Đường nào cũng dẫn đến La Mã - Ara Phat

Lúc mới lớn, mới bắt đầu thích xem ciné chắc cũng vào khoảng giữa thập niên 60, Saigon lúc đó có 2 rạp thích hợp với tuổi học sinh , sinh viên, thích hợp là vừa túi tiền và những phim được chiếu là phim hay, chọn lọc từ những rạp lớn là rạp Vĩnh Lợi và Lê Lợi. Phim đầu tiên tôi xem ở Lê Lợi là phim được đoạt giải Oscar đưa diễn viên Audrey Hepburn lên đài danh vọng là VACANCE ROMAINE(ROMAN HOLIDAY),Audrey Hepburn đẹp quý phái, duyên dáng diễn với Gregory Peck hào hoa, nam tính và trí thức. Phim nói về mối tình nhẹ nhàng mang chút buồn vương vấn của một công Chúa đang thăm viếng chính thức một số quốc gia Âu Châu vì nhưng không chịu được những gò bó trong khuôn mẫu ước lệ của hoàng cung nên muốn thoát ra để sống cho riêng mình .Đến thành phố La Mã, trong lúc lang thang công Chúa đã gặp một chàng phóng viên báo chí. Chính những vui vẻ trẻ trung, anh chàng ký giả đem công chúa rong chơi khắp Rome trên chiếc Vespa và đã dẫn đến một mối tình nhẹ nhàng nhưng không có hậu nên cuối cùng cả hai mang nỗi buồn vương vấn.<!>

Roma còn là thành phố của tình yêu , thử viết ngược lại chữ Roma sẽ là AMOR là tình yêu vĩnh cửu.

Chiếc Vespa là biểu tượng của Ý , đến Rome những tấm ảnh lưu niệm là hình ảnh của VACANCE ROMAIN , ảnh này chụp lại bức tranh treo trong phòng khách ngôi nhà thuê trong kỳ nghỉ

hình ảnh của VACANCE ROMAIN (photo Ar

Vừa ở Rome về cũng còn ngật ngầy với không khí của thành phố tình yêu , thành phố vĩnh cửu …ghi lại vài nét để lưu lại và vẫn còn mê nơi này vì chưa khám phá hết xem chưa đã mắt trong vỏn vẹn 1 tuần , sẽ trở lại nữa .

Đến Rome vào giữa tháng 8 cái tháng nóng nung người, hắt vào mặt khi vừa bước ra khỏi phi trường Roma , một hàng chữ đón mừng du khách « Bienvenuti di Roma ». những ngày ở đây có hôm lên đến 42°C còn trung bình khoảng 35°C.Gia đình chúng tôi có 11 người từ lớn đến bé nhất là 8 tháng thuê một villa đẹp, rộng rãi gồm tầng trệt và 2 tầng lầu, 5 phòng ngủ có toilette , piscine , terrasse và mọi tiện nghi nơi bãi biển Frégène, chỉ cách trung tâm thành phố nửa giờ lái xe , nhưng ít khi đi thẳng ra trung tâm vì sẽ kẹt cứng và điên người với chỗ đậu xe , chỉ chạy khoảng 20 phút đến một trạm métro gần trung tâm Rome nhất nơi ngoại ô và dùng phương tiện này đến nơi mình muốn, giá métro ở Rome không đắt, chưa đến 2 Euro và thời gian di chuyển được 100 phút. Cũng thuê của chủ nhà 4 chiếc xe đạp để dạo chơi nơi phố biển, với giá 2 Euuro/chiếc/ngày .

Mỗi buổi sáng khi con cháu chưa thức Ara đã đạp xe dạo trên phố biển 1 tiếng đồng hồ, rồi ghé điểm tâm nơi một cửa hàng , nhiều thông tin trên mạng cảnh báo là các hàng quán ở Rome giá cả đắt lắm, điều này sai hoàn toàn. Ý là xứ sở của café expresso, vào đây uống 1 tách giá chỉ là 90 xu , còn uống kiểu Lungo, Américano hay Capucino khoảng 1,4 Euro.

1 cái croissant và 1 tách café Lungo tôi điểm tâm trong một cafétéria có hóa đơn là 2,2 Euro bao gồm service+TVA .

Âu châu không có chuyện trả tiền TIP trừ khi thấy phục vụ duyên dáng dễ thương bạn có thể Pour boire không ai cấm, trừ ở Anh tiền TIP ghi luôn trên hóa đơn(khoảng 10%)

 1 cái croissant và 1 tách café loungo có hóa đơn là 2,2 Euro bao gồm service+TVA (photo Ara) Mặt tiền cũng là terrace của căn nhà, kiến trúc của Ý dùng nhiều đá, bề thế , chắc chắn pha với nghệ thuật trên các cột nhà và sân (photo Ara)

Rome tọa lạc trên bảy ngọn đồi nổi tiếng và còn có nhiều công viên biệt thự,nên được xem là một trong những thành phố xanh nhất ở châu Âu.

Có dịp nào đi tản bộ nơi thành phố vĩnh cửu này ,tầm nhìn của bạn không thể thoát những rặng thông, mà đặc biệt lắm, lần đầu tiên tôi nhìn thấy những ngọn thông như được cắt tỉa thành những chiếc ô tuyệt hảo có cảm tưởng thu nhỏ lại chẳng khác những cây bonsai của một hòn non bộ. Rome là một sự pha trộn tuyệt vời của thiên nhiên xen vào vẻ đẹp được tạo dựng từ văn hóa lịch sử và nghệ thuật. 

Hàng thông như những chiếc ô che nắng trên mọi nẻo đường , ảnh chụp từ trong 1 phòng ngủ nhìn ra (Photo Ara)

Dáng thông đặc biệt như vậy nên quả thông cũng khác những quả thông thường gặp

Một quả thông nằm bên vệ đường (photo Ara)

Thời gian vỏn vẹn 7 ngày nên phải tận dụng tối đa , làm sao đi thăm viếng được hết mà không quá hối hả chỉ nhìn qua loa, thôi thì biết được bao nhiêu thì được, nếu thấy hứng thú thì ghé thêm lần nữa.

Nghỉ ngơi ăn uống xong điểm đầu tiên là đến biểu tượng của thành phố ,là đấu trường La Mã Colosseum.

Cách đây cũng không lâu tôi có ghé thăm một đấu trường cũng xây dựng mô phỏng Colosseum La Mã này nơi thành phố Nîme của Pháp vào thời trung cổ, nơi đây nhỏ hơn và chắc chắn không thể hấp dẫn như của La Mã trong mọi thời đai.

Hệ thống cửa ra vào với hàng loạt cầu thang và hành lang của đấu trường La Mã cách đây gần 2.000 năm , được thiết kế theo hình elip tuyệt mỹ , có sức chứa khoảng 80.000 người, tổng cộng là 320 cửa. Vói hệ thống cửa này chỉ cần 15 phút để vào và 5 phút để ra cho vài chục ngàn khán giả .

Thời gian vỏn vẹn 7 ngày nên phải tận dụng tối đa , làm sao đi thăm viếng được hết mà không quá hối hả chỉ nhìn qua loa, thôi thì biết được bao nhiêu thì được, nếu thấy hứng thú thì ghé thêm lần nữa.

Nghỉ ngơi ăn uống xong điểm đầu tiên là đến biểu tượng của thành phố ,là đấu trường La Mã Colosseum.

Cách đây cũng không lâu tôi có ghé thăm một đấu trường cũng xây dựng mô phỏng Colosseum La Mã này nơi thành phố Nîme của Pháp vào thời trung cổ, nơi đây nhỏ hơn và chắc chắn không thể hấp dẫn như của La Mã trong mọi thời đại.

Hệ thống cửa ra vào với hàng loạt cầu thang và hành lang của đấu trường La Mã cách đây gần 2.000 năm , được thiết kế theo hình ellipse tuyệt mỹ , có sức chứa khoảng 80.000 người, tổng cộng là 320 cửa. Vói hệ thống cửa này chỉ cần 15 phút để vào và 5 phút để ra cho vài chục ngàn khán giả .

Là một đấu trường lớn ở Rome , đấu trường La Mã (Colosseum) được xây dựng khoảng năm 70 và 72 và hoàn thành vào năm 80 sau Công Nguyên với hơn 60.000 nô lệ Do Thái ngày đêm xây dựng. Qua bao thăng trầm của lịch sử đấu trường vẫn sừng sững như một kiệt tác phẩm bất chấp thời gian, trường tồn gần 2000 năm đã xứng danh là « chứng nhân lịch sử » của mình. Công dụng chính của đấu trường là làm nơi đấu tranh của các võ sĩ, tham gia các trò chơi sinh tử đẫm máu giữa người và người hay người và thú dữ nhằm mua vui cho mọi người trong thời hoạt động. Cũng có khi dùng để tổ chức nhạc kịch vì nguyên ngữ của chữ này là « amphithéâtre » .

Khi nói đến chữ đấu trường người ta nghĩ đến võ sĩ giác đấu (hay Roman Gladiators) nổi tiếng trong xã hội La Mã xưa.Ngày còn nhỏ tôi cũng mê xem những phim của võ sĩ giác đấu mà mê nhất là phim dũng sĩ Spartacus được xem là võ sĩ giác đấu nổi tiếng tại đế chế La Mã.

Điểm chính của đấu trường La Mã (photo Ara) 

Từ quãng trường La Mã đi lần về cuối con đường Via dei Fori Imperiali , từ xa đã nhìn thấy những tượng đài vươn trên nền trời, bức tượng Victor Emmanuel II khổng lồ đang cưỡi ngựa nằm trong Centrale del Risorgimento Italiano tỏ rõ công cuộc thống nhất nước Ý giữa thế kỷ 19, cung điện uy nghi lộng lẫy nổi bật trên khoảng không gian của quãng trường, những tác phẩm điêu khắc rất sống động của những tác giả nổi tiếng một thời được xem là những di sản quốc gia được bảo tồn kỹ lưỡng. Đến đây đã đến giờ đóng cửa các bảo tàng nên chỉ chiêm ngưỡng được phần bên ngoài.

Trong thế chiến thứ 2 , Ý nằm về phe trục , đã có lần được xem phim tài liệu Mussolini tiếp quản cung điện của vua Victor Emmanuele II làm tổng hành dinh của mình và xử dụng ban công để phát biểu trước công chúng.

Đây là quãng trường rộng lớn được gọi là quãng trường Venezia, gần đấu trường La Mã . Ngày nay, nơi đây dành cho Museo del Palazzo di Venezia trong đó có nhiều tác phẩm nổi tiếng từ thế kỷ 14.

 vua Victor Emanuele II  Cùng con gái út,nhờ cháu mà hiểu biết được nhiều về văn hóa nghệ thuật của các thời đại; khi còn học trung học nhà trường có đưa sang đây 1 lần để hướng dẫn về văn hóa, lịch sử và văn minh Âu châu ,mọi địa điểm cháu đưa đi và hướng dẫn, cháu đã đến đây 3 lần mà vẫn còn thích .

Những hiểu biết về tổng quát , chương trình giáo dục của Bỉ hướng dẫn học sinh từ lý thuyết đến thực tế từ những năm đầu của bậc trung học.

Cũng trên đoạn đường này còn nhiều di tích được khai quật lại dưới lòng đất vào những thế kỷ đầu tiên của La Mã bị chôn vùi , vẫn còn tìm lại được các dấu tích như phòng họp của Ceasar (César) ….

Đông đảo du khách qua lại , tôi cũng để ý xem có nhiều thành phần móc túi, cướp giật như nhiều người cảnh báo không, cũng phải đề phòng tư trang của mình, nhưng trong suốt 7 ngày lang thang phố phường thấy du khách qua lại bình thản, trên đường cũng có lực lượng cảnh sát kiểm soát tại các trạm métro, xe bus giữ an toàn cho du khách, còn có những lực lượng quân đội vũ trang chia nhau canh giữ an ninh từng góc phố con đường . Còn đưa ra clip cướp giật ngay quầy nhận hành lý trong phi trường thì hơi quá vì chỗ này chỉ có du khách và nhân viên phi trường lại có đầy Camera theo dõi, làm sao kẻ gian lọt qua được cổng kiểm soát và chúng cũng chẳng dại làm ăn khu vực này.

phòng họp của Ceasar(photo Ara)

 

Rome nằm trên 7 ngọn đồi và 1 trong 7 ngọn đồi này có tên là đồi Vatican

(Mons Vaticanus) có trước khi Kitô giáo ra đời, quốc gia Vatican được thành lập năm 1929 theo Hiệp ước Latérano, quốc gia này có một nền « quân chủ thần quyền ».

Khác với tòa thánh Vatican, quốc gia Vatican là 2 thực thể riêng biệt. »Vatican » là ngôn ngữ thường để chỉ lãnh thổ của một quốc gia, gắn bó mật thiết với thành phố Roma, có văn kiện chính thức được ban hành bằng tiếng Ý và có cấp passport phổ thông cho công dân của mình, còn tòa thánh bao hàm ý nghĩa rộng lớn trên khía cạnh tôn giáo để diều hành trên 1,2 tỷ tín đồ trên toàn thế giới.

Rất nhiều công dân Vatican sinh sống ở nước ngoài (là ở ngay Rome/Italie mà thôi). Giáo hoàng là một vị vua đặc biệt không cha truyền con nối, vị vua chuyên chế nắm quyền lực tuyệt đối, bao gồm cả quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp đối với Vatican.

Sau lưng của Vatican , 1/6 dân số trên thế giới là tín đồ nên ảnh hưởng có thể ngang vai với những cường quốc trên thế giới về chính trị và văn hóa.

Photo internet  Piazza San Pietro( quãng trường thánh Phêrô), đoàn người xếp hàng chờ vào thánh đường , gần đến nơi nhiều người quỳ lạy và di chuyển bằng đầu gối .(photo Ara)

Đi Rome mà không ghé quốc gia Vatican là một điều thiếu xót cho dù là có là tín đồ cùa Kitô giáo hay không vì đây là một quốc gia nhỏ bé nhất thế giới về dân số và diện tích nhưng giàu có và quyền lực.

Chúng tôi đến đây vào ngày 13/8 cận ngày lễ Assomption (Đức Mẹ thăng thiên 15/8) nên lượng khách đến viếng đông khủng khiếp, đậu xe ở ngoại ô dùng métro đến trạm San Pietro hay người Việt mình gọi là thánh Phê rô, trên mọi tuyến đường các công dân Vatican nhất là các soeurs sinh hoạt đông đảo . Người mộ đạo xếp hàng dài không biết là bao nhiêu mét để được vào có lúc chờ đợi đến 6 tiếng, vào khoảng tháng 11, trở lại đây vừa mát vừa ít người để thưởng thức .

Thánh đường Phê rô và nhà nguyện Sistine là nơi tập hợp nhiều tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng trên thế giới, trong đó có những tác phẩm của những nhà nghệ thuật lừng danh như Botticelli, Bernini và Michelangelo.

Michelangelo là người đã vẽ tác phẩm « The creation of Adam » – trên trần nhà nguyện Sistine, Vatican từ năm 1511 – 1512. Bức tranh mô tả về một giai thoại khi Chúa thổi hồn và tạo ra Adam – con người đầu tiên trên thế giới. Đáng tiếc là không chiêm ngưỡng được tác phẩm độc đáo của họa sĩ tài danh thời Phục Hưng . Thiên tài về hội họa, điêu khắc , là kiến trúc sư ,nhà thơ và kỹ sư thời kỳ Phục hưng Ý, ông tranh tài và được xếp ngang hàng về hội họa, điêu khắc với Léonardo da Vinci cùng thời , còn lãnh vực khoa học chưa có thể ngang vai với Vinci

 tác phẩm « The creation of Adam » của Michelangelo (photo internet) Một kiến trúc của Michelangelo , kiến trúc kiểu Baroque , đi ngược lại với lối nghệ thuật kiến trúc thời Phục Hưng cứng nhắc (photo Ara)

Đi thêm một đoạn nữa thấy nhà hát Opéra Marcello từ vài thế kỷ trước, ngày nay vẫn xử dụng trong những buổi hoà nhạc và kịch .

Teatro di Marcello vào hoàng hôn (photo Ara) Chương trình các buổi hòa nhạc (photo Ara)

Ở một điểm khác nơi ngã ba của ba con đường (trevie) ,có một kiệt tác khác theo phong cách baroque lớn nhất tại Rome là Trevi Fountain , kiệt tác vĩnh cửu của Nicola Salvi và Giuseppe Panninimô phỏng theo chuyện thần thoại gồm bức tượng hải vương Neptune bao quanh là 4 bức tượng lại còn 2 linh vật kéo cỗ xe chở vị thần biển cả,

Tượng điêu khắc có hồn tuy nhiên được nổi tiếng thêm và lúc nào cũng tràn ngập du khách là do có những tác phẩm điện ảnh nổi tiếng “La dolce vita” hay “Three coins in the fountain” khi các nhà làm phim Hollywood đã khám phá ra tiềm năng và lấy fountain Trevi này làm bối cảnh. Đến đây quăng đồng xu xuống nước để cầu nguyện được tình yêu vĩnh cửu như phong cách trong phim .

Mỗi ngày thành phố thu nhặt được có đến tiền ngàn Euro và dùng vào quỹ công tác bác ái.Du khách đến Roma đã ném khoảng 1,5 triệu euro (1,7 triệu đô la) tiền xu vào Đài phun nước Trevi mỗi năm.

Thời điểm nào cũng chen chân, khó mà chụp được bức ảnh trọn vẹn nếu không đến vào lúc sáng sớm.

 fontaine Trévi (photo Ara) Phần trên của fontaine (photo Ara)

Một điểm khác cũng đông không kém là Bậc thang Tây Ban Nha (Spanish Steps)

kiến trúc sư Francesco de Sanctis, cùng với Alessandro Specchi thực hiện, thiết kế gồm 138 bậc thang để tạo ra lối đi cho dễ dàng hơn đến nhà thờ Trinita dei Monti trong một thiết kế pha trộn với kiến trúc xung quanh quãng trường.Đây là nơi gặp gỡ của các nghệ sĩ, nhà văn, những người sành điệu và có tư tưởng tự do ở địa phương vào thế kỷ 18 và 19, địa điểm này trở thành huyền thoại trong phim Vacance Romain (1953). Người ta đến ngồi trên các bậc thang tưởng như là đang gặp gỡ công chùa và chàng ký giả .

Cũng vì thế mà chung quanh nơi này buôn bán sầm uất nhất là các quán kem mà kem Ý thì tuyệt vời,và dĩ nhiên cũng đắt gấp đôi các nơi khác .

 Bậc thang Tây Ban Nha (photo Ara)

Một thủ đô sở hữu nhiều kiến trúc nổi tiếng thế giới có từ thời cổ đại và một trong những thành tựu vĩ đại của Rome là ngôi đền từ thế kỷ 1 trước công nguyên , đền Pantheon nói lên tham vọng của đế chế La Mã , nguyên ngữ chữ “pantheon” có nghĩa là “dành cho tất cả các vị thần” nhưng sau đó (thế kỷ 7) ngôi đền đã được dùng làm nhà thờ Công giáo La Mã làm ảnh hưởng đáng kể đến trang trí bên trong của ngôi đền. Pantheon là sự kết hợp hoàn mỹ của thần thoại La Mã và giáo lý Thiên Chúa.

 Đền Pantheon có đường kính mái 43,2m, đúng bằng chiều cao tòa nhà (photo Ara) 

Đỉnh cao của nghệ thuật Baroque là  » fountain Four Rivers » trên quãng trường Rome được kiến trúc sư Bernini thiết kế .

Khi bước vào quãng trường hình oval này, điều đầu tiên thu hút ánh nhìn của mọi người chính là một cột bia đá hoa cương đâm thẳng lên bầu trời, có tên Obelisk. Trên đỉnh của di tích La Mã cổ đại này được trang trí với biểu tượng của Giáo hoàng và chim bồ câu ngậm cành ô liu trong câu chuyện về con thuyền Nô-ê.

Đây là tượng « bốn vị thần sông » ,thần sông Danube (châu Âu) , thần sông Hằng (châu Á) , thần sông Nile (châu Phi) , và thần sông La Plata đại diện cho châu Mỹ.

Mỗi khía cạnh của từng bức tượng của từng châu lục địa đều có ý nghĩa riêng . Rome có nhiều fontaine nước là ý của César và các vua chúa các triều đại sau dẫn nước từ núi xuống hay từ dòng sông Tiber vào để dân chúng có nước sinh hoạt.

 Cột bia đá hoa cương Obelisk (photo Ara)  Ông lão bên trái cầm trên tay một mái chèo, thể hiện sự bao la của lưu vực sông Hằng , sư tử bên gốc cây palme, dễ dàng nhận thấy bên cạnh là vị thần sông Nile. Chiếc khăn vải trùm đầu được kéo căng bởi tay trái của ông có nghĩa là nguồn gốc của sông Nile chưa được biết đến vào thời điểm đó. (photo Ara)  Vị thần sông Danube bên phải, tượng trưng cho châu Âu, con sông gần với thành phố Rome nhất bên cạnh ông một con tuấn mã làm bầu bạn. (photo Ara)  Thần sông La Plata đại diện cho châu Mỹ. Dưới hình tượng một ông già trọc đầu, đang tỏ vẻ kinh ngạc đưa tay trái ra. Hành động của ông đại diện cho lục địa mới được Christophe Colomb phát hiện . (photo Ara)  Những đồng xu bạc xung quanh ông tượng trưng cho sự giàu có của châu Mỹ.

Hôm sau chúng tôi đi viếng một không gian xanh ngút ngàn , là lá phổi của Rome có những hồ nước đẹp lung linh trong nắng và khu vườn tĩnh mịch có tên gọi là Villa Borghese được mang bên mình một bảo tàng văn hóa gồm những kiệt tác tuyệt mỹ thời Phục Hưng tại Phòng trưng bày Galleria Borghese và chiêm ngưỡng các hiện vật hiếm có thời tiền La Mã tại Bảo tàng Museo Nazionale Etrusco. , chúng tôi tản bộ gần 4 tiếng trong những con đường, bãi cỏ của một phạm vi 80 hectare ngắm nhìn hàng trăm bức tượng bán thân của các danh nhân Ý đặt rải rác trên đường đi, cũng có những nhân vật đã biết tên còn nhiều nhiều người khác chưa biết đến. Là một trong những công viên lớn nhất ở Rome và cũng ăn trưa tại đây, hôm đó tôi thưởng thức món Ravioli.

Các cổ vật thuộc cá nhân của Hồng y Scipione Borghese (cháu của Đức Giáo hoàng Paul V).

Khi chưa trở thành viện triển lãm, nơi này được thiết kế như một biệt thự nghỉ dưỡng và là chốn ăn chơi xa hoa của những người giàu có và quyền lực.

 Mặt tiền toà nhà viện triển lãm Borghese

Đến năm 1902, toàn bộ khu biệt thự Borghese đã được bán lại cho chính phủ Ý, cùng với bất động sản xung quanh bao gồm vườn cây và công viên. Và kể từ thời điểm này trở thành viện triển lãm Borghese, mở cửa cho người dân thăm viếng, nghệ thuật của Borghese trở nên gần gũi với công chúng.

Dọc theo những con đường nhỏ của công viên về phía hồ nước, một Hòn đảo xinh xắn ở đây cũng là nơi để chèo thuyền dạo chơi của khách , nơi tọa lạc của một ngôi đền nhỏ thờ thần chữa bệnh Asclepius. (photo Ara) Đứa cháu ngoại 10 tuổi làm điệu nơi ngôi nhà đổ của Borghèse (photo Ara)

Trước khi rời villa Borghese Ara có chiêm ngưỡng bức tượng của một nhà yêu nước của Ý trong thế chiến thứ 1, Enrico Toti chiến đấu trong hàng ngũ Bersagliers không phải là quân đội chính quy , tượng tạc lúc anh bị mất một chân trong tai nạn lao động.

Ngày nào cũng nhẩn nha đi bộ có đến 10 km mà những quyến rũ của thành phố càng lúc càng lôi cuốn, khi mỏi chân ghé vào quán nước bên đường.

Rời khỏi villa Borghese chúng tôi đến một nơi khác, một nét độc đáo mà không thể không thăm viếng khi đến La Mã, Ara kể tiêp vào bài kế tiếp vì bài viết đã nặng sợ không chuyển tải đến các bạn được.

Liège 1/9/2019

Ara Phát