mà chúng ta đang là công dân vì đứng lên tuyên thệ bảo vệ và tuyệt đối trung thành. Vì vậy chúng ta cũng nên biết qua lịch sử của quê hương mà phần đông chúng ta sẽ cùng các thế hệ tiếp theo ở lại đời đời.
Người đầu tiên trên đất Mỹ?
Các nhà nhân chủng học cho biết 12 ngàn năm trước lục địa còn dính liền cuối thời băng giá, Á châu và Mỹ châu nối tiếp ở phía Bắc. Con người tiền sử Á Châu tìm đường sống đã đi từ Á qua Mỹ. Sau đó quả đất chuyển đổi, hai lục địa tách xa nhau. Người Á châu tiền sử trở thành thủy tổ của các bộ lạc ở Bắc Mỹ. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giả thuyết.
Thực tế ghi nhận miền đất mới không có nhiều chỉ dấu của các nền văn minh ngàn năm trước như Âu châu. Chỉ có dấu vết các bộ lạc tàn lụi. Sau cùng còn các bộ lạc da đỏ tồn tại cho đến thế kỷ 15 các sắc dân tây phương mới đến Mỹ bằng đường biển. Nổi danh nhất là nhà hàng hải Columbus năm 1492 đi tìm Á châu lại khám phá ra Mỹ châu. Rồi tiếp theo là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh Cát Lợi, Pháp, Đức rồi đến Nga và các quốc gia Đông Âu.
Các cuộc chiến đẫm máu, triền miên ở tân lục địa giữa người địa phương và dân giang hồ mới đến. Chiến tranh giữa các thế lực Tây phương. Sau cùng Anh quốc ổn định được tại phần lớn miền Đông Hoa Kỳ và các di dân bắt đầu lên đường. Con tàu Hoa Tháng Năm, May Flower nổi tiếng đến Mỹ năm 1620 vỏn vẹn có 100 người mà một nửa là thủy thủ đoàn. Con tầu này đã trở thành biểu tượng của di dân định cư trên đất mới vì có đem theo một số gia đình.
Năm 1621 di dân được mùa đã cùng tổ chức Lễ Tạ Ơn và ăn tiệc mừng với dân da đỏ trong một lễ Thanksgiving đầu tiên của nhân loại. Nhưng rồi những ngày vui qua mau. Thổ dân tại Mỹ chết dần vì bị giết, bị đói, bị bệnh, có thể do các mầm bệnh từ tây phương đem đến.
Trong khi đó từ 1620 đến 1732 tức là hơn 100 năm. Một nước Mỹ thuộc Anh đã hình thành với 13 tiểu bang liên hiệp ở miền Đông. Phần lớn làm nghề nông, trồng thuốc lá, trà, và lúa. Các vùng khác thuộc Tây Ban Nha, Pháp vẫn còn tranh chấp. Cuộc chiến 1754 giữa Pháp và Anh giành đất trong 7 năm, sau cùng Anh thắng và mở rộng biên cương thuộc địa. Tiếp theo nước Anh cần tiền cho mẫu quốc nên đánh thuế các thuộc địa, thu tiền các nhà sản xuất và các đồn điền tại Hoa Kỳ. Chính sách thuế của Anh ban hành năm 1774 trở thành mầm mống cho cuộc chiến dành độc lập tại Hoa Kỳ. Tướng Washington nhận trách nhiệm lãnh đạo cuộc chiến tranh cách mạng vào năm 1775 và chính thức đứng ra tuyên bố độc lập 1776. Bản Tuyên Ngôn Độc Lập do Thomas Jefferson đại diện tiểu bang Virginia viết ra lúc ông 33 tuổi được coi là một áng văn tuyệt tác nhất của nhân loại và mở đầu cuộc chiến dành độc lập cho đến chiến thắng cuối cùng bằng hiệp định Paris 1782.
Sau chiến thắng, Hoa Kỳ có 5 năm xây dựng dân chủ từ 1782 đến 1787 để hiến pháp ra đời với 9 tiểu bang chính thức rồi đến 13 tiểu bang thỏa hiệp. Những lá cờ Mỹ đầu tiên có 9 ngôi sao rồi 13 ngôi sao và bây giờ là 50 ngôi sao. Suốt từ buổi bình minh của Hiệp Chủng Quốc cho đến nay, nước Mỹ đã trải qua biết bao nhiêu là biến động. Từ hơn 4 triệu dân vào năm 1776 trở thành trên 325 triệu vào năm 2017. Trên giấy tờ có 241 năm lập quốc nhưng thực sự quốc gia này đã thành hình từ trên 300 năm.
Ý nghĩa Hiệp Chủng Quốc
Phải chăng Hoa Kỳ là một đĩa rau trộn gồm đủ mọi sắc thái nhưng tía tô vẫn là tía tô, rau giấp cá vẫn nồng nàn mùi tanh của biển mặn. Hay đây là nồi cháo mà mọi thứ thực phẩm đã được hòa tan thành một hương vị mới. Cái đó còn tùy hoàn cảnh, tùy địa phương và thời gian. Trước khi nói đến nhân quyền, tự do và bình đẳng, nước Mỹ đã trải qua các giai đoạn hành động tàn nhẫn với các sắc dân thiểu số. Vào thế kỷ thứ 19, da trắng buộc dân da đỏ phải di cư tập trung vào các khu vực dành riêng, phần nhiều là đồng khô, cỏ cháy. Thảm kịch diễn ra trên các con đường mòn di chuyển dân da đỏ được gọi là: Đường mòn nước mắt.
Da đỏ già trẻ lớn bé đều phải ra đi, bỏ nhà cửa, vườn trại để vào sống nơi hoang vu xa cách vạn dặm. Hàng chục ngàn người đã chết. Trong khi đó ở miền Nam Hoa Kỳ, dân da đen bị bắt làm nô lệ đem từ Phi châu qua đã trở thành một lực lượng lao động quan trọng. Những bàn tay đen đủi đã xây dựng nên nền nông nghiệp miền Nam nuôi cả nước Mỹ vào thời kỳ lập quốc với những vườn bông vải trắng xóa. Nhưng cũng chính da đen là vấn nạn cho cuộc chiến tranh tương tàn Nam Bắc. Những người da đen bỏ trốn các nông trại đã bị đánh roi cho đến chết. Câu chuyện Uncle Tom với bài ca da đen lừng danh: Let my people go, Hãy cho dân tôi đi, trích dẫn từ Thánh Kinh đã trở thành một vấn nạn trong lương tâm Hoa Kỳ.
Da đỏ xin ở lại thì bị đuổi đi. Da đen xin đi thì bị giữ lại. Ngay khi nội chiến chấm dứt, da đen được giải phóng mà vẫn còn bị kỳ thị.
Cuộc chiến đấu vĩ đại của một đàn bà da đen năm 1955 không chịu ngồi phía sau xe bus đã trở thành một cuộc tổng đình công tẩy chay xe bus tại Hoa Kỳ. Từ cuộc đình công này, da đen có được một nhà lãnh đạo đầy huyền thoại là mục sư King mà tên tuổi trở thành một ngày quốc lễ.
Rồi đến lịch sử Tây tiến làm đường xe lửa đem da vàng Nhật Bản và Trung Hoa nhập cuộc. Các tiền nhân di dân châu Á cũng đã ngậm đắng nuốt cay ở miền Tây Hoa Kỳ trong suốt thời lịch sử cận đại. Dân da vàng có một thời chỉ được làm cu ly đường xe lửa hay thợ giặt ủi.
Sau cùng đến lượt chúng ta. Việt Nam ngày nay có gần 2 triệu người tại Hoa Kỳ. Sau đợt di tản 75 tiếp đến là thuyền nhân từ 75 đến 95 rồi là các HO, con lai, ODP đoàn tụ nhập cư cho đến cuối thế kỷ thứ 20. Sau cùng là diện hôn nhân rồi du lịch, du học để tiếp tục đoàn tụ. Mười quận hạt có dân số đông đảo nhất là Orange, Santa Clara, Los Angeles, Houston, San Diego, Seattle, Oakland, DC, và Dallas.
Chúng ta không phải là sắc dân cuối cùng, và chúng ta không phải là sắc dân duy nhất có quê hương cố quốc. Di dân tỵ nạn Việt Nam tùy theo hoàn cảnh và cảm nghĩ, có người mang theo quê hương, có người bỏ lại quê hương. Tuy nhiên chúng ta không thể hành xử khác tập thể di dân trong trách nhiệm xây dựng đất mới. Sắc dân nào cũng có những niềm tự hào của họ. Ai cũng có các hãnh diện về truyền thống văn hóa, ngôn ngữ của cội nguồn. Điều quan trọng là phong cách đối xử và tìm hiểu để hội nhập.
Chúng ta phải cảm ơn những người đi trước đã mở đường. Kể cả người xấu lẫn người tốt đã sống và đã qua đi trong công cuộc chinh phục đất nước vĩ đại này. Có điều hết sức trùng hợp là dù bất cứ sắc dân nào, dù cố quốc lầm than hay tươi sáng. Dù quê hương cũ còn độc tài cộng sản hay đã tự do dân chủ, di dân đến đây là ở lại đây. Những nhà văn Nga và Đông Âu lưu vong chống Cộng đã từng sống chết với quê hương rồi cũng phải nói rằng. Quê hương bây giờ là nơi chúng ta sống có hạnh phúc.
Đó là lý do người Anh ngày xưa chiến đấu chống cố hương để trở thành người Mỹ. Người Nhật trong đệ nhị thế chiến, bị cầm tù trong trại tập trung nhưng vẫn tình nguyện cầm súng chiến đấu chống Thiên Hoàng để trở thành người Mỹ. Bởi vì trên thế giới chỉ có Hoa Kỳ mới thực sự là đất của cơ hội. Nơi mà di dân bạc tình hưởng mọi phúc lợi nhưng vẫn được hiến pháp bảo vệ để chê bai tổ quốc. Quốc gia mà con một người da đen ngoại quốc, xuất thân cán sự cộng đồng đã trở thành tổng thống. Bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ hơn 200 năm trước đã ghi điều khoản bất hủ là con người được quyền mưu cầu hạnh phúc.
Và bây giờ là chuyện dân Việt tại Hoa Kỳ
Một lần nữa, đợt người Việt đầu tiên ở Mỹ sẽ là nhưng cây tràm, cây đước giữ chặt đất cho một cộng đồng tương lai phát triển. Con cháu chúng ta sẽ vừa nhớ ơn ông cha đã đến đất này mà cũng không hổ thẹn về những đóng góp của chúng ta trong những giai đoạn đầu tiên. Bỏ lại phía sau con sông Hồng, sông Hương, sông Cửu Long và dãy Trường Sơn. Bây giờ ta phải làm quen với con sông Sacramento và rặng Rocky Mountain để con cháu ta đứng lên đáp lời sông núi mới.
Xin hãy công bình với hoàn cảnh. Hãy lưu tâm ngày 4 tháng 7 của Hoa Kỳ. Bước ra khỏi cái ghetto của cộng đồng nhỏ hẹp, tham dự vào cái xã hội vĩ đại đã đem phúc lợi cho chúng ta. Đó là cách hay nhất để xây dựng cùng một lúc cộng đồng tại Mỹ và quê hương bỏ lại ở Việt Nam. Bao gồm cả giấc mơ tự do và dân chủ. Hãy làm một công dân tốt và chân thành với xứ "tạm dung", chúng ta sẽ góp phần xây dựng dân sinh tại Hoa Kỳ và đồng thời xây dựng cả dân quyền cho Việt Nam,
San Jose 2017
Giao Chỉ
****************
Vivi, người vẽ tranh đất Vĩnh Long
Giao Chỉ, San Jose
Hội họa, ngôn ngữ vượt biên giới
Sáu mươi lăm năm về trước, tôi là cậu bé 10 tuổi. Cùng lũ bạn nhỏ ngồi xuống lề đường lấy gạch đỏ vẽ những tác phẩm trên hè phố Nam Định. Những mặt người hình tròn thơ dại. Những con chó có đủ bốn chân. Hơn 70 năm qua, trải bao nhiêu là dâu bể, ngày nay trình độ hội họa của tôi vẫn không tiến bộ. Cuối tháng tư vừa qua, tổ chức cuộc thi vẽ cho trẻ em, tôi ước mơ mình có khả năng hội họa để biểu diễn cho các em nhỏ, những đứa bé Việt Nam ra đời trên đất Mỹ. Đối với thế hệ cao niên, dù Việt ngữ hay Anh ngữ cũng không phải là phương tiện truyền đạt hữu hiệu với con cháu.
Hội họa chính là nhịp cầu liên lạc hữu hiệu nhất. Con người, trước khi biết viết đã dùng nét vẽ để giãi bầy tư tưởng. Và ngày nay dù khác biệt sắc tộc và ngôn ngữ, cứ nhìn hình vẽ là hiểu nhau liền. Hội họa là nghệ thuật vượt mọi biên giới. Dù vậy, nhân loại cũng đã sáng tác và để lại nhiều danh họa hết sức đắt giá. Nhưng nếu là người Việt Nam muốn trở thành danh họa thì bạn có thể chọn Bùi Xuân Phái với Hà Nội Phố hay Nguyễn Gia Trí với sơn mài.
Riêng tôi, tôi chỉ muốn vẽ được như ViVi, người họa sĩ muôn đời của tuổi hoa niên. Xin hiểu rằng trình độ thưởng ngoạn của tôi rất bình dân đối với những danh họa thế giới, không khác gì khi nghe nhạc hòa tấu nhạc cổ điển Tây phương.
Thông điệp của Tuổi Xanh
Nhưng trước khi giới thiệu với các thân hữu về ViVi, người họa sĩ đất Vĩnh Long, chúng tôi muốn nhắc qua về những bức vẽ của tuổi xanh Việt Nam vào cuối tháng Tư đen vừa qua.
Hàng năm người Mỹ gọi tháng Tư là tháng Xanh, bao gồm ngày của trái đất, ngày trồng cây, ngày bảo vệ môi sinh. Năm nay, viện bảo tàng Việt Nam nằm trong vườn lịch sử của thành phố San Jose, nên nhập gia tùy tục, chúng tôi tổ chức ngày Xanh chung với người Mỹ và các sắc tộc. Kết quả khá lạ lùng là lần đầu tiên có đông đảo các em nhỏ và thân hữu Hoa Kỳ đến với Việt Nam để cùng tưởng niệm ngày 30 tháng Tư Đen đau thương của chúng ta.
Để ngày bảo vệ môi sinh có thêm phần hấp dẫn, ban tổ chức chuẩn bị cho các em thi vẽ. Cô giáo Hằng của trường Việt Ngữ hết sức sốt sắng cổ võ để các phụ huynh đem con em tham dự. Họa sĩ Đào Hải Triều cấp tốc mở một lớp dạy vẽ trên đá gọi là Thạch Họa cho các em sáng tạo một tác phẩm ngay tại chỗ. Họa sĩ Quế Hương và các giáo sư hội họa trong ban giám khảo theo dõi cuộc thi để lựa chọn các giải trong số 12 tác phẩm tham dự. Cùng một lúc ở phía Nam vườn Kelley các em Hoa Kỳ cũng hoàn tất tác phẩm hội họa mà đề tài là vẽ cỗ xe ngựa của tiền nhân Hoa Kỳ hơn 200 năm trước đã đi từ miền Đông qua miền Tây. Đề tài của các em Mỹ là “Forward West” nhắc lại câu chuyện đoàn di dân đến từ Đại Tây Dương. Phía Bắc vườn Kelley một em bé Việt Nam vẽ con tàu vượt biên của viện bảo tàng mang ý nghĩa của thuyền nhân đến từ phía Thái Bình Dương. Đó là bức tranh của em Sandra Ly (15 tuổi) vẽ bằng bút chì được chấm giải ba.
Giải nhất là em Emily Nguyễn (9 tuổi) vẽ đúng đề tài trồng cây, bảo vệ môi sinh.
Giải nhì là em Julie Lê (5 tuổi) vẽ hình trẻ em chơi trong vườn.
Và giải ba đồng hạng là em Aline Hoàng (11 tuổi) vẽ đề tài “Save the planet”.
Hầu hết các em đều có đôi chút thiên bẩm về hội họa nhưng chưa từng đến tuổi để theo học một chương trình vẽ nghiêm túc. Trong các em này, cháu nào có thể là một Vivi tương lai?
Võ Hùng Kiệt, họa sĩ năm 13 tuổi
Những bậc phụ huynh tại Việt Nam vào thập niên 60 nếu thường mua báo Tuổi Xanh, Tuổi Hoa về cho con gái là bắt đầu làm quen với nét vẽ của Vivi. Lúc đó ít người biết về anh chàng họa sĩ của phòng 7, bộ Tổng Tham Mưu, Quân lực Việt Nam Cộng Hòa với tên Võ Hùng Kiệt.
Thực ra cho đến nay, tìm trong internet mới biết Vivi là chữ tắt của Việt Nam và Vĩnh Long. Gia đình chúng tôi có các cháu học trường Trần Quý Cáp do cụ Bùi Văn Bảo làm hiệu trưởng. Mẹ của các cháu là Hội trưởng hội phụ huynh học sinh nên được cụ Bảo tặng cho các số báo Tuổi Hoa và Tuổi Xanh do cụ phát hành với sự cộng tác của họa sĩ Vivi lúc đó còn rất trẻ. Nét vẽ hồn nhiên, đôn hậu của Vivi, đã tràn ngập trên trang sách của tuổi học trò. Những cô nữ sinh bé nhỏ, ngày nay đã trở thành các bà mẹ Việt Nam ở tuổi 50.
Trong lúc Việt Nam khói lửa và chiến tranh tang tóc, thế giới hội họa của Vivi đem đến sự yên vui thanh bình cho tuổi thơ Việt Nam. Nét vẽ của Vivi phản ảnh phần tốt đẹp của con người. Dù vẽ cho thiếu niên hay vẽ cho người lớn, cho tôn giáo hay cho xã hội, nét họa của ViVi đơn giản và không có hận thù. Từ lúc còn là cậu bé 13 tuổi đam mê hội họa, vào học trong chủng viện cho đến khi trở thành sinh viên Cao Đẳng Mỹ Thuật, Võ Hùng Kiệt mãi mãi vẫn là họa sĩ của tuổi trẻ, của Việt Nam, và của quê mẹ Vĩnh Long.
Sau những năm phục vụ trong đơn vị tình báo, phòng 7 Tổng Tham Mưu, Võ Hùng Kiệt cũng vẫn mãi mãi là họa sĩ Vivi của miền sông nước Cửu Long. Một trong những thành tích hết sức quan trọng là ông đã tham dự hầu hết các kỳ thi vẽ tem Bưu chính Việt Nam và được giải thưởng đến 40 lần. Vẽ tem bưu chính là một đề tài hết sức cô đọng, đòi hỏi nhu cầu sáng tạo. Những bộ tranh bưu họa phản ánh nhiều sinh hoạt của chính quyền và xã hội. Ghi dấu các ngày lịch sử, nhân vật lịch sử bao gồm mọi lãnh vực chính trị, văn hóa, kỹ thuật. Mỗi con tem góp lại làm thành tập bưu họa ghi dấu nền văn minh của đất nước qua từng giai đoạn. Với bốn mươi tác phẩm đoạt giải vẽ tem bưu chính, quả thực là niềm hãnh diện chưa có họa sĩ nào đạt được.
Ngoài lãnh vực hội họa tuổi thơ của Vivi và thành quả vẽ tem của Võ Hùng Kiệt, trong phạm vi tôn giáo ông là người đã hoàn tất nhiều danh họa và tượng đài.
Vốn xuất thân là tu sĩ dòng sư huynh La San, họa sĩ đã đóng góp rất nhiều tác phẩm ca ngợi Thiên Chúa mà trong đó nổi tiếng là hình vẽ 117 Thánh tử đạo Việt Nam. Sau 1975 vì là quân nhân ngành tình báo, ông cũng nếm mùi cải tạo rồi vượt biên đến Canada năm 1982.
Qua Mỹ năm 1995 và lập gia đình với ca sĩ Diễm Châu cư ngụ tại San Diego. Ảnh hưởng gia đình và nghệ thuật không biết theo chiều hướng nào mà Diễm Châu không làm cho Vivi trở thành ca sĩ mà chính cô ngày nay lại trở thành họa sĩ với nét vẽ trẻ trung của tuổi thơ. Nữ họa sĩ này lấy tên hiệu là Cát Đơn Sa, hạt Cát của làng Đơn Sa từ quê hương Quảng Bình miền Trung Việt Nam.
Tranh của cô vẫn nằm khép nép, bên cạnh những tác phẩm lớn, và bộ sưu tập tranh đủ loai của ViVi. Hòa nhịp theo cuộc sống của di dân hội nhập, Võ hùng Kiệt còn có những tác phẩm vẽ ông Reagan và tượng đài Tổng thống Hoa Kỳ cùng với tranh vẽ về thảm kịch 9/11 tại Nữu Ước năm 2001. Tất cả đều là những tác phẩm ghi dấu lịch sử. Ngoài ra, đối với những cựu chiến binh Việt Nam Cộng Hòa, bức tranh Tượng Đài Thương Tiếc xụp đổ là tác phẩm gây xúc động đã được phổ biến trên điện báo cho cả triệu người xem.
50 năm hội họa, triển lãm tại San Jose
Trong một chuyến viễn du sau 50 năm một đời cầm cọ, người họa sĩ đất Vĩnh Long sẽ đem theo hạt Cát làng Đơn Sa đến San Jose vào trung tuần tháng 5 năm 2009. Tám năm sau anh chị lại đến San Jose lần thứ hai.
Chúng tôi rất hân hạnh có dịp giới thiệu đồng hương đến xem tranh của người họa sĩ Việt Nam đất Vĩnh Long (Vivi).
Quí vị sẽ có dịp thưởng thức những bức họa hết sức sống động. Gần mà xa, xa mà gần. Những tác phẩm ghi dấu một thời đã qua. Tranh kỷ niệm của tuổi thơ thập niên 60, hình ảnh linh động của thế giới tôn giáo, của màu sắc âm dương hòa hợp, của thế tục và siêu nhiên. Trong thế giới muôn màu và nhiều chuyện của Cộng Đồng Việt Nam hải ngoại, hội họa là một thế giới của tĩnh lặng và rất cần được lưu tâm. Họa sĩ Việt Nam tại hải ngoại không thể bị lãng quên. Đến với ViVi là đến với tuổi thơ quá khứ và đến với sự yên tĩnh của tâm hồn. Hy vọng khách thưởng lãm sẽ đem về một mảnh trời quê hương Vĩnh Long…
Hội họa Việt Nam tại San Jose
Giao Chỉ, San Jose
Xin thông báo quý ông bà được biết là tại Hoa Kỳ có hai thành phố người Việt hiện nay chiếm 50%. Đó là Midway City và Westminster. Dân chúng ra đường cứ 10 người Tây, Tầu, Mỹ, Mễ hay Ấn Độ gồm 5 người là chúng ta có 5 người Việt Nam. Midway được ông Pham Duy gọi là thành phố giữa đàng. Còn Westminster danh tiếng với Bolsa Little SaiGon thì ai cũng biết, khỏi phải giới thiệu. Tuy nhiên danh tiếng về văn nghệ, họp bạn, tiệc tùng mỗi tuần thì San Jose của miên Bắc không hề thua kém. Không tuần nào là không có vài ba kỳ họp mặt. Từ Ra Mắt Sách đến đại hội ái hữu toàn thế giới đồng hương, đồng trường, đồng đạo, đồng môn, đồng đơn vị. Có nhiều tổ chức dù đơn lẻ cũng lên đến cả trăm người và qua đến liên trường, liên hội cả ngàn người. Duy có bộ môn hội họa xem chừng chưa có dịp phát triển. Chúng ta thiếu một tổ chức chung dù rằng địa phương cũng có khá nhiều họa sĩ.
Tranh Vivi tràn ngập trên Internet
Mới đây anh chị họa sĩ Vivi và Cát Đơn Sa từ miền Nam đem tranh về triển lãm tại câu lạc bộ của anh Lê văn Hải. Chúng tôi có dịp ghé thăm xin gửi đôi lời đến các thân hữu và kèm theo các tin tức liên quan đến hội họa. Nhân xem tranh Vivi, Cát Đơn Sa tại câu lạc bộ Bốn Phương chúng tôi có thêm ý kiến như sau. Công trình của hoa sĩ Vivi đối với Việt sử hết sức quan trọng. Trong suốt thời kỳ thơ ấu, học Sử Việt chúng ta không thể hình dung ra Quốc Tổ Hùng Vương là người thế nào. Các anh hùng dân tộc từ hai bà Trưng, Hưng Đạo Vương, Quang Trung, đến vua Lê Lợi dung mạo ra sao.
Võ Hùng Kiệt cũng đã từng suy tư và tự tìm tòi, nghiên cứu sử sách để sáng tác ra diện mạo các anh hùng dân tộc. Bộ chuyện bằng tranh phát hành qua nét vẽ của Vivi sẽ là di sản xuất sắc nhất dành cho thế hệ Việt Nam tương lại . Đó là công trình gần như duy nhất mà chúng ta có được nhờ bộ môn hội hoạ qua nét bút Vivi.. Bây giờ xin nói chuyện liên quan trực tiếp đến hội hoạ Việt Nam tại San Jose.
Mới đây viện bảo tàng nghệ thuật đương đại của San Jose thông báo một chương trình hội hoạ hướng về công động Việt Nam. San Jose Museum of Art dự trù sẽ tham dự từ 3 đến 4 kỳ sinh hoạt đem tinh thần hội họa Hoa Kỳ đến với cộng đồng Việt. Sắc dân này có trên 120 ngàn người chiếm trên 10% dân số tại San Jose. Họ dành ra 36 ngàn mỹ kim chỉ thuê làm một nhà lều tháo ráp được để đưa ra triển lãm mỗi kỳ Hội Tết hay các đại hội cộng đồng của người Việt.
Chùa Một Cột
Nhân dịp này chúng tôi đề nghị nên thực hiện một nhà di động tháo ráp được dưới hình thức ngôi Chùa Một Cột. Mỗi khi có dịp cộng đồng tập hợp đông đảo sẽ đem ra ráp dựng chắc chắn sẽ thu hút được sự chú ý của mọi người và phô diễn được nét văn hóa lịch sử qua bộ môn kiến trúc ngàn năm trước của Việt Nam . Mặt khác chúng tôi cũng đề nghị viện bảo tàng nghệ thuật đương đại của San Jose nên có chương trình triển lãm dành cho các họa sĩ Việt Nam ngay tại địa phương. Cũng nên có buổi nói chuyện về các danh họa của Việt Nam như sơn mài Thành Lễ và tranh của Bùi Xuân Phái.
Tranh Bùi Xuân Phái nổi danh thế giới
Nên biết rằng tranh của danh họa Việt Nam hiện đã có nhiều trường hợp trở nên huyền thoại. Trong phiên đấu giá Hội họa Việt Nam thế kỷ 20 tại Sài Gòn chiều 27-5, có tác phẩm Phiên chợ đời (300cm x 150cm, 2009) của Lê Kinh Tài do một nhà sưu tập tại Úc đem đến. Được biết ông này đã chi ra 50 ngàn US để mua tác phẩm này từ 6 năm trước, giờ đưa ra thị trường với mức giá dự kiến từ 82,000-120,000 USD. Lại thêm bức sơn mài La Moyenne Région (Miền trung du, 100cm x 150cm, 1942) của Hoàng Tích Chu và Nguyễn Tiến Chung mới bán 595.771 USD tại nhà Christie's Hong Kong chiều 28-5-2017 là một ví dụ khác.
La Moyenne Région
Tôi cũng ước mong tranh của Vivi minh họa các anh hùng dân tộc Việt Nam, các tranh về Thuyền nhân và chiến tranh Việt Nam của bộ sưu tập Việt Museum cũng có dịp triển lãm tại Thư viện King San Jose, tại quận hạt Santa Clara, tại tòa thị xã San Jose và ngay tại viện bảo tàng nghệ thuật thành phố. Riêng các danh họa đương đại Việt Nam, chỉ cần triển lãm hình chụp của các tác phẩm danh tiếng cũng đủ hấp dẫn dân Việt và những người quan tâm tại San Jose. Rất mong các họa sĩ Việt Nam và những nhà văn hóa cùng ngồi lại để thực hiện những chương trình kế trên.
Giao Chỉ Vũ Văn Lộc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét