'Vương quốc' trái cây miền Tây: Nông dân ngậm ngùi châm lửa đốt 'cơ ngơi tiền tỉ'

Vườn chôm chôm 12 tuổi đang là "thời điểm vàng" để cho trái nhưng người dân đành đốn hạ rồi ngậm ngùi đốt bỏ Ảnh: Bắc Bình

Cái Mơn (huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre) là xứ sở trứ danh về cây giống, hoa kiểng, cây ăn trái của miền Tây và cả nước với bề dày lịch sử hơn 100 năm. Nhưng, “giặc mặn” đang thách thức sinh kế của hàng nghìn người nơi này. Họ ngậm ngùi buộc phải đốt vườn cây ăn trái lâu năm đang héo úa và chết khô dần vì không nước tưới. Đó là cả sản nghiệp của họ<!>

Dòng sông trăm năm phù sa có màu nước biển

Đầu tháng 4.2020, gió chướng vẫn thổi lồng lộng, nước mặn trên sông Cổ Chiên vẫn cao ngất ngưởng tại lưu vực vàm Cái Mơn, cửa ngõ dẫn nước quan trọng vào nội đồng huyện Chợ Lách.

Dòng nước đục phù sa lặng lờ thường trực hơn trăm năm qua trên sông Vàm Mơn (là sông chính chảy trên địa bàn huyện Chợ Lách, nối sông Cổ Chiên với sông Hàm Luông) đã bị chuyển thành dòng nước trong xanh như biển cả.

Sông Vàm Mơn xanh trong như màu nước biển sâu, đây là hiện tượng mà hơn 100 năm qua chưa xuất hiện ẢNH: BẮC BÌNH

“Kể từ khi tôi ý thức được cuộc sống này, dòng sông Vàm Mơn như “bầu sữa” vô tận của gia đình tôi và hết thảy những hộ dân nơi này. Nhà tôi không sử dụng nước dẫn từ các nhà máy. Nước từ sông Vàm Mơn chu cấp từ ăn uống, sinh hoạt trong gia đình đến tưới tiêu cho vườn ươm cây giống, vườn cây ăn trái. Nhưng, từ mùng 7 Tết Canh Tý 2020 đến nay nước trên sông Vàm Mơn mặn lè, trong vắt như nước biển sâu”, bà Lâm Thị Bé (58 tuổi, ngụ xã Phú Sơn, H. Chợ Lách) buồn hiu.

Vì nước trên sông Vàm Mơn đã không còn sử dụng tưới tiêu được, hụt nước tưới nên hơn 5.000 cây mít giống siêu sớm của gia đình bà Bé đã thiệt hại quá nửa. Gia đình bà đã nỗ lực cứu bằng mọi cách nhưng không khá hơn.

Bà Lâm Thị Bé tìm mót lại trong những cây bỏ đi xem còn sống không để dưỡng ghép nhằm vớt vát chút đỉnh khi mùa mưa bắt đầu ẢNH: BẮC BÌNH

“Nước ngọt từ sà lan về đến vườn nhà là mình phải trả đến 130.000 đồng/m3. Vậy mà gia đình tôi cũng phải trả đến hơn tháng ròng rã đến khi chịu đựng hết nổi vẫn chỉ có thể cứu được gần 2.000 cây mít giống, rất may là đối tác phía Hà Nội đã không khởi kiện bồi thường hợp đồng", bà Bé kể.

"Lấy được tiền bán lô mít giống, chồng tôi quyết định thuê người khoan giếng sâu hơn 400m với giá 115 triệu đồng. Nước trong vắt với độ mặn 0,2 ‰ nhưng nước đem lên nóng như nước sôi vậy, phải chứa trong bể hơn 12 giờ sau mới tưới cây được. Nhờ có nguồn nước này nên hàng ngày vợ chồng tôi tìm trong mớ cây giống đã bỏ đi để xem thân cây nào còn sống khúc gốc thì dưỡng lại để ghép bo (ghép mắt cây con vào gốc cây chủ). Làm thì làm vậy chứ không biết nước từ giếng khoan sâu này có an toàn cho cây giống không”, bà Bé cho hay.

Nước sông Vàm Mơn không dùng được nữa nên người dân phải mua nước từ các xe bồn với giá 130.000 đồng/m3 để tưới cây, sinh hoạt gia đình ẢNH: BẮC BÌNH

Đi qua nhiều vườn cây lá rũ rượi, PV tìm thấy nhiều cây xanh mơn ở khu vườn 1,2 ha trồng sầu riêng của gia đình ông Nguyễn Văn Chiến (60 tuổi, ấp Định Bình, xã Hòa Nghĩa). Tuy nhiên, khi được vào bên trong thì mới hay hàng chục cây sầu riêng hơn 20 năm tuổi cũng đã chết khô, nhiều cây khác cũng vàng úa lá…

“Trước Tết, tôi có thủ sẵn nước trong mương vườn, xài được độ một tháng thì nước cạn khô. Tôi thuê khoan giếng 30m thì được nước trong, hơi chát. Bơm nước lên buổi sáng thì đến trưa đã ngã màu vàng đục và tôi dùng nước trà để thử thì hỗn hợp nước đen thui như mực tàu, nghĩa là nước có nồng độ kim loại chì rất nặng. Lúc này, cây đang cho trái và rất cần nước tưới… nên tôi mua 6 ghe nước ngọt tưới với giá 10 triệu rồi thấy cách mua nước như vậy là quá đáng”, ông Chiến kể.

Ông Nguyễn Văn Chiến (ngụ ấp Định Bình, xã Hòa Nghĩa) nghẹn ngào bên cây sầu riêng 20 năm tuổi đã chết khô, trong khi mới năm trước cây sầu riêng này cho trái bán được hơn 30 triệu đồng ẢNH: BẮC BÌNH

Theo lời bàn của người em trai, ông Chiến hùn tiền để khoan giếng sâu gần 500 m. Nước bơm nước lên trắng xóa, độ mặn 0,25‰ nhưng nóng đến mức làm cong queo cả lớp bạc nhựa mà ông trải sẵn dưới lòng mương vườn.

Tay vịn vào góc sầu riêng hơn 20 năm tuổi đang rũ rượi mà mới năm ngoái cây này cho thu nhập hơn 30 triệu đồng cho gia đình, ông Chiến ưu tư: “Tầm ngày 10.4, Sở Khoa học và Công nghệ Bến Tre sẽ cho kết quả phân tích mẫu mà tôi đã mang đến thuê họ và để chắc ăn hơn, tôi cũng vừa mang mẫu tương tự đến Viện Pasteur TPHCM nhờ kiểm tra về sự an toàn đối với sức khỏe con người và tưới cây. Hiện tôi đã xuất hiện nỗi lo mới là tưới nước giếng rồi chất lượng trái sẽ ra sao, giá cả có khá lên không khi mà dịch Covid-19 vẫn cứ hoành hành, hơn tháng nữa là thu hoạch sầu riêng rồi”.

Tốn hơn 130 triệu đồng để khoan giếng sâu đến gần 500 m nhưng ông Chiến vẫn phải chờ kết quả phân tích mẫu từ Sở Khoa học và Công nghệ Bến Tre, Viện Pasteur TPHCM mới dám tưới. Hơn 100/230 gốc sầu riêng trong khu vườn 1,2 ha của ông đã chết ẢNH: BẮC BÌNH

Ngậm ngùi châm lửa “đốt tiền tỉ”

Chiều 5.4, PV phát hiện một đám lửa ngùn ngụt cháy giữa một khu vườn cây ăn trái rộng lớn khu vực xã Long Thới (tiếp giáp với xã Tân Thiềng). Đó là khu vườn chôm chôm đã 12 năm tuổi rộng 0,9 ha mà mới 4 tháng trước, gia đình ông Lê Đình Phúc (40 tuổi, ngụ xã Long Thới) đã đầu tư hơn 100 triệu đồng để xử lý cho trái nghịch vụ.

Những gốc chôm chôm 12 năm tuổi bị cưa bỏ tại vườn nhà ông Lê Đình Phúc ẢNH: BẮC BÌNH