<!>
Thời điểm mà ông Carter cần vận động tái tranh cử lại là lúc toàn thế giới chú ý đến khủng hoảng thuyền nhân gốc Việt vượt biên bỏ nước ra đi và sống bơ vơ ở những trại tị nạn ở các quốc gia vùng Đông Nam Á.
Vận động cử tri Mỹ chấp nhận thuyền nhân Đông Nam Á giữa lúc kinh tế suy thoái
Nửa cuối thập niên 1970, kinh tế Mỹ trong tình trạng khó khăn vì hệ quả cuộc chiến Việt Nam, với giá gần 60,000 quân nhân tử trận.
Nhiệm kỳ đầu của Tổng Thống Carter (1977-1981) nằm trong giai đoạn khốn đốn này.Khi tranh cử cho nhiệm kỳ thứ nhì (1980-1984), thử thách lớn nhất tại nội địa nước Mỹ là nền kinh tế yếu kém, kéo theo tình trạng thất nghiệp và lạm phát.
Người Mỹ cần việc làm và không muốn nhận thêm di dân khiến tranh mất việc làm của họ. Dù trước tình cảnh khó khăn như thế, Tổng Thống Carter khi tái tranh cử cho nhiệm kỳ thứ nhì vẫn cố thuyết phục cử tri Mỹ chấp thuận nhận thêm “thuyền nhân” tại các trại tị nạn ở Đông Nam Á.
Tổng Thống Jimmy Carter hồi năm 1976. (Hình: Central Press/Getty Images)
Ông Kai Bird, người viết tiểu sử cho Tổng Thống Carter, tác giả cuốn sách “The Outlier: The Unfinished Presidency of Jimmy Carter,” nhận định rằng ông Carter rất hiểu việc mình phải trả giá về mặt chính trị vì những quyết định trái với ý muốn cử tri. Thế nhưng ông Carter không ngần ngại làm những gì ông ấy cho là đúng.
Điều này thể hiện rõ nhất vào mùa Hè năm 1979, khi ông đưa ra các chính sách mà các cuộc khảo sát cho thấy rằng đa số người Mỹ không tán thành.
Tuy nhiên nhờ những đạo luật của ông Carter, hàng trăm ngàn người chạy trốn khỏi các quốc gia đàn áp chính trị, như người miền Nam Việt Nam không chấp nhận chế độ Cộng Sản Bắc Việt, có cơ hội đến nước Mỹ. Để rồi có hàng triệu người được định cư ở Mỹ khi ông mãn nhiệm.
Người Mỹ phản đối, ông Carter vẫn làm
Cuối thập niên 1970 giữa lúc nước Mỹ vật vã vì lạm phát và thất nghiệp, cảnh tượng ở phía bên kia bán cầu thật tàn khốc.
Làn sóng “thuyền nhân” với hàng trăm ngàn người ở Đông Nam Á tìm cách chạy trốn các chính phủ độc đảng bằng đường biển. Người Việt chiếm đại đa số trong số những “thuyền nhân” này.
Cuộc khủng hoảng thuyền nhân này bắt đầu trước khi ông Carter nhậm chức. Trong nhiệm kỳ của ông, làn sóng vượt biên càng trầm trọng thêm.
Cảnh thuyền nhân Việt được chiến hạm USS Durham vớt. (Hình: USNA)
Năm 1978, Tổng Thống Carter ra lệnh cho các tàu Mỹ đón những người tị vượt biển bằng thuyền. Một năm sau, số lượng các cuộc chạy trốn như vậy tăng lên, theo CNN.
Tối Thứ Sáu, 29 Tháng Sáu, 1979, Tổng Thống Carter thông báo trước quốc dân quyết định tăng gấp đôi số “thuyền nhân” Đông Nam Á nhập cảnh vào Mỹ, đây là một phần trong thoả thuận đạt được tại Tokyo, Nhật, với bảy quốc gia khác trong nỗ lực cứu vớt người vượt biên. Và Mỹ là quốc gia đầu tiên ban hành lệnh thực hiện, các quốc gia còn lại khác là Nhật, Canada, Anh, Pháp, Tây Đức, và Ý.
Như vậy, nước Mỹ mỗi tháng sẵn sàng “rước” 14,000 “thuyền nhân” đang phải sống lây lất tại các trại tị nạn ở Đông Nam Á.
Các bản tin hồi đó nhận định rằng nhờ hành động mạnh mẽ của Tổng Thống Carter mà khiến thúc đẩy các quốc gia hàng đầu khác thực hiện tương tự.
Đây là quyết định không được ủng hộ về mặt chính trị
Tác giả Hà Thu Hương trong bài viết năm 2016 trên trang tin Quartz dẫn chứng một khảo sát từ CBS và The New York Times cho thấy 62% người Mỹ không tán thành quyết định của Tổng Thống Carter.
Một cuộc thăm dò khác từ Gallup cho thấy 57% người Mỹ phản đối việc chính phủ nới lỏng chính sách nhập cư cho những người tị nạn từ Đông Nam Á.
Bất chấp những ý kiến này, ông Carter vẫn thực hiện chính sách của mình.
Trong bài phát biểu của Tổng Thống Jimmy Carter vào ngày 28 Tháng Mười, 1977, trước khi ký ban hành Đạo Luật HR 7769, cho phép những người Đông Dương (Việt Nam, Lào, và Cambodia) được thay đổi tình trạng “tạm dung” để trở thành “thường trú nhân,” chính thức định cư tại Hoa Kỳ.
Ông nói: “Trong suốt cuộc đời mình, tôi chưa bao giờ thấy có bất cứ nhóm người tị nạn nào mà tôi biết, bị chiến tranh ảnh hưởng dữ dội, như những người Việt Nam, Lào, và Cambodia.”
Ông Carter biết rõ thực tế là: “Và có những tranh cãi trong nước về việc chấp nhận những người này vào Mỹ,” nhưng vị tổng thống vẫn quyết định: “Chúng ta sẵn sàng thể hiện lòng trắc ẩn đặc trưng của người Mỹ khi đối mặt với những cuộc khủng hoảng nhân đạo như vậy. Hàng ngàn người đang bị đe dọa tính mạng.”
Cảnh hàng chục người vượt biên trên con thuyền mong manh. (Hình: Vietnamese Heritage Museum)
Câu chuyện gia đình thuyền nhân gốc Việt được tự do nhờ ‘hy sinh chính trị’ của ông Carter
Bà Bee Nguyễn, cựu dân biểu Georgia, kể với CNN rằng quyết định của ông Carter là điều mà gia đình bà không bao giờ quên.
Bà kể rằng mẹ mình là người phi chính trị, còn cha là người bảo thủ. Ở nhà họ, Tổng Thống Carter là chính trị gia duy nhất mà cha mẹ mình đều nhắc đến với sự tôn trọng và quý mến, vì hành động của ông làm thay đổi cuộc đời họ. Điều này vẫn kéo dài cho đến ngày nay.
Năm 1978, thân sinh bà Bee Nguyễn vượt biên bằng đường biển, sau đó họ được một ngư dân Thái Lan cứu và ở trong trại tị nạn Thái Lan nhiều tháng.
Nhờ chính sách tiếp nhận thêm “thuyền nhân” của ông Carter, gia đình này được đi Mỹ, đến Iowa vào năm 1979.
Vài năm sau, bà Bee Nguyễn ra đời.
Những gì nghe được về ông Carter, hay về ông Robert Ray, thống đốc đảng Cộng Hòa lúc đó của Iowa, người cũng ủng hộ chính sách chào đón người tị nạn, hình thành nên quan điểm của bà Bee Nguyễn về nước Mỹ.
Đối với bà Bee Nguyễn, ở thời điểm hiện nay, lập trường của ông Carter và các chính trị gia khác cũng quan trọng không kém thời điểm cha mẹ bà mới đến Mỹ ngày đầu.
“Chúng ta cần nhớ và cần nhìn nước Mỹ từ góc độ giá trị và luật lệ. Chúng ta từng nghe hứa hẹn rằng nước Mỹ là điểm đến an toàn cho những người đang trốn chạy tìm tự do, những người bị đe dọa mạng sống,” bà Bee Nguyễn cho hay.
Cựu Dân Biểu Tiểu Bang Bee Nguyễn (phải) (Dân Chủ), Địa hạt 89 Georgia. (Hình: Alex Wong/Getty Images)
Hàng trăm ngàn “thuyền nhân” được vào Mỹ và trở thành công dân nhờ ông Carter
Vào thời điểm 1979, có khoảng hơn 300,000 thuyền nhân và người đi đường bộ có mặt tại các trại tị nạn.
Những sắc lệnh của Tổng Thống Carter ban hành từng đợt để đưa thuyền nhân Việt nhập cảnh vào Mỹ có những hạn chế, chẳng hạn như vấn đề ngân sách, quy chế di trú, và chương trình hội nhập, khiến các cơ quan hành chánh gặp nhiều trở ngại. Do đó, cần một đạo luật có hiệu lực lâu dài để giới chức hành pháp linh hoạt giải quyết.
Tổng Thống Carter ký ban hành Đạo Luật Tị Nạn (Refugee Act of 1980) ngày 17 Tháng Năm, 1980, đạo luật này cho phép gia tăng gần gấp ba lần số thuyền nhân vào Mỹ, từ 17,500/năm lên 50,000/năm.
Trong lần đi tranh cử tại vùng nông thôn tiểu bang Iowa vào ngày 23 Tháng Tám, 1979, theo bài viết “President Makes Appeal for Asian Boat People” (Tổng thống khiếu nại dùm thuyền nhân Châu Á), đăng trên nhật báo Washington Post.
Cử tri chất vấn ông Carter về vấn đề “di dân lấy mất việc làm,” cựu tổng thống cố thuyết phục: “Những thuyền nhân Đông Nam Á này là đồng minh của chúng ta trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Họ phải rời bỏ đất nước đã tước đi các quyền cơ bản của họ. Đây là những người tin vào giá trị cá nhân, sáng kiến cá nhân, và tự do cá nhân. Những thuyền nhân này cùng nhân sinh quan với chúng ta hơn chế độ cộng sản đã tước đi đất nước họ.”
Một nhóm người Việt tị nạn biểu tình kêu gọi cứu “thuyền nhân” tại New York năm 1979. (Hình: FPG/Archive Photos/Getty Images)
Trong buổi vận động này, ông Carter tìm cách lập luận tiếp nhận thuyền nhân không phải là vấn đề quá lớn mà người Mỹ khó lòng vượt qua.
Ông nói: “Hiện chỉ có 220,000 người tị nạn (số liệu thời điểm 1979), tỉ lệ là 1/1,000 so với dân số Mỹ. Có nghĩa là có tới 1,000 người Mỹ giúp đỡ một người tị nạn Việt Nam trong vài tuần lễ mà thôi.”
Vị tổng thống ca ngợi người tị nạn gốc Việt rằng: “Họ là những người đi tìm tự do, dân chủ. Những người Việt đi trước đã chứng minh cho chúng ta thấy rằng họ là những người khao khát học ngôn ngữ của chúng ta để hoà nhập. Đặc biệt phải nói là họ đã chứng minh rằng đây là những người muốn tự lực cánh sinh.”
Phần lớn di sản cứu giúp di dân trong nhiệm kỳ của ông Jimmy Carter, vị tổng thống thứ 39, không nhận được chú ý, ngay cả cộng đồng “thuyền nhân” đã được ổn định và thành công tại Mỹ.
Các chính sách cứu di dân của cựu Tổng Thống Carter vẫn đang định hình đường lối của nước Mỹ sau nhiều thập niên ông rời Tòa Bạch Ốc.
Tuy nhiên các chính sách nhân bản đó lại không giúp ông tái đắc cử. [kn]
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét