Cuba và cánh tả Pháp : Từ ảo tưởng đến thực tại

Trọng Thành

Cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Pháp François Mitterand và Chủ tịch Cuba Fidel Castro tại La Habana năm 1974.AFP

Trước chuyến công du của Tổng thống Pháp đến Cuba ngày thứ Hai 11/05/2015 - nguyên thủ đầu tiên của Pháp tới đảo quốc cộng sản -, báo Le Monde có bài phân tích « Cánh tả Pháp và Cuba, từ niềm hy vọng không tưởng đến thực tại thương trường »,với tựa trang nhất : « Cuba, hòn đảo với những niềm tin bị đánh mất của cánh tả Pháp ».

Le Monde đăng lại tấm hình đen trắng ghi dấu chuyến thăm Cuba năm 1974 của lãnh đạo đảng Xã hội François Mitterand, trước khi ông đắc cử Tổng thống. Ông François Mitterand mặc áo veston trắng, cổ áo may theo kiểu Mao, có gương mặt căng thẳng. Cựu lãnh đạo đảng Xã hội Pháp lúc đó là một người vô cùng ngưỡng mộ cách mạng Cuba, đặc biệt là lãnh tụ Fidel Castro, và người anh hùng huyền thoại Che Guevara. Chỉ trước đó ít năm, các trí thức cánh tả bắt đầu bớt bị Cuba hấp dẫn, sau vụ nhà thơ Heberto Padila, bị bỏ tù vào năm 1971.

Hòn đảo cách mạng Cuba từng được rất nhiều trí thức, nghệ sĩ, văn sĩ thiên tả tin rằng có thể thoát khỏi các vết xe đổ của chế độ toàn trị Stalin. Ông Jack Lang, một bộ trưởng dưới thời Mitterand, kể lại : « Tôi thuộc về một thế hệ (như vậy), và tôi không hề xấu hổ về điều này, cuộc cách mạng này là hiện thân cho một niềm tin rất cụ thể. Cách mạng Cuba là một thời điểm đặc biệt, một hơi thở của tự do, một niềm hy vọng ».

Theo Le Monde, cho dù không còn trở lại Cuba sau khi nắm quyền và giữ một khoảng cách sau khi nhận ra La Habana ngày càng lún sâu vào chế độ toàn trị, François Mitterand vẫn tiếp tục quan hệ với Cuba, dù không còn mật thiết như trước. Cựu Bộ trưởng Jack Lang kể lại lần đối diện hiếm hoi với Phidel Castro năm 1982, khi ông được cử tới Cuba, ít lâu sau khi ông Mitterand đắc cử. Vào thời điểm đó Phidel Castro từ chối thẳng thừng đề nghị thả một nhà thơ ly khai của Paris.

Trong giai đoạn 14 năm cầm quyền của Mitterand, đảng Xã hội ngày càng có xu hướng xa rời biểu tượng hòn đảo cách mạng năm xưa. Không bao giờ Mitterand chính thức mời cố nhân Fidel đến thăm Pháp, cho dù ông cũng tìm ra một dịp để tiếp Fidel Castro vào năm 1995, một cách lặng lẽ, nhân một sự kiện của UNESCO. Vào thời điểm đó, Jack Lang nhớ lại, ít có nhân vật nào của đảng Xã hội có hứng thú gặp Fidel.

Cựu Ngoại trưởng Pháp Hubert Vedrine phân tích : Cuba từng giữ một vị trí vô cùng lớn trong đời sống tưởng tượng của cánh tả Pháp, vốn khao khát niềm tin và mơ về một lý tưởng tuyệt đối, đến mức làm cho họ rơi vào « hoang tưởng ». Cho đến khi Cuba «hiện nguyên hình là một chế độ đàn áp, thì cánh tả (Pháp) bắt đầu phân hóa, giữa một bên là một số ít người còn lại muốn bám víu lấy lý tưởng, hoài niệm về thời trai trẻ cách mạng, và bên kia là những người bảo vệ nhân quyền ».

Làn sóng đàn áp tại Cuba đầu những năm 2000 khiến quan hệ đôi bên hoàn toàn đứt đoạn. Năm 2003, một lãnh đạo đảng Xã hội, ông Laurent Fabius, nhận định : « Cuba, hòn đảo của những ước mơ tan nát của chúng tôi, nay đã biến thành địa ngục ».

Bốn mươi năm sau chuyến đi thăm hòn đảo cách mạng Cuba của François Mitterand, Tổng thống Pháp François Hollande có chuyến công du lịch sử. Nguyên thủ Pháp không có kế hoạch gặp Fidel Castro, « trừ phi có chuyện bất ngờ ». Mục tiêu của chuyến công du này là các hồ sơ thương mại. Le Monde kết luận với vẻ hóm hỉnh : « Mọi huyền thoại đều có hồi kết ».

Bầu cử Anh : Cameron thắng lớn, Âu Châu  lo ngại

Bầu cử Anh Quốc với thắng lợi bất ngờ của đảng Bảo thủ để lại nhiều dư âm. « Vua Cameron ! » là hàng tựa lớn trên Le Figaro, trên nền bức ảnh lãnh đạo đảng Bảo thủ giơ ngón tay cái cùng vợ, tươi cười trước công chúng, với nhận định : « Tái đắc cử một nhiệm kỳ năm năm, với đa số tuyệt đối tại Quốc hội, thủ tướng Bảo thủ Anh phải đối mặt với thách thức của xứ Scotland và Âu  Châu ».

« Bầu cử Anh : Thắng lợi của Cameron, lo ngại tại Âu  Châu» là tựa lớn của Le Monde. Ám ảnh Anh Quốc ra khỏi Âu Châu  sẽ lơ lửng từ nay đến cuộc trưng cầu dân ý năm 2017, mà lãnh đạo đảng Bảo thủ hứa hẹn tổ chức. Về chủ đề này, cũng Le Monde có bài xã luận « Những hiểm họa của một nước Anh co cụm », nhấn mạnh đến những thách thức với tân lãnh đạo David Cameron, trong bối cảnh nội bộ đảng Bảo thủ về cơ bản nghiêng về xu hướng « tự cô lập và tỉnh lẻ ». Theo kết quả bầu cử vừa qua, đây là một xu hướng có ảnh hưởng áp đảo tại Anh (England) tình trạng này khác hẳn với ngoại lệ là Luân Đôn, một thành phố « quốc tế », nơi Công đảng cánh tả vẫn còn được đa số cử tri ủng hộ.