Kính thưa quí bạn
Hôm nay chúng ta trở lại với những chuyện máy hôm nay: colonoscopy và chuyện dịch Anh văn bằng một chuyện vui khó dịch dí dõm như nguyên bản
1. Bác Sĩ Cường viết thêm về colonoscopy (email thứ hai)
2. Bác Sĩ Doàn Trọng Nha nói sao có một thử nghiệm dễ dàng sơ khỏi tìm ung thư ruột già mà không thấy đề cập tới.
3. Môt vị trong toronto-medical-group về ý kiến colonoscopy.
4. Câu chuyện nhà báo chạy title. Chuyện vui tiếng Anh khó dịch sao cho dí dỏm như nguyên văn.
HCD 11-11-2021
<!>
From: C Nguyen <asdfmv 10 @ gmail.com>
Date: 11/10/21 2:50 PM (GMT-08:00)
To: huy017@juno.com
Subject: Re: [quanvenduong] Bs gop y ve colonoscopy
Thưa GS Đẳng,
Không ngờ là vấn đề colonoscopy và ung thư ruột già đã đem nhiều ý kiến đến diễn đàn của GS. Tuy nhiên đó là chuyện tốt vì đây là vấn đề quan trọng có thể liên quan đến tính mạng như BS Vũ đã cho thí dụ.
Có vài điểm về colonoscopy và ung thư ruột già tôi cũng muốn xin phép GS cho phép góp ý.
Trước khi vào đề , theo đúng quy tắc thì phải có vài điều phi lộ và disclaimer. Trong email trước, tôi sơ suất không làm đúng sách vở. Xin lỗi GS và các độc giả.
Tôi là BS chuyên về bệnh tiêu hóa ở Mayo Arizona và là Associate Dean for Global Professional Education cho Mayo Clinic Enterprise. Tuy nhiên ý kiến trong email này cũng như các email trước kia là ý kiến của cá nhân, không phản ảnh chỗ làm, và chỉ có mục đích phổ biến kiến thức đại cương, không thể thay thế những ý kiến của BS của độc giả.
Như BS Vũ đã viết,"Ung Thư Ruột Già hết sức thầm lặng , " và bệnh nhân có thể "chết oan uổng vì không đi khám bệnh và khám nghiệm, test đầy đủ cần thiết ,- kể cả colonoscopy - đúng định kỳ." Hai điều này là điểm quan trọng mà BS phân khoa nào cũng phải đồng ý.
Ngoài hai điều bất di bất dịch kể trên, có vài điểm cũng cần lưu ý:
1- Hiện thời, colonoscopy có thể làm ở tuổi 45, thay vì 50 như trước. Xin quý vị hội ý với BS gia đình.
2- Khi làm colonoscopy, nếu ruột không sạch thì không thể nào chắc chắn được là người BS đã nhìn thấy tất cả mọi chỗ. Khi làm colonoscopy mà ruột già còn nhiều cặn bã thì cũng như lặn vào chỗ nước đục, không thể nhìn thấy hết mọi sự, và như vậy người BS có thể không nhìn thấy polyp hoặc khối ung thư (colon cancer mass)
3- Làm sao cho sạch ruôt cho colonoscopy: có nhiều cách, nhưng đơn giản nhất là kiêng không ăn thịt, rau, trái cây từ 3 đến 5 ngày trước khi uống thuốc cho colonoscopy preparation.
4- Định kỳ 10 năm là cho những người ruột hoàn toàn sạch và không có triệu chứng, hay không có những yếu tố về gia đình hoặc chích bản thân mình để có thể đưa đến việc gây nên ung thư ruột già.
5- Colonoscopy không phải là biện pháp duy nhất để tìm kiếm ung thư ruột già. Vì thế, những ai không muốn làm colonoscopy vì bất cứ lý do nào đừng quên là còn có cách khác để thay thế colonoscopy. Quan trọng là phải làm một cái gì đó, dù cho cái test đó không phải là tốt nhất, cũng còn hơn bỏ ngang và quên lãng chuyện này.
Ung thư ruột già đứng hạng thứ 3 trong tổng số tử vong do các bệnh ung thư. Trong năm 2021, ước lượng sẽ có khoảng 53.000 người thiệt mạng ở Mỹ. Tham khảo với BS gia đình của mình để biết cần phải làm gì cho vấn đề này là tốt nhất.
Trên đây chỉ là vài điều cơ bản về colon cancer screening xin chia sẻ cùng GS.
Kính,
Cường
HCD: Cám ơn Bác sĩ
Thật là quí, quí vị Bác Sĩ, nhất là Bác Sĩ chuyên khoa quá bận ít khi có thì giờ cho lời khuyên đến cộng đồng. Xin gởi đế`n các bạn cùng đọc.
(Theo qui ước xưa nay chữ tím là của hcd tôi viết vào, còn chữ xanh két hay chữ đen nghiêng hay đứng là trích email của người khác)
Thưa các bạn dưới đây là email góp ý từ một vị trong toronto-medical-group về ý kiến của Bác Sĩ Cường ở email trước. Hôm nay Bác Sĩ Cường góp ý thêm (email ngay bên trên chữ nghiêng đen thay vì xanh vì khá dài, e để màu xanh khó đọc)
From: 'kim uy @yahoo.com' via Toronto medical group <toronto-medical-group@googlegroups.com>
Sent: 11 November 2021 11:25 SA
To: Tmg19 <toronto-medical-group@googlegroups.com>
Subject: góp chút ý/ Fw: Bs gop y ve scan hay colonoscopy.
Trước tiên em xin giải thích là cái thư này chuyền trong Cộng đồng Y khoa đã được phát tán qua groups khác ko phải bởi em mà bởi anh nào đó, em chỉ đang reply góp ý về 2 tin này.
1) Tin thứ nhất về colonoscopy thì bác sĩ Cường có cho biết là "colonoscopy cho đến ngày nay vẫn được công nhận là tiêu chuẩn cho việc chẩn đoán về polyps và ung thư ruột già" và không hẳn mọi người đều phải làm colonoscopy vì "có những nhóm bệnh nhân khác có thể bàn luận cùng BS gia đình chọn lựa thử DNA trong phân hay làm X-R."
Cám ơn bác sĩ. Ðây là tin mừng cho những cụ già (hiếm khi thích đi soi ruột dù việc nội soi tầm soát ung thư đại tràng là quan trọng) (hic, vì trước khi đi soi ruột thì phải uống nguyên cả bình thuốc sổ khổng lồ, phải ra vào nhà tắm thiếu điều muốn xỉu). Em thì có xin bác sĩ gia đình cho thử phân hằng năm (ko phải thử phân DNA, mà chỉ là thử FIT thôi (Fecal Immunochemical Test), test này tìm kiếm máu trong phân có thể gây ra bởi ung thư đại tràng. Nếu test cho thấy có máu thì lúc ấy mới cần nội soi để tìm hiểu lý do tại sao có máu trong phân). Conoloscopy thì vẫn hay hơn, phần vì trong lúc soi ruột thì bác sĩ có thể cắt bỏ các khối u thịt (polyp(s) nếu có (vì polyp để lớn có thể gây tắc ruột, gây đau đớn hay đi ngoài ra máu) và gửi mẫu các khối này đi xét nghiệm đây là lành tính hay có tiềm năng phát triển thành ác tính. Nếu là ác tính, thì phát hiện sớm sẽ được điều trị tốt hơn.
2) Tin thứ hai là câu nguyên thủy là: "More than 10,000 patients caught Covid-19 in a hospital, analysis shows. Some never made it out" ( từ nguồn tin https://flip.it/bqezo7 (link Giáo Sư HCD đưa ra ở dưới email Giáo Sư)
Em thấy dịch câu "Some never made it out" là: "Một số họ vô nhà thương rồi không ra về nữa" là không sai trong ngữ cảnh bài viết (vì dịch là phải dịch in context). (Vì 2 câu đầu của nguồn tin làm rõ ý này: "They went into hospitals with heart attacks, kidney failure or in a psychiatric crisis. They left with covid-19 — if they left at all." (i.e. Họ vào bệnh viện với các cơn đau tim, suy thận hoặc trong một cuộc khủng hoảng tâm thần. Họ ra bệnh viện với covid-19 — nếu họ có bao giờ ra bệnh viện.)
Xin xem lại bài viết ở dưới đâỵ. Chúc mọi người một ngày vui và an lành.
More than 10,000 patients caught Covid-19 in a hospital, analysis shows. Some never made it out
Vì kiểu cách nhà báo, subject email ghi they, mà title trong bài viết lại ghi some nên mới có chuyện hiểu hai nghĩa.
-------------
Ghi Thêm :Thưa các bạn Bác Sĩ Đoàn Trọng Nha vừa gọi điện thoại cho tôi có để nghị thêm rằng bước đầu tiên để chẩn đoán ung thư ruột già rẻ tiền không rắc rối phiển phức như đi soi ruột là thử phân. Khi thử phân thấy có máu thì sẽ đi tiếp tới những thử nghiệm khác.
-----------
(Theo qui ước xưa nay chữ tím là của hcd tôi viết vào, còn chữ xanh két hay chữ đen nghiêng hay đứng là trích email của người khác)
From: Phuong Lam <plam146@hotmail.com>
Date: 11/11/21 5:06 AM (GMT-08:00)
To: huy017@gmail.com
Subject: Thử dịch đoạn văn
Kính thưa Giáo sư Huỳnh Chiếu Đẳng,
Trước kia tôi cũng hành nghề dạy học như giáo sư và xin cảm ơn giáo sư đã bỏ rất nhiều thời gian và công sức cho Quán Ven Đường mà tôi đã vô thường xuyên từ lâu.
Về việc thông dịch đọan văn mà giáo sư đã nêu ra, tôi xin đóng góp vài ý kiến thô thiển như sau:
Câu cuối cùng của đoạn văn có hai đại danh từ 'They' và 'it'. 'They' nghĩa là họ/chúng nó để thay thế cho 'patients' và 'it' nghĩa là việc đó/chuyện đó để thay thế cho 'caught Covid-19', nghĩa là 'nhiễm Covid-19'. Động từ 'make out' là một phrasal verb (động từ có một phó từ hoặc giới từ theo sau) như Anh Thu đã nói và trong trường họp nầy có nghĩa là hiểu biết/nghiệm ra. Như vậy, có thể dịch đoạn văn đó như sau: 'Theo một bản phân tích, hơn 10.000 bịnh nhân đã bị lây nhiễm Covid-19 trong nhà thương. Họ đã không bao giờ hiểu được vì sao'. Câu cuối cùng của đoạn văn nghe không ổn vì không thể nào tất cả 10.000 bịnh nhân đều không hiểu được. Trong trường hợp đó tác giả đoạn văn không thể dùng thể xác định/quả quyết (affirmative) mà phải viết là 'They would never make it out'. Chúng ta thử vào đường link để xem bản chính của tác giả đã viết thế nào. Thì ra, câu cuối cùng của đọan văn tác giả đã viết 'Some never made it out' tức là 'Chỉ một số trong 10.000 bịnh nhân đã không bao giờ biết ra tại sao'.
Vài hàng xin đóng góp. Kính chúc giáo sư luôn vui mạnh và bình an hầu tiềp tục phục vụ cộng đồng.
Phương Lâm
HCD: Cám ơn anh Phương Lâm, xin gởi các bạn cùng đọc.
-----------
From: "G Q ..@gmail.com>
Date: 11/9/21 10:20 PM (GMT-08:00)
To: huy017@gmail.com
Subject: dịch "made it out".
Thưa bác,
…………
Câu trong bản gốc (theo như đường link bác chuyển tiếp) là tựa đề của một bài báo (mạng) nhan đề: "More than 10,000 patients caught Covid-19 in a hospital, analysis shows. Some never made it out"
Subject email từ flipboard gởi ra ghi là "More than 10,000 patients caught Covid-19 in a hospital, analysis shows. They never made it out"
Hai câu trên khác nhau ở chỗ trong bản gốc ghi chữ "Some" nhưng trong bản ghi lại thì lại trích không đúng là "They". Tuy chỉ sai một chữ nhưng "sai một li, đi một dặm".
The phrasal verb "make out" có nhiều nghĩa nhưng nghĩa nào phù hợp ở đây tùy vào ngữ cảnh và cách tác giả sử dụng phrasal verb này.
Đúng là một trong những nghĩa của phrasal verb này _ "to make out something/someone" _ là "see, hear or understand something or someone with difficulty" ……tôi bỏ nhiều chữ…... Định nghĩa này phải được dịch ra là "thấy, nghe hoặc hiểu điều gì hoặc người nào một cách khó khăn" mới đúng. "With difficulty" ở đây là một adverbial phrase bổ nghĩa cho các động từ (verbs) đi trước chứ không phải là bổ nghĩa cho chữ "someone" không thôi.
Ngay cả nếu chọn nghĩa này mà dịch ra là: "Hơn 10 ngàn bệnh nhân bị lây nhiễm COVID-19 lúc nằm nhà thương theo một bản phân tích. Nhưng những trường hợp này không ai nghe thấy (được biết)" càng sai. Chữ "they" ở đây (nếu dịch theo bản ghi sai là "they") có nghĩa là 10 ngàn bệnh nhân kia chứ không phải người ta / người khác mà có thể dịch ra là "ai" được. Hơn nữa, một chi tiết nhỏ khác nữa là bản gốc không có chữ "nhưng" như trong bản dịch. Chữ "nhưng" trong tiếng Việt cũng không thể được đặt đầu câu sau dấu chấm như trong bản dịch trên.
Nếu bản gốc ghi là "They never made out why" thì có thể chọn nghĩa này nhưng cũng 0 thể dịch như bác Giáo sư Anh văn ở Melbourne dịch được mà phải dịch là "Họ không bao giờ hiểu được tại sao".
Thế nhưng bản gốc không ghi "never made out why" mà ghi là "make it out" nên chọn nghĩa như trên là không phù hợp.
"To make it out" ở đây có nghĩa là "to survive" (sống còn, sống sót, vượt qua, qua khỏi, v.v.).
https://hinative.com/en-US/questions/2820974
Hơn nữa, nếu tra từ điển Merriam-Wester sẽ thấy "make out" được liệt kê là một trong những từ liên quan đến "survive".
https://www.merriam-webster.com/thesaurus/survive
Trở lại bản gốc, nếu chọn nghĩa "survive" sẽ phù hợp hơn.
Con dịch câu này trong bản gốc là: "Hơn 10000 bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 trong một bệnh viện, phân tích cho thấy. Một số người không bao giờ qua khỏi".
Cũng có thể hoán đổi câu như sau:
"Việc phân tích cho thấy hơn 10000 bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 trong một bệnh viện. Một số không bao giờ qua khỏi".
"Analysis" trong bản gốc được dùng như một danh từ không đếm được, không dùng với mạo từ, nên không dịch là "một" vì như vậy là chèn thêm chữ này vào bản gốc.
Như vậy, dù dịch hoán đổi kiểu nào thì nghĩa vẫn không thay đổi và "made it out" ở đây được dịch là "sống còn, sống sót, qua khỏi...". ………….
Nếu dịch theo bản trích lại không đúng thì "they" sẽ được dịch là "họ", tức là tất cả 10 000 bệnh nhân bị lây nhiễm Covid-19 này đều không sống sót (như vậy thì vô lý). Thế nhưng thật ra bản gốc ghi "some", tức là chỉ có một số / vài người trong số họ không qua khỏi thôi (như vậy thì hợp lý và phù hợp với nội dung bài báo).
Biển học mênh mông, con 0 dám lạm bàn, chỉ nghĩ nếu con có chút đóng góp nào hữu ích thì cũng nên chia sẻ để giúp nhau cùng tiến thôi.
Kính chúc bác cùng gia đình và quý cô bác anh chị trên diễn đàn "Quán Ven Đường" đều an vui.
Kính thư,
Q G
HCD: Xin gởi các bạn cùng đọc. Cháu nầy còn trẻ hẳn là học tiếng Anh từ trung học tới khi ra trường. Cháu chuyên về Anh ngữ.
---------------
Thưa các bạn nhà báo thường hay mập mờ chơi chữ, viết một câu hai nghĩa. Dưới đây là chuyện vui, kiểu chạy title của một tờ báo. Khó dịch ra tiếng Việt sao cho dí dỏm như bản tiếng Anh.
A nun buys a donkey and enters it in a local horse race
Remarkably, the donkey is incredibly quick and manages to win. The local paper reads Local nun has winning ass.
She enters it into a second race, and again it wins. The local paper reads Nun has best ass in town.
The priest is annoyed by these headlines, but the prize money is seriously helping the church, so he tries to ignore it. After a regional win, the paper reads Nun shows entire county her ass.
The priest decides this sort of publicity is too much, and insists she sell the donkey. She puts up a few ads. The next day, the headline is Nun offers her ass for £50.
The priest insists she get rid of it quickly, so she makes it free to a loving home. Nun desperate for someone to own her ass.
A bishop realises the problem, and so offers to take the donkey. Bishop loves nun's ass.
The priest faints.
----------------
Tôi dịch thóang qua cho các bạn ở vùng ít xài tiếng Anh đọc cho nhanh.
Một nữ tu mua một con lừa và tham gia vào nó trong một cuộc đua ngựa địa phương
Đáng chú ý, con lừa cực kỳ nhanh nhẹn và giành chiến thắng. Tờ báo địa phương viết nữ tu địa phương có has winning ass.
Vị nữ tu đưa con lừa vào một cuộc đua thứ hai, và một lần nữa nó giành chiến thắng. Tờ báo địa phương “chạy tựa”: Nun has best ass trong thị trấn.
Vị linh mục cảm thấy khó chịu với những tiêu đề này, nhưng tiền thưởng quả là đã giúp đỡ giáo hội nhiều lắm, vì vậy ông cố gắng bỏ qua chuyện nầy. Sau một chiến thắng trong vùng, tờ báo chạy tựa Nun cho cả xứa thấy toàn bộ her ass.
Vị linh mục thấy kiểu làm báo nầy “quá lắm rồi”, và đề nghị vị nữ tu nên bán con lừa. Vị nữ tu đăng một vài quảng cáo. Ngày hôm sau, báo in tựa là Nun offers her ass giá £ 50.
Vị linh mục vội đề nghị rằng vị nữ tu nên nhanh chóng thoát khỏi sự phiền phức nầy đi, vì vậy nun nói là cho không con lừa cho gia đình nào biết thương yêu nó. Báo chạy tựa Nun tuyệt vọng nên để cho ai đó làm chủ her ass
Vị linh mục ngất xỉu.
------------
Tôi viết vội như chạy giặc, các bạn sửa giùm chánh tả và văn phạm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét