Chiến tranh thương mại đã bắt đầu !Sau khi gây rối loạn qua việc ngưng viện trợ quốc tế, tổng thống Mỹ Donald Trump khởi động chiến tranh thương mại với việc áp thuế lên ba nước Canada, Mêhicô, Trung Quốc. Châu Âu chuẩn bị đối phó không chỉ kinh tế mà cả về quân sự. Tại Pháp, thủ tướng Francois Bayrou quyết tâm thông qua ngân sách Nhà nước, sau thời gian dài thương lượng. Đó là những vấn đề được báo Pháp quan tâm hàng đầu hôm nay 03/02/2025. Các kệ hàng trống rỗng với bảng « Hãy mua hàng Canada thay thế », sau khi năm nhãn hiệu rượu hàng đầu của Mỹ bị rút khỏi quầy tại B.C. Liquor Store ở Vancouver ngày 02/02/2025, để trả đũa việc tổng thống Donald Trump đánh thuế hàng Canada. REUTERS - Chris Helgren - Thụy My
<!>
Donald Trump khởi động cuộc thương chiến
Nhật báo kinh tế Les Echos chạy tít trang nhất « Chiến tranh thương mại đã bắt đầu ». Đối với Libération, đây là một cuộc chiến vô nghĩa sẽ làm kinh tế Hoa Kỳ và các láng giềng sụt giảm. Đã không có sự dàn xếp nào vào giờ chót. Như đã hứa, hôm thứ Bảy Donald Trump ký một loạt sắc lệnh đánh thuế hàng nhập khẩu từ ba đối tác thương mại lớn nhất. Trump không chờ một năm sau khi lên ngôi như nhiệm kỳ trước, mà chỉ hai tuần sau đã ra tay.
Hàng hóa của hai nước láng giềng Canada và Mêhicô chịu thuế 25 %, Trung Quốc 10 %, riêng năng lượng Canada chỉ bị áp thuế 10 %. Tất cả được áp dụng từ thứ Ba. Người tiêu dùng Mỹ mua hàng từ ba nước trên được miễn thuế nếu giá trị gói hàng dưới 800 đô. Năm ngoái ông Joe Biden cũng dùng cách này nhưng chỉ nhắm vào hàng Trung Quốc nhằm chận hàng giá rẻ của Shein và Temu.
Theo Bloomberg, 1.300 tỉ đô la, tương đương 43 % lượng giao dịch sẽ bị ảnh hưởng, và cú sốc này có thể làm sụt mất 1,2 % GDP của Mỹ. Những sắc thuế mới có thể khiến các gia đinh Mỹ bị thiệt đến 1.200 đô la một năm. Động thái này dựa trên một luật trao quyền cho tổng thống trong trường hợp khẩn cấp, nhưng chưa bao giờ dùng để áp thuế hải quan mà chỉ để trừng phạt, và có thể bị kiện tụng.
Mọi việc chỉ mới bắt đầu
Ngay trong đêm, Canada cho biết sẽ kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đồng thời loan báo đánh 25 % thuế lên 155 tỉ đô la hàng Mỹ. Thủ tướng Justin Trudeau cũng khuyến cáo nên chọn mua hàng Canada và không sang Mỹ du lịch. Chrystia Freeland, ứng cử viên có thể kế nhiệm Justin Trudeau, đề nghị đánh 100 % thuế lên xe hơi hiệu Tesla của Elon Musk.
Trung Quốc cũng đòi kiện lên WTO và trả đũa, Mêhicô chuẩn bị « kế hoạch B ». Ông Trump nhìn nhận tác động lên kinh tế Hoa Kỳ nhưng cho rằng đó là cái giá phải trả để làm nước Mỹ vĩ đại trở lại, lấy lý do khẩn cấp vì nạn buôn lậu ma túy và di dân. Tuy nhiên ông Justin Trudeau nhấn mạnh « chưa đầy 1 % » fentanyl là từ Canada, và kế hoạch kiểm soát biên giới theo đề nghị của Trump với 1,3 tỉ đô la ngân sách đã bắt đầu có kết quả.
Cho đến nay, Canada và Mêhicô chưa hề bị áp thuế vì đã ký hiệp định tự do mậu dịch với Hoa Kỳ dưới thời... Trump I, và nay chính ông Donald Trump muốn thương lượng lại vì cho rằng bất lợi đối với Hoa Kỳ. Trong lúc tranh cử, ông lặp đi lặp lại « thuế quan » là chữ đẹp nhất trong tự điển. Không chỉ nhằm bảo vệ thị trường Mỹ trước các sản phẩm được các nước khác trợ giá, Trump còn muốn lấp đầy ngân sách liên bang và tài trợ một phần việc giảm thuế cho người Mỹ, và là công cụ gây sức ép. Giai đoạn tới vào khoảng 18/02, sẽ đánh tiếp vào chất bán dẫn, dược phẩm, đồng, nhôm...Chiến tranh thương mại chỉ mới bắt đầu.
Vì sao Trump còn nhẹ tay trước Trung Quốc ?
Les Echos tìm cáchlý giải « Vì sao Trump đánh vào đồng minh mạnh hơn Trung Quốc ». Lúc còn là ứng cử viên, Donald Trump đã lớn tiếng tuyên bố sẽ đánh thuế tối thiểu 60 % vào hàng Trung Quốc, nhưng nay đối thủ địa chính trị chủ chốt lại chịu thuế nhẹ hơn hẳn so với hai đồng minh Bắc Mỹ. Càng đáng ngạc nhiên hơn khi thâm hụt thương mại với Trung Quốc mới là lớn nhất : 280 tỉ đô la năm 2023, so với Canada là 68 tỉ và Mêhicô là 152 tỉ.
Tân tổng thống đưa lý do Trung Quốc xuất khẩu ma túy fentanyl, và như vậy Bắc Kinh sẽ còn bị đánh thêm thuế vì các nguyên nhân khác. Washington còn nhiều hồ sơ phải thương lượng với Bắc Kinh. Có thể một số sắc thuế mới sẽ không áp dụng để đối lấy yêu sách chính trị. Dù sao đi nữa, Donald Trump đã chứng tỏ không dọa suông. Ông gởi tín hiệu đến phần còn lại của thế giới, đồng thời giữ lại « đạn dược » cho cuộc chiến sắp tới với Bắc Kinh. Trung Quốc là đối thủ quân sự, kỹ nghệ và công nghệ, sẽ không rơi vào suy thoái vì thuế hải quan của Mỹ, trong khi đây là nguy cơ đang rình rập Canada và Mêhicô.
Ông Trump hy vọng từ nay tới tháng Ba sẽ thỏa thuận được việc mua TikTok. Nhiều ứng viên đã sẵn sàng, đặc biệt là Elon Musk, vốn đã sở hữu mạng xã hội X và dùng để phục vụ cho chính quyền mới. Nhà tỉ phú nổi tiếng đã mở một nhà máy xe hơi khổng lồ và bán xe điện Tesla vào thị trường Hoa lục, có thể kìm hãm bớt cuộc thương chiến với Trung Quốc. Động cơ trong nhiệm kỳ đầu của Donald Trump là trừng phạt Bắc Kinh vì giành mất việc làm trong kỹ nghệ, dường như bị xếp xuống hàng thứ nhì. Đánh thuế để khẳng định sự thống trị của Hoa Kỳ và đè bẹp các đồng minh, có vẻ là một kỷ nguyên mới.
Đồng minh châu Á : Nhật Bản lo ngại, Philippines an tâm
La Croix chú ý đến việc « Donald Trump nhắm vào Trung Quốc nhưng không đụng đến phần còn lại của châu Á ». Các đồng minh của Mỹ trong khu vực có những phản ứng khác nhau. Ngay sau hôm Donald Trump tuyên thệ ngày 20/01, các nhật báo lớn ở Nhật Bản từ khuynh hướng tự do đến bảo thủ đều tỏ ra nghi ngại. Các báo cho rằng « Nhật Bản nên bớt lệ thuộc vào Hoa Kỳ », « Thế giới bất định hơn với ông Trump », « Cần phải chống lại chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ ».
Khẩu hiệu « America First » không trấn an được đất nước từ nhiều thập niên qua được Hoa Kỳ bảo đảm an ninh, và 50.000 lính Mỹ đang đóng trên đất Nhật, chủ yếu ở Okinawa. Trong nhiệm kỳ đầu của Donald Trump, Tokyo đã nhượng bộ dưới áp lực, và nay đang tài trợ 70 % chi phí cho sự hiện diện của quân đội Mỹ. Ngân sách quốc phòng tăng lên 2 % GDP và người ta lo rằng Trump sẽ đòi tỉ lệ 3 % GDP.
Ngược lại, Philippines tỏ ra lạc quan. Ngoại trưởng Marco Rubio vốn cứng rắn với Trung Quốc, trước khi tuyên thệ cũng đã trấn an Manila, nhắc lại « cam kết không gì lay chuyển trong khuôn khổ hỗ tương quốc phòng », tố cáo « những hành động nguy hiểm của Trung Quốc trên Biển Đông ». Quần đảo trải dài hàng ngàn kilomet ở Biển Đông là hàng rào tự nhiên chặn hải quân Trung Quốc tại Thái Bình Dương. Trước lợi ích chiến lược, Washington chẳng có lợi gì khi đòi tăng ngân sách quân sự hay đe dọa đánh thuế vào một nước thực sự không có khả năng.
Châu Âu lo tự vũ trang
Châu Âu lo tìm cách đối phó, không chỉ về thương mại mà cả trên lãnh vực quốc phòng. Hôm nay 27 nhà lãnh đạo Liên Hiệp Châu Âu cùng với tổng thư ký NATO và thủ tướng Anh họp kín tại Bruxelles để bàn biện pháp.Libération cho biết ông Antonio Costa, chủ tịch Hội Đồng Châu Âu đưa vào chương trình nghị sự việc chuẩn bị một Sách Trắng về tương lai quốc phòng châu Âu gồm những sáng kiến chung và nguồn lực để phát triển.
Theo quy định NATO, mỗi quốc gia thành viên chi ít nhất 2 % GDP cho quốc phòng. Khi dành đến 3,4 % tổng sản phẩm nội địa khổng lồ của mình cho chi tiêu quân sự, trên thực tế Hoa Kỳ bảo đảm 2/3 ngân sách NATO. Người ta lo rằng một khi cần viện dẫn Điều 5, tổng thống Mỹ trên lý thuyết có thể chỉ hỗ trợ hậu cần, chính trị hay kinh tế, không huy động phương tiện quân sự, để châu Âu tự lo trong trường hợp bị xâm lược.
Hiện có 23/27 nước Liên Hiệp Châu Âu là thành viên NATO. Chiến dịch « Aspides » ở Hồng Hải cho thấy trong vài tuần lễ châu Âu có thể tổ chức được hoạt động quân sự, tuy nhiên phương tiện còn rất thiếu. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nhấn mạnh trước Nghị Viện Châu Âu : « Nếu muốn tồn tại, châu Âu phải lo tự vũ trang ». Chi tiêu cho quốc phòng châu Âu đã tăng cao nhưng không đáng là bao so với Mỹ. Một nguồn tin quân sự Pháp lưu ý, giao phó an ninh cho Hoa Kỳ vốn có chiến lược riêng và nằm cách 8.000 kilomet là không ổn. Nếu tái vũ trang, sẽ không phải sợ Nga nhưng muốn vậy châu Âu phải biết ra quyết định và nói cùng một tiếng nói.
Bị cắt nhiều chương trình nhân đạo, Ukraina kêu gọi giúp đỡ
Về việc Mỹ ngưng viện trợ quốc tế, Le Monde cho biết Ukraina đang rất lo ngại khi nhiều lãnh vực đột ngột không còn ngân sách hoạt động.Giúp cựu chiến binh hội nhập, giáo dục cho lớp trẻ sống tại những vùng sát tiền tuyến, sửa chữa cơ sở hạ tầng...đều bị ngưng lại. Ngay cả các chiến dịch gỡ mình tại đất nước đang bị xâm lăng, và 1/5 lãnh thổ đang bị quân Nga chiếm đóng. Nhà bảo vệ nhân quyền Olena Rozvadovska lấy làm tiếc khi không chỉ các dự án bị ngưng, mà hàng trăm hoạt động chuyên môn khác đều chấm dứt. Chẳng hạn Quỹ Voices of Children chuyên hỗ trợ trẻ em bị chấn thương tâm lý vì chiến tranh phải sa thải nhiều nhân viên.
Loan báo của Washington diễn ra vào thời điểm Ukraina đang rất khó khăn sau ba năm chiến đấu. Chính quyền Kiev đang tìm cách xoay sở, đồng thời tránh công khai chỉ trích quyết định của Donald Trump, nhiều tổ chức phi chính phủ cũng vậy. Volodymyr Zelensky xác nhận viện trợ quân sự của Lầu Năm Góc không bị ảnh hưởng, ông kêu gọi châu Âu « can dự nhiều hơn », nhất là trong lãnh vực nhân đạo, an ninh, xã hội.
Ivona Kostyna, giám đốc Veteran Hub cho biết, đã phải đóng cửa trung tâm tiếp nhận cựu chiến binh ở Vinnytsia thuộc miền tây, và một đường dây nóng hỗ trợ, vì nguồn tài trợ đột ngột bị cắt không hề báo trước.Financial Times tiết lộ, các nhà ngoại giao Mỹ ở văn phòng phụ trách châu Âu đã cố gắng xin đừng ngưng các chương trình của USAID dành cho Ukraina nhưng đến nay không thành công. Từ đầu 2022, các quỹ này đã giúp Ukraina giảm bớt tác động từ cuộc xâm lăng, nhất là về năng lượng, ủng hộ dân chủ, tăng cường hệ thống y tế.
Một lãnh vực khác đang trong khủng hoảng : truyền thông độc lập, cả báo viết lẫn truyền thanh truyền hình. Nhà báo Bohdan Logvynenko cho biết đành phải ngưng các phim đang quay, báo mạng Ukraïnska Pravda và kênh truyền hình Hromadske đã phải kêu gọi cá nhân và doanh nghiệp Ukraina hỗ trợ. Oleg Derenyuga, tổng biên tập MykVisti, một trong những phương tiện truyền thông độc lập hiếm hoi ở Mykolaïv thuộc miền nam nói rằng tình hình đang nguy ngập.
Paris : Xuất hiện ba loài trai nước ngọt quý hiếm trên sông Seine
Trên lãnh vực môi trường, các nhà nghiên cứu rất ngac nhiên khi phát hiện ba loài trai nước ngọt trên sông Seine, ngay giữa thủ đô Paris, là những loài có nguy cơ tuyệt chủng. Có khả năng lọc được đến 40 lít nước một ngày, loài nhuyễn thể này rất nhạy cảm với nạn ô nhiễm. Được biết loài trai nước ngọt tại Pháp bắt đầu bị giảm số lượng từ thế kỷ 20 vì ô nhiễm gia tăng và thay đổi dòng chảy. Đây là tin vui cho các nhà bảo vệ môi trường.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét