Trung Quốc ngầm cảnh cáo Mỹ về quan hệ với Việt Nam

Tổng thống Obama trong cuộc hội đàm với chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang, ngày 23/05/2016, tại Hà Nội.Reuters

Sau khi tổng thống Obama chính thức loan báo quyết định bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, mở đường cho Hà Nội mua các thiết bị quân sự của Mỹ, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đã tuyên bố trong cuộc họp báo hôm nay, 23/05/2016, tại Bắc Kinh : « Là một nước láng giềng với Việt Nam, chúng tôi hoan nghênh việc Việt Nam phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị với các nước khác, trong đó có Hoa Kỳ. Chúng tôi hy vọng là những quan hệ như thế sẽ đóng góp cho hòa bình và an ninh khu vực ».<!->

Nhưng trong khi đó, báo chí chính thức của Trung Quốc thì lại ngầm cảnh cáo Mỹ về quan hệ với Việt Nam. Trong một bài bình luận tối qua, 22/05/2016, tức là vào lúc tổng thống Barack Obama đặt chân đến Việt Nam, Tân Hoa Xã cũng viết rằng Trung Quốc « vẫn hoan nghênh việc Hà Nội cải thiện quan hệ với các nước khác, kể cả với Hoa Kỳ ». Tuy nhiên, hãng tin này cảnh cáo ngay rằng Hoa Kỳ không được sử dụng việc cải thiện quan hệ này như là một công cụ để « đe dọa hoặc gây tổn hại các lợi ích chiến lược của một nước thứ ba ».

Theo các chuyên gia, Bắc Kinh chắc chắn sẽ có phản ứng tiêu cực khi thấy Việt Nam được giúp nâng cao khả năng chống lại những tham vọng chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Như lời nhà phân tích Murray Hierbert, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược CSIS, được đài CNN trích dẫn hôm nay, Bắc Kinh có thể sẽ xem việc Hoa Kỳ giúp Việt Nam nâng cao khả năng phòng thủ ở vùng Biển Đông như là một nỗ lực nhằm ngăn chận những hành động xác quyết chủ quyền của Trung Quốc trên các đảo đang tranh chấp.

Về phần chuyên gia về quan hệ Mỹ -Trung Orville Schell thì cho rằng việc bãi bỏ lệnh cấm vận vũ khí cho Việt Nam đối với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ là một biểu tượng cho thấy chính sách xâm lấn Biển Đông của ông đã đẩy xa các nước láng giềng như thế nào.

Việc bãi bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam được loan báo vào lúc căng thẳng Mỹ-Trung ngày càng gia tăng trên vấn đề Biển Đông, đặc biệt là sau khi bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ đưa ra báo cáo bày tỏ mối quan ngại về việc Trung Quốc tăng tốc bồi đắp và quân sự hóa các đảo tranh chấp. Trong cuộc họp báo ngày 16/05, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Hồng Lỗi khẳng định rằng những hoạt động nói trên của Trung Quốc ở Biển Đông chỉ mang tính phòng thủ và nguyên nhân chính gây ra các căng thẳng đó là do Hoa Kỳ gia tăng sự hiện diện ở Biển Đông, đưa chiến hạm và phi cơ đến vùng này để biểu dương lực lượng với lý do « bảo đảm tự do hàng hải ».

Trong cuộc họp báo hôm nay tại Hà Nội, tổng thống Obama đã nhấn mạnh rằng Mỹ và Việt Nam có mối quan ngại chung về các vấn đề trên biển và cả hai đều thấy tầm quan trọng của việc duy trì tự do hàng hải ở Biển Đông. Theo lời ông Obama, tuy vẫn chủ trương không đứng về phe nào trong các tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, Washington ủng hộ một giải pháp ngoại giao dựa trên các « chuẩn mực quốc tế », chứ không phải dựa trên việc nước nào mạnh hơn và áp đảo hơn.

Lập trường nói trên không có gì mới, nhưng việc tổng thống Obama nhắc lại ngay trong ngày đầu của viếng thăm Việt Nam chắc sẽ khiến Trung Quốc càng quan ngại về sự thắt chặt quan hệ Mỹ-Việt, cho dù quyết định bãi bỏ cấm vận vũ khí trước mắt chỉ mang tính biểu tượng hơn là làm thay đổi cán cân lực lượng giữa Việt Nam với Trung Quốc.