Ngày 3 tháng 12 năm 1967, bác sĩ Christian Barnard ở nước Nam Phi mở bung lồng ngực một người đàn ông, lấy trái tim suy yếu của ông ta ra, và thay thế bằng một trái tim lành mạnh của một phụ nữ vừa mới chết. Cuộc giải phẫu kéo dài 8 giờ đồng hồ với sự tham dự của 19 vị bác sĩ chuyên khoa về tim. Khi trái tim mới bắt đầu đập trong cơ thể người bệnh, tin tức được loan đi, và làm rúng động cả thế giới, như một sự kỳ diệu không ngờ.Trong chớp mắt, bác sĩ Barnard trở thành một danh y nổi tiếng khắp hoàn cầu.
<!>
Cuốn sách mang tựa đề “Every Second Counts”, tác giả Donald McRea viết về lịch sử quá trình phát triển của kỹ thuật thay tim lần đầu tiên,đã phải lên tiếng nói: “Việc làm của bác sĩ Barnard làm rúng động tất cả mọi người.”. Nhưng sự thật đằng sau cánh cửa bệnh viện cho thấy cuộc giải phẫu không hoàn toàn viên mãn như người ta tưởng.
Chỉ một thời gian ngắn sau khi được thay tim, người bệnh nhân, một người đàn ông 53 tuổi, làm nghề trồng hoa quả, tên là Louis Washkansky, bị ngã bệnh trở lại. Bác sĩ Barnard đoán rằng cơ thể của người bệnh, không hợp với trái tim mới, và xoay ra tấn công trái tim mới. Đây là phản ứng thường xảy ra khi ghép bộ phận mới vào cơ thể. Vì thế, bác sĩ Barnard cho người bệnh dùng liều thuốc thật mạnh để làm ngưng hệ thống miễn nhiễm trong người bệnh.
Nhưng vị bác sĩ này sai lầm. Thực ra bệnh nhân Washkansky đã bị viêm phổi, và vì đương sự được cho dùng thuốc để cắt giảm khả năng miễn nhiễm. Vì lẽ đó, cơ thể của ông ta không thể chống lại sự nhiễm trùng. Ông Washkansky chết 18 ngày sau khi được thay tim.
Việc thay tim thành công đã trải qua cả một quá trình phát triển khá dài kể từ ngày đó đến nay. Ngày nay, ở Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 30,000 được ghép bộ phận thiết yếu mới vào cơ thể, và cứ 10 trường hợp thì có một vụ thay tim. Tuy vậy, hiện vẫn có khoảng 118,000 nằm trong danh sách đợi chờ để được thay bộ phận cơ thể. Đa số là vì không có đủ bộ phận cơ thể hiến tặng. Mỗi ngày có ít nhất là 20 người qua đời vì đợi chờ đã lâu mà không tìm được bộ phận cần thay thế. Cùng lúc đó, hơn một nửa những bệnh nhân được thay tim đã sống thêm được 13 năm, và tỉ lệ sống sót tiếp tục tăng thêm. Nhờ những tiến bộ trong y học, và nhất là những loại thuốc giúp cơ thể bệnh nhân không từ khước bộ phận được ghép, và sau cùng là hệ thống trên toàn quốc giúp xác định bộ phận được hiến tặng có thích hợp với người bệnh hay không.
Chúng ta còn có lý do khác để mà hy vọng: dùng bộ phận cơ thể của thú vật, và trái tim nhân tạo cũng được dùng để giúp những bệnh nhân trong danh sách chờ đợi. Trong khi đó còn có những kỹ thuật mới giúp phục hồi một số trường hợp trái tim đã nưng đập, nay hoạt động trở lại trong thời gian khá dài. Những tiến bộ kỹ thuật sẽ giúp không còn phải lập danh sách chờ đợi nữa.
DƯỚI ĐÂY LÀ MỘT SỐ DIỄN BIẾN TRONG VẤN ĐỀ THAY, GHÉP TIM
Năm Giai đoạn của thủ tục ghép tim:
1. Máu trong cơ thể bệnh nhân được đưa từ tim người bệnh chuyển sang một máy ‘by pass” để giữ cho sự lưu thông của máu tiếp tục bình thường.
2. Trái tim bệnh họan được đem ra khỏi cơ thể người bệnh. Trái tim hiến tặng được gắn vào các mạch máu chính của người bệnh.
3. Bệnh nhân được từ từ rút ra khỏi máy “by pass” và máu của ngu7o82i bệnh được chuyển về tim mới nhận được.
4. Trái tim mới có thể bị “shocked’ với máy khử tim rung trước khi tái lập nhịp đập của trái tim.
5. Người bệnh được cho dùng loại thuốc trấn áp hệ thống miễn nhiễm để ngăn ngừa trường hợp cơ thể từ chối không nhận trái tim hiến tặng.
Năm Mươi Năm trong quá trình tiến triển: Việc thay ghép tim đã đạt được rất nhiều tiến bộ trong suốt 50 năm qua.
Năm 1967: Ca ghép tim đầu tiên được thực hiện thành công
Năm 1968: Nhiều ca ghép tim được bệnh viện thực hiện, nhưng phải giảm bớt vì số tử vong quá cao
1973: các nhà bệnh lý học cải tiến cách làm việc, có thể phát hiện trường hợp nào cơ thể từ chối không nhận tim hiến tặng.
2016: Phân nửa bệnh nhân được ghép tim sống thêm được ít nhất 13 năm nữa.
Con số thống kê về việc thay cơ phận trong cơ thể con người:
Thay thận: Mỗi năm thay thận cho 19,858 người. Danh sách chờ đợi là 97,896
Thay gan: Mỗi năm có 7,841 người được thay gan. Danh sách đợi chờ là 14,127
Thay Tim: Mỗi năm có 3,209 người được thay tim. Danh sách đợi chờ là 4,004
Thay Phổi: Mỗi năm có 2,345 người thay phổi. Danh sách chờ đợi là 1,412
Thay lá lách: Mỗi năm có 1,013 người thay lá lách. Danh sách chờ đợi là 2,608
Thay ruột già: Mỗi năm có 147 người thay ruột già. Danh sách đợi chờ là 258.
Lý do vì sao rất khó tìm được trái tim thay thế.
Mỗi ngày có ít nhất 20 người trong danh sách chờ đợi để được thay tim, phổi hay cơ phận thiết yếu khác, phải chết vì không tìm ra cơ phận thích hợp. Tuy có đến một nửa dân số Mỹ ghi danh sẽ hiến tặng cơ phận khi chết, nhưng chỉ có một số nhỏ cơ phận của người hiến tặng có thể sử dụng được vì nhiều lý do khác nhau. Chẳng hạn như tình trạng không tốt của bộ phận hiến tặng, bị nhiễm trùng, hay quá yếu, ở người lớn tuổi, hay không lành mạnh. Do đó, chỉ có 3,209 người được thay tim, và dnah sách đợi chờ lên đến 4.004 người.
Nguyễn Minh Tâm lược dịch theo báo TIME ngày 11/12/2017
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét