(Phóng sự của
đài Á Châu Tự Do phát thanh 24/ 5/2012)
Intro : Sống ở xứ người,
phải học tập ngôn ngữ và văn hóa xứ người là chuyện bình thường. Nhưng sống ở
xứ người mà tập cho người bản xứ học tập ngôn ngữ và văn hóa xứ mình là một
chuyện lạ và ngược đời. Chuyện lạ và ngược đời ấy đã xảy ra tại Pháp. Với tốp
ca FAVIC, người ta đã nhìn thấy những người ngoại quốc mặc y phục VN và ca
những bài ca bằng tiếng Việt. Thật hài hước và rất cảm động. Xin mời quý thính giả cùng Tường An
tìm hiểu về tốp ca đặc biệt này.
<!>
Hẳn quý vị cũng nhận được rõ
những câu ca dao quen thuộc của bài dân ca « Qua cầu gió bay » được
diễn ngâm bằng giọng ngâm không phải là người Việt Nam.
Sẽ rất bình thường, nếu chúng ta
nghe những người Việt Nam hát những bản dân ca này. Nó sẽ không để lại một cảm xúc lâng lâng
trong chúng ta, như khi nghe những bài dân ca quen thuộc ấy được hát bởi những
người ngoại quốc. Cái cảm giác đó, không chỉ là một cảm giác vui vui khi thấy
người ngoại quốc biết được tiếng Việt; mà đâu đó, trong lòng chúng ta còn dâng
lên một niềm tự hào khi nghe tiếng của dân tộc mình - một dân tộc nhỏ bé - được
nói lên, được hát lên bởi những người không cùng chủng tộc.
Chúng tôi muốn nói đến nhóm FAVIC, một tốp
ca gồm toàn người ngoại quốc, nhưng chỉ hát thuần nhạc V.N. Với người sáng lập
là anh Thiều Đoàn, tốp ca ra đời từ 10 năm nay với những bước chậm chạp, nhưng
vững vàng, nhóm đã đi vào hầu hết các sinh hoạt Tết, văn nghệ của người Việt
tại Pháp.
Anh Thiều Đoàn là thông dịch viên (*) Việt ngữ cho tòa Thượng thẩm
Paris. Nhận thấy rằng tìm hiểu văn hóa của nước người để hội nhập là một điều
cần thiết, nhưng để cho người dân nước sở tại hiểu chúng ta hơn, thông cảm với
chúng ta hơn, tại sao không tìm cách cho họ biết thêm về chúng ta qua sự làm quen của họ với văn hóa Việt, ngôn
ngữ Việt ?
Bên cạnh đó, để đánh tan mặc cảm
của thế hệ trẻ không còn biết tiếng Việt, bằng cách tạo cho họ niềm tự hào,
rằng : ngôn ngữ của chúng ta cũng được yêu thích bởi những người dân bản
xứ. Ngoài ra, anh Thiều Đoàn quan niệm : cái “tự hào dân tộc” về truyền thống
của văn hóa VN, không thể nói lên bởi
chính những “người-tự-cho-mình” cái niềm tự hào đó. Tốt hơn hết, nên để những
người “ngọai cuộc” đánh gía cái “đáng tự hào” hay “không đáng tự hào” đó. Anh Thiều Đoàn giải
thích thêm về sự ra đời của nhóm FAVIC :
« Sau 75, tất cả chúng ta đều phải làm mọi cách để hội nhập với xã
hội mới, vì hội nhập như vậy thì con cháu chúng ta ít có cơ hội nói tiếng Việt.
Ra đường, ở trường, ở nơi làm việc, không ai nói tiếng Việt cả thì các cháu
quên dần tiếng Việt và phần nào có mặc cảm tự ti dân tộc. Vì thế bây giờ phải
có cách gì để đánh động lương tâm của các cháu, gợi trí tò mò của các cháu và
đó là một trong những lý do để chúng tôi lập ra nhóm này. »
Trong lúc đó, người địa phương
tiếp nhận những thuyền nhân thì lại rất thích thú tìm hiểu văn hóa của một dân
tộc đã kiên cường hy sinh mạng sống, vượt biển đi tìm tự do, và họ tìm cách tìm
hiểu nền văn hóa này. Nhưng thay vì, chính chúng ta nói về văn hóa của chúng ta
thì cách hay nhất là « qua » những người bạn ngoại quốc nói và hiểu được
văn hóa VN »
Ý tưởng có vẻ trái chiều nhưng mới lạ này nảy sinh và anh
Thiều Đoàn bắt đầu tìm những người ngoại quốc yêu thích văn hóa Việt để thành
lập tốp ca. Sau những ngày một mình đi dán giấy ở quận 13 khu Á châu để tìm
người, dần dần một nhóm với 10 người được hình thành. Họ là những người biết
đến văn hóa VN và gắn bó với âm nhạc VN qua một chuyến du lịch, qua một cuốn
phim, một quyển sách, một chương trình văn nghệ hay cũng có thể qua một chuyện
tình hai chủng tộc.
Chị Maguy, người đảo Guadeloupe, tuy nói tiếng
Việt không
rành, nhưng khi hát, người ta nhìn thấy sự say mê, niềm hân hoan, phấn khởi hiện rõ trên
gương mặt và đôi tay không ngừng múa may của chị, chị nói : « Tôi thích hát nhạc VN vì tôi thích phong cảnh VN, tôi
thích bài hát « Làng tôi », tôi thích ca sĩ Như Quỳnh »
Sự
phát triển của nhóm rất chậm, từ 10 người đầu tiên, sau 10 năm, nhóm chỉ lên
được 15 người, bởi có sự chọn lựa khá gắt gao : Chỉ những ngưởi hoàn toàn
không có chút dòng máu Việt nào mới được tham gia. Trong một
vài trường hợp , thì anh Thiều Đoàn mới nhận người có 25% hoặc 50% dòng máu
Việt nhưng với những điều kiện nào đó kèm theo. Hiện Favic có 15 thành viên gồm
7 nguồn gốc khác nhau : Pháp, Nhật, Nam Tư (yougoslave), Bồ đào Nha, An Giê
Ri, Thụy điển, Martinique, và Guadeloupe.
* Ghi
chủ của Favic : từ 01.2015 ‘Giám Định Viên (Expert judiciare honoraire) cạnh
Tòa Thượng Thẩm Paris’.
« Khó khăn là chúng tôi không thể nào
chấp nhận tất cả mọi người. Mỗi thành viên phải có 3 tháng tập sự, và sau 3
tháng, khi thấy sinh hoạt thích hợp và 2 bên đều đồng ý chấp nhận nhau thì
người đó mới được giữ lại. »
Ngoài ra, khó khăn chính
vẫn là vấn đề ngôn ngữ :
« Đây cũng là một trắc nghiệm về sinh ngữ : làm thế nào để
chuyển một ngôn ngữ đa âm sang môt ngôn ngữ độc âm ? Có những người không thể nào thích ứng được,
có những người thích ứng được một cách
dễ dàng.
Một điều kiện nữa là phải chấp nhận kỷ luật
tập thể, phải biết tôn trọng, tương kính lẫn nhau ».
Trước
khi học một bài hát, thành viên được giải thích về tác giả, nội dung bài hát, ý
nghĩa từng câu trong bài. Như vậy, họ có khá nhiều dữ kiện để có đủ cảm hứng về
bài hát. Và vô hình chung, họ đang học
một sinh ngữ mới. Những bài hát thường được chọn theo chủ đề dân ca, nhạc tiền
chiến…v.v.. với những nhịp điệu vui tươi, dễ hát :
« Trước hết, Favic ưu tiên hát dân ca, sau đó là những bài có nội dung về sức sống của
dân tộc. Về
hình thức, phần nhiều là nhạc điệu rumba, chachacha…cho dễ hát. Sau đó, chúng tôi cũng
chọn những bản nhạc ngoại quốc lời Việt, như La Paloma, Bésamé Mucho, Come back to Sorento…»
Thành quả
của nhóm
Favic, theo anh Thiều Đoàn, hãy còn nhỏ nhoi, tầm thường cũng chỉ vì
thiếu nhân lực và vật lực. Anh nói : « Một cánh én không làm nổi mùa
Xuân. Thế nhưng, nhìn lên bầu trời, không một bóng mây, trông thấy được một
cánh én, kể cũng vui vui » và trong cái vui vui ấy, anh kể lại một câu chuyện mà đối với anh đó là
phần thưởng quý giá cho hơn 10 năm gầy dựng tốp ca :
« Một
kỷ niệm đáng nhớ nhất là trong khi hát
trên chùa Khánh Anh thì tôi đi xuống dưới xem phản ứng của bà con ra sao ? Tôi nghe
đuộc một bà mẹ đã quay lại nói với các con mình : « Đó ! người
ta, ngoại quốc, mà người ta còn biết hát nhạc VN, còn chúng mầy, ở nhà, bảo nói
tiếng Việt, mà không chịu nói tiếng Việt ». Thì đó là một điều cảm động và
đúng với mục đích mà chúng tôi nhắm vào. Và đối với các cộng đồng, các hội đoàn
ngoại quốc thì đó cũng là một cái gì mới lạ . Chưa có bao giờ có một ca đoàn
gồm 7 quốc tịch khác nhau, không có người VN mà chỉ chuyên hát nhạc VN ! »
Sự đa dạng của tốp ca được nhìn thấy qua
những mái tóc vàng xen lẫn tóc nâu, mắt xanh biêng biếc hay mắt thẳm màu nâu,
da đen Phi châu lẫn da trắng Tây Phương. Những gương mặt rất trẻ bên cạnh những
mái đầu đã bạc. Họ tự hào trong những bộ đồ bà ba, áo dài VN, áo tứ thân thắt
lưng xanh đỏ. Tình yêu VN của họ được thể hiện qua những bài dân ca mà họ say
sưa hát với niềm đam mê trong ánh mắt, trên đôi môi; dù với cách phát âm hãy
còn lạc điệu một cách hồn nhiên. Ở FAVIC, ngôn ngữ VN, ngôn ngữ của một dân tộc
nhỏ bé, đã vượt trùng dương và trở thành nơi hội tụ của nhiều chủng tộc.
Bài hát « Đất lành » của nhóm
Favic sẽ kết thúc bài phóng sự về một
tốp ca không có người VN nhưng chỉ hát nhạc VN.
Tường An, đài Á Châu Tự Do
Qua cầu Gió bay http://www.youtube.com/watch?v=ROYH4dFmxxI
Favic
lưu diễn Frankfurt (Ðúc) 29/06/2013 : http://youtube.com/watch?v=g65ceBMacmc
http://www.youtube.com/watch?v=wyP2RAEaKFU
Ghi chú.- Ký giả Đức Bình của Đài RFI cũng đã làm một phóng
sự về Favic, phát thanh ngày 15/06/2013
-
Bà Con Cô Bác biết những bạn ngoại quốc nào hâm mộ âm nhạc VN, xin giới thiệu
cho FAVIC Căn bản về nhạc lý và việt
ngữ không quan trọng, họ sẽ được trau dồi
trong khi học hát.
Liên lạc : favicparis@yahoo.com ( 06 75 93 28 21
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét