Nguyễn Thanh Châu - Chân Dung Nguyễn Đức Sơn

 

TIỂU SỬ:

Bút hiệu: Sao Trên Rừng

Nơi sinh: làng Dư Khánh, tỉnh Ninh Thuận

Năm sinh: ngày 18 tháng 11 năm 1937

Năm mất: ngày 11 tháng 6 năm 2020 tại Bảo Lộc 

TÁC PHẨM:

Thơ: Bọt Nước (Mặt Đất 1966), Hoa Cô Độc (Mặt Đất 1965), Lời ru (Mặt Đất 1966), Đêm Nguyệt Động (An Tiêm 1967), Mộng Du Trên Đỉnh Mùa Xuân (An Tiêm 1972), Tịnh Khẩu (An Tiêm 1973) và Du Sỹ Ca (An Tiêm 1973),Thơ Và Đá (Văn Học Press 2019), Chút Lời Mênh Mông (Đà Nẵng 2020)

Truyện ngắn: Cát Bụi Mệt Mỏi (An Tiêm 1968), Cái Chuồng Khỉ (An Tiêm 1969), Xóm Chuồng Ngựa (An Tiêm 1971)

<!>

Được xem như một nhà thơ thật độc đáo của miền Nam với biệt danh Sơn núi, ông có sức sáng tác thật dữ dội, phong phú về mọi đề tài. Với những ý tưởng thật cắc cớ kỳ lạ, những thái độ sống không giống ai, NGUYỄN ĐỨC SƠN đã một mình một ngựa xông vào đấu trường văn nghệ một cách ngang nhiên, thách thức tất cả.

…

nhiều khi đợi nắng chiều tan
tôi mông lung nghĩ theo làn mây trôi
ngày kia nếu ở trên đời
cha tôi không cưới mẹ tôi bây giờ
sinh ra tôi có làm thơ
để điêu linh vẫn như chờ riêng thôi

…

Ông đã góp mặt trên hầu hết các tạp chí văn học  trước 1975 như SÁNG TẠO, VĂN NGHỆ, VĂN, KHỞI HÀNH, THỜI TẬP… cả thơ lẫn truyện, và từng chủ trương một tờ báo ” MẶT ĐẤT ”, dù chỉ hiện hữu một hai số. Thơ NGUYỄN ĐỨC SƠN với nét đặc trưng riêng, có lúc hiện sinh đời thường, lắm khi thiền vị tâm linh thể hiện bằng những thi ảnh và thi ngữ thật chắt lọc từ hiện thực đời sống.

… 

Khi thấm mệt tôi đi luồn ra núi
Cuối chiều tà chỉ gặp cỏ hoang sơ
Bước lủi thủi tôi đi luồn vô núi
Nghe nắng tàn run rẩy bóng cây khô
Chân rục rã tôi đi luồn ra núi
Hồn rụng rời trước mặt bãi hư vô

…

Sáng mênh mông
Ta đi thơ thẩn trong vườn hồng
Ô bông, ồ mộng, ồ không.

Một điều nữa rất ấn tượng trong thơ ông là có một số lãnh vực coi như cấm kỵ hoặc nhạy cảm về dục tính mà phần đông tránh né, NGUYỄN ĐỨC SƠN sẵn sàng dấn thân.

…

anh sẽ đến bất ngờ ai biết trước
miệng khô rồi nẻo cực lạc xa xôi
ôi một đêm bụi cỏ dáng thu người
em chưa đái mà hồn                                            

 tuệ sỹ và nguyễn đức sơn

Thật là một mất mát lớn cho nền thi ca Việt Nam trước sự ra đi của một nhà thơ đặc dị như NGUYỄN ĐỨC SƠN. 

TRÍCH THƠ:

 

TÔI THẤY MÂY RỪNG

một ngày đau khổ chín trong tôi
tôi đến bên cây lẳng lặng ngồi
cây thả trái sầu trên nước lắng
mặt hồ tan vỡ ánh sao trôi

thôi nhé ngàn năm em đi qua
hồn tôi cô tịch bóng trăng tà
trời sinh ra để chiều hôm đó
tôi thấy mây rừng bay rất xa

Thi tập HOA CÔ ĐỘC

HỒI TƯỞNG

nhiều khi đợi nắng chiều tan
tôi mông lung nghĩ theo làn mây trôi
ngày kia nếu ở trên đời
cha tôi không cưới mẹ tôi bây giờ
sinh ra tôi có làm thơ
để điêu linh vẫn như chờ riêng thôi
những đêm sao sáng đầy trời
bỗng nhiên tôi khóc trên đồi hư không

 

MỘT MÌNH NẰM THỞ ĐỦ KIỂU TRÊN BỜ BIỂN

đầu tiên tôi thở cái phào 
bao nhiêu phiền não như trào ra theo 
nín hơi tôi thở cái phèo 
bao nhiêu mộng ảo bay vèo hư không 
sướng nên tôi thở phập phồng 
mây bay gió thổi trời hồng muôn năm 
mai sau này chỗ tôi nằm 
sao rơi lạnh lẽo âm thầm biển ru

MANG MANG

 

mang mang trời đất tôi đi 
rừng im suối lạnh thiếu gì tịch liêu 
tôi về lắng cả buổi chiều 
nghe chim ăn trái rụng đều như kinh 
còn một mình hỏi một mình 
có chăng hồn với dáng hình là hai 
từng trưa nằm nghỉ đất dài 
phiêu diêu nhẹ cái hình hài bay lên 
mù sương âm vọng tiếng huyền 
có con dơi lạ bay trên cõi đời 
sau xưa mắt đã ngợp rồi 
tôi nghe tôi chết giữa trời thinh không

Tập thơ LỜI RU

 

NẾU ĐỜI TRĂNG CHẾT

 

nếu đời trăng chết

tuổi vừa thu non

khi mộng chưa tròn

mái buồn liễu rủ

mi xuôi giấc ngủ

lòng khép vạn đời

anh sẽ câm lời

vu vơ biển lạnh

một trời hiu quạnh

mắt dõi trăng sao

anh đắp mồ cao

mồ xây cát biển

anh quỳ tưởng niệm

như hồi ngây thơ

em chôn con bướm

em chôn con còng

để hiểu thêm rằng

cõi đời mộng mị

cõi đời mộng mị

anh đi lang thang

 

NGÀY MẠT THẾ

 

ngàn sao biệt dạ hội

trăng mệt ngủ sau nhà

đêm không nhiều u tối

đêm sau đầy sương sa

đời có buồn tang chế

sao ngày dài lê thê

tình có buồn hoang phế

sao sầu vương não nề

lối về đêm trăng ướt

xiêu mấy cánh thư gầy

kinh cầu đau mắt ngước

sao lệ vẫn còn đầy

nhạc sương buồn mạt thế

hay tình đã hoàng hôn

chán chường như rừng bể

đau sông cạn núi mòn

thời gian xa hút bóng

cằn cỗi một mùa trăng

gió về lay gối mộng

tình rã trên cung đàn

rồi ngày sau em đến

tìm anh trong bóng xưa

ngày mai em có đến

em sẽ nhìn trăng mưa

Thi tập HOA CÔ ĐỘC

  

MỘT MÌNH ĐỨNG NHẢY HOÀI TRÊN NÚI CHƠI

 

cả đêm ấy tôi nhảy hoài trên núi

giữa trăng vàng mờ mịt bóng sinh linh

trần gian vắng tôi đã về lủi thủi

cỏ bên hồ thương cảm cũng rung rinh

tôi nhảy mãi dù trăng sao sắp tắt

nhảy cà tưng rồi lại nhảy cà tang

ngại khuya hàn sương giá xuống mang mang

run lập cập là bắt đầu khổ nhất

ĐÀN TRẦM                       

hồn đã tím đàn ai còn thê thiết

đàn chơi vơi đàn lặng và đàn trầm 
cả đời hoang chìm lạnh dòng sông câm                     

ngày thu rụng trăng giấc vàng chưa mọc                     

hồ dĩ vãng mặt nước òa lên khóc                      

đêm chưa về trời đã nổi đầy sao                      

hồn xưa đang bay nắng thuở xa nào                    

màu đen mắt tưởng mờ trong hư vắng                    

mà sao lạ có ai cười trong nắng                    

áo rưng màu tím lụa đẫm trời xa                    

người ơi thương thương đến mấy cho vừa                    

trên nẻo ấy hồn ma đi trở lại .

HỒI TƯỞNG

khi dừng lại giữa năm mười sáu tuổi

một sáng hồng nghe nắng rụng tan hoang

tôi nằm xuống phập phồng hai lá phổi

sao mạch đời đang chảy bỗng khô rang

đau đớn quá trong tôi niềm tuyệt đối

nên cởi quần chạy giữa đám vi lô

tôi động cỡn nhảy kè bên khe núi

rồi ôm đầu lao thẳng xuống hư vô

Thi tập VỌNG

NHẤT NGUYÊN   năm mười bốn có lần anh ngó thấy em ở truồng ngoe nguẩy cuối vườn trăng hồn thảo dã trong đêm vừa thức dậy khắp bầu trời ướt mượt cả lông măng từ dạo đó xác thân anh mất hết chợt đêm nào trở lại cõi chiêm bao anh chới với vì biết mình sắp chết giữa khu rừng mù mịt dấu trăng sao   ÁNH SÁNG CỦA VÔ MINH   em thút thít là bắt đầu sắp khóc hốn rạt rào như sóng vỗ liên miên tuổi mười sáu là trăng vừa mới mọc lệ của tình nên rớt xuống vô biên anh chạy đến cầm tay em thật chặt bởi mơ hồ nghe trái đất rung rinh ôi kiêu hãnh khi nhìn em tận mắt anh thấy rồi ánh sáng của vô minh Thi tập ĐÊM NGUYỆT ĐỘNG    Năm tôi hai mươi ba tuổi Năm tôi hai mươi ba tuổi mặt trời trên đỉnh cây chim hót trong lòng ngực Năm tôi hai mươi ba tuổi cát vàng trôi đi xa biển trùng tu cửa mộ Năm tôi hai mươi ba tuổi mặt mày ôi lọ lem lưỡi hái và đao phủ Năm tôi hai mươi ba tuổi chim hót trong tù ngục em cúi đầu đi qua Tâp san  VĂN NGHỆ số 12 VỀ CHUYẾN XE HOẢ ĐẠI TỐC tặng Thu Lan  1. Em còn gởi gì trên đó, một nhánh cây khô, một chùm tóc héo? Ảnh tượng một đêm hoang vu nào lâu lắm bỗng trùm xuống hồn anh khi con tàu vừa chui qua hầm tối. Những nước rỉ ra hai bên sườn đá sẽ chảy về đâu, sao em vẫn úp mặt và hát. Sao em không trở về chỗ cũ với chiếc giỏ rất xinh chứa đầy hoa quả sẽ làm mát điệu nhạc cuồng loạn mà hồn em si mê. Ôi khách du, vĩnh viễn khi dòm xuống lòng người - hành lang của thần chết, vĩnh viễn khi người trông thấy bóng người trên ngọn thông cao đứng rũ trong đêm và một ánh sáng loé lên - bây giờ Kinh Hãi chợt thức.  2.  Em còn gởi gì trên đó, một nhánh cây khô, một chùm tóc héo? Anh giơ tay lên lần cuối khi con tàu lọt ra khỏi chiếc hầm đá đen thui vùng Cầu Đất – nơi anh từng lãng du với những vì sao tối lễ. Em khoan khoái quạt hờ vào ngực như vừa thoát cơn ác mộng. Em hãy nhìn lên trụ đèn con chiếc ga xếp miền cao nguyên này, và thở gấp hơi sương của đêm, và tự hỏi nguyên do nào khiến sui những vì sao biệt dạng, và sẽ tự dối mình khi đối diện với Vô Biên. Nhưng nào em có nhìn được lâu, bởi trong phút giây con tàu đã băng qua muôn dặm ưu tư, em đã đánh lọt ấu thời từ ga thứ nhất với bảy sắc cầu vồng biến tan, còn anh thì bắt đầu phiêu du vào miền đất chết. Tập san VĂN NGHỆ số 13  ĐÊM ĐI THĂM MỘT NGƯỜI BẠN SẮP ĐẺ Ở DI LINH  vợ chồng nguyễn đức sơn Sắp đẻ ở Di Linh cây cối chào chị Sắp đẻ ở hư không rừng và chị ôm nhau khóc Tôi giấu mặt đi ven hồ lạnh giá Căn nhà gỗ phần mộ thanh xuân Những ván thông dày đặc gỗ quan tài Của tóc của chị của tình nhân Của dương cầm bỏ phế đúng một năm Sắp đẻ ở Di Linh cô đơn hùng dũng Chị thu mình như một con mèo mun Chị thu mình như một vũ nữ Ba Lan Chị thu mình như một đĩa hát cũ  My tormented heart Buổi chiều chết trên cây thánh giá Hãy quên tôi như một mũi tên Hãy quên tôi như một loài chim đêm Anh đưa chị về đây để tự vận Chị thổ huyết ba lần tôi chứng kiến Khi rừng già thấp xuống thấp xuống Buổi sáng chị tắm sương mù Buổi chiều chị đốt cỏ để hong đời chị Hiu hắt như đời tôi chị đứng lên Hai mươi bảy năm tuột mất thanh xuân Ôi nắng vàng dòng thác Gougah Rừng và chị ôm nhau hát Sẽ đẻ ra một đứa con Rừng và chị ôm nhau chết . Tập san VĂN NGHỆ số 23             Ngưỡng mộ  Để tôi bắt đầu thử chết Khi các em trở lại  Ôi  mùa đông nhẹ nhàng biết bao nhiêu Thở bằng chuyện tình một em đã chết Qua mười sáu năm rất vui Chết rất nhẹ nhàng Rất nhẹ nhàng như em đã sống Qua mười sáu năm Em thở bằng tinh sương Ngủ bằng mộng mị Ôi cánh rừng cao nhất Dran Em không nhìn thấy sao Chỗ  chuyến xe lửa đi qua Êm đềm êm đềm Như một cơn ác mộng Nửa đêm tàn phá tâm hồn tôi Bốn mươi hai Tiếng hát đời người Năm ba mươi tám tôi không gặp nàng Lúc bấy giờ chắc tôi còn nhỏ lắm Năm hai mươi bảy tôi cũng chưa gặp nàng Lúc bấy giờ chắc tôi chưa biết vui Lúc bấy giờ chắc tôi chưa biết chết Lúc bấy giờ chắc tôi chưa biết khóc Ôi xa vắng biết bao nhiêu Tôi dừng chân những chiều bên hồ nước Những chiếc hoa trắng dại Những đơm xôi mới chín Tôi hát cho một đứa em gái họ ngoại Những ngày hoang vu Những đêm kinh hãi Yêu em đi Vâng Nhưng sao rừng đen quá Vâng Nhưng không bao giờ Không Tôi rùng mình Không Chết mất Và rừng kéo nhau theo như  chúng ta Những chiều gió thổi  thật nhanh Qua ga xép buồn bã Tôi lớn lên Không biết chắc mình còn gì để khóc Hai mươi sáu năm qua Tôi trở về vùng biển tiếng hát chào đời Không hiểu sao tôi rất yên tâm Nhìn những mồ mả mọc gần bờ biển Ôi Ninh Chữ Biển ở đó hãy ngủ yên Không Ôi Ninh Chữ Tôi kể lại một chiều gió thổi rất nhanh Sóng rất cao rất cao Tôi trở về làng Nại đìu hiu Một hồi trống trường tiểu học Thanh Hải vang lên Dội tôi vào sâu quá khứ Dội tôi ra ngoài biển xanh Tôi lại qua một vùng đất đầy mồ mả Một chiều mưa bay rất nhẹ Có tiếng khóc oe oe Người thiếu phụ mới đẻ nào đó ra đứng trước bệnh viện bảo sinh Nhìn đám táng đi qua một xóm chài quạnh quẽ Những bờ nước xấp xấp ngang mắt cá Những bụi xác mắm trơ thân Thằng em trai của tôi chạy theo ngó Tôi lặng thinh và bỗng giật mình Ôi đám táng đẹp vô cùng Các em còn nhỏ nên làm sao hiểu nổi Người sản phụ đứng nhìn thật lâu Nàng không đẹp không xấu không quan trọng Nàng đẻ Tôi nhìn nàng qua chiếc áo len có vẻ quí phái nông dân Đúng Nàng không đẹp không xấu không quan trọng Nàng đẻ Đẻ xong nàng ra nhìn đám tang Tôi bỗng thấy nàng cao lớn biết bao nhiêu Tôi bỗng thấy nàng già hơn những con còng lâu năm Đào hang hóc cạnh những bụi dứa dại những ngôi mộ cũ Tôi bỗng thấy nàng trẻ biết bao nhiêu Như khi các em trở lại Hát vang rừng một chiều đông mưa tạnh Những chiếc áo dài rất trắng những chiếc jupe rất trắng Những lá rụng lao xao vô cùng trắng Sáng ngập hồn tôi Ôi Gougah mặt trời mọc Trên bờ thác cao Tôi hiểu các em bất lực Không phải khi chúng ta nhìn một em đã chết Nhẹ như tơ bay Tôi hiểu tôi bất lực Sau một đêm từ giã người thiếu phụ Sau một đêm từ sáu giờ chiều đến bốn giờ sáng Tôi lặng lẽ ra đi sau khi khép hờ cánh cửa Sau khi tắt vội chiếc pick up êm đềm thừa thãi Các em đừng đọc những dòng này nghe không Tội lắm đó Vì tôi chỉ kể cho một em đã chết Tôi chỉ kể cho một đứa em gái họ ngoại tên My Tôi chỉ kể cho người thiếu phụ đã xa tôi Cho trăng sao không bao giờ đếm hết Ôi Dran ôi Dran Những trưa rừng cao như  chưa bao giờ trông thấy Trên một ngọn đồi cao hút thông già muôn năm Trên ngọn đồi cao nhất nơi đây Tôi quằn quại với tất cả sinh lực thiếu niên Mười bảy hai mươi còn gì đâu Ôi đìu hiu gió thổi Hình như có một người tiều phu trông thấy  tôi Chắc người phải cầu nguyện Tôi ngủ quên từ đó Ôi dòng sông Dran Đứa con gái tên My có lần toan trầm mình Giờ đã hết Ôi dòng Dran Rừng bắt đầu lãng quên Khi các em trở lại Êm đềm êm đềm biết bao nhiêu Tôi bỗng ăn năn khi tìm đến các em Và thống hối khi các em tìm tới tôi Căn phần tôi đó Không rộng đủ cho các em ngồi lên trên Hãy xõa tóc lên hồn tôi Căn phần tôi đó Cho tôi nhìn thấy trước khi tôi chết Các em hãy thay phiên ngồi lên trên Mỗi mùa đông trở về cắm trại Căn phần tôi đó Các em hãy xúm nhau ngồi hết lên trên Ôi khu rừng cao nhất Dran Để tôi bắt đầu thử chết. Tập san VĂN số 38   Nói lại một chút lời Khổng Tử Tam thập ma nhập Tứ thập mần gì mần gấp Kẻ ngũ thập run lập cập đến nơi Sức hơi đâu mà tri thiên mệnh    Tất cả đều trật lất Nếu không có quỷ ma Khó bề thấy được Phật Đó là sự thật của Trái Đất Nhưng nghĩ cho cùng tất cả đều trật lất   Chỉ nghe tịch mịch  Nửa đêm soi bóng trăng tròn Thấy đau trời đất rõ còn trong thai Các em đều chẻ làm hai Từ đâu một chỗ rách dài thiên thu Hồn tôi, con thú cần cù Nằm chơi trong cát bụi mù vuốt ve Hỏi thăm, nước chảy xè xè Chỉ nghe tịch mịch phủ đè rêu xanh Thi tập TỊNH KHẨU LÃO CA  Chúng ta Nay đã Già rồi Tất cả Chỗ lạ Chỗ quen Thổi đèn Cũng biết Ráo riết Trần gian Thân tàn Quá mệt Cảnh chết Cảnh sống Từng đống Nhân sinh Thây sình Một lỗ Mâm cổ Mứa thừa Cù cưa Mỏi miệng Tai tiếng Đá bia Ô kìa Gió thổi Mây nổi Từng không Mênh mông Trời hát Lão ca Bát Ngát Ngồi sát Bàn chân Hiền nhân Đạt giả Rỉ rả Chuyện đời Tuổi trời Sắp tắt Rượu bắt Lên chưa Ngàn xưa Lửa đốt Tập san THỜI TẬP ngày 14 tháng 12 năm 1973   NGẪU CẢM Có bay cao chín tầng trời Chỉ nghe thượng đế ngàn đời nín thinh Có dòm sâu tận cửa mình Cũng không thấy được cái hình thế gian   NHÌN CON TẬP LẬT   Nắm tay lật úp đi con Co thân tròn trịa như hòn đá lăn Muốn cho đời sống không cằn Tập cho quen mất thăng bằng từ đây RƠ MIỆNG CON   Nằm yên thôi chớ vùng vằng Để cha rơ miệng con bằng mật ong Bẻ luôn cái lưỡi cho cong Nói năng lấp liếm mới hòng người nghe   DỖ CON ĂN   Khuấy xong chén bột gạo rồi Bồng con ra bếp cha ngồi cho ăn Đường vàng mua quá khó khăn Cha đành bỏ muối đừng nhăn mặt nào Mặn thì dương tính phải cao Con thêm cứng cáp mai lao vào đời    BÀI HỌC ĐẦU   Mai kia cắp sách đến trường Con nên học hỏi bình thường như ai Trời sinh con dẫu có tài Cũng không kéo được mộng dài thêm đâu Một điều phải hiểu cho sâu Trăm năm hai chữ vô cầu mà thôi HOÀI CẢM   Xưa ông nội đến nơi này Sóng xanh thơ mộng những ngày thanh niên Sáng chiều bơi lội như điên Tập cha ôm cõi vô biên một mình Nước vô mắt mũi lình bình Cha gần ngộp thở nên kình luôn ông Bây giờ biển cũ mênh mông Dẫn con về thở cũng không được rồi Một ngàn tư tưởng xa xôi Rừng cao một khoảnh cha ngồi ru con MAI KIA Mai kia tan biến hận thù Giữa đêm sao chiếu mịt mù phương đông Cha về ôm cả biển sông Duỗi chân duỗi cẳng nằm không một đời Cho con cha hứa một lời Đuổi mây thiên cổ rong chơi tối ngày Thu nào tóc bạc oà bay Có con chỉ trỏ mới hay tuổi già Cúi hôn trời đất đậm đà Cha tan theo bóng trăng tà vạn niên Tập san VĂN số 198 ngày 15 tháng 3 năm 1973 Nguyễn Đức Sơn                                                         Nguyễn Thanh Châu Trần Yên Hoà chuyển từ Banvannghe.com/