Nước nào là hố xí? - Phan Hạnh

Một ngày sau khi tiếp nữ thủ tướng Na Uy Erna Solberg, ngày 11-1-2018 tại Toà Bạch Ốc, trong một cuộc thảo luận với các thượng nghị sĩ về vấn đề tiềm năng di dân, khi đề cập đến những người nhập cư từ Haiti, El Salvador và các nước châu Phi, Tổng thống Donald Trump tuyên bố một câu tạo tiếng vang khắp thế giới là “Tại sao chúng ta phải nhận di dân từ những quốc gia ‘shithole’ ở châu Phi và Trung Mỹ hơn là những chỗ như Na Uy?” 

<!>

(Why we have to allow in immigrants from “s***hole countries” in Africa and the Caribbean rather than from places like Norway).

“Shithole” được coi là một từ ngữ thô tục và có tính cách xúc phạm. Vì vậy, khi loan tin này, một số báo chí đã tránh né lập lại nguyên con; họ chỉ viết “….hole”.

Thời đại này làm bất cứ việc gì liên quan đến công chúng người ta cũng muốn cho nó “politically correct”, đứng đắn về chính trị. Ông Trump dùng từ ngữ thô tục ngay tại chốn công đường có đông người là không đứng đắn về chính trị quá đi mất; cả thế giới quan tâm cũng phải.

“Shithole” nghĩa là gì mà thiên hạ bàn tán dữ vậy? Theo các từ điển Anh ngữ thì “shithole” có 5 nghĩa khác nhau:

a) Một nơi xấu xa dơ bẩn

b) Một nơi hay một tình trạng hư hỏng

c) Một cái hố để bài tiết phân

d) Hậu môn

e) Một kẻ xấu xa đáng khinh bỉ

 Nhưng khi “shithole” được dịch ra các ngôn ngữ khác, ý nghĩa của nó có thể thay đổi ít nhiều, nhẹ hơn hoặc nặng hơn.

 Báo Tuổi Trẻ Online ở Việt Nam dịch “shithole countries” là “những quốc gia rác rưởi”......

Nhật báo Viễn Đông không ngại ngùng khi viết: “Ông Trump nhắc tới chữ dơ bẩn này khi nêu thắc mắc rằng tại sao Hoa Kỳ lại phải đón nhận di dân từ các nước “lỗ đít” như Phi Châu và Haiti (Trung Mỹ Châu), tại sao Mỹ không nhận người từ Na Uy (Bắc Âu).”

 Báo Nhân Dân của Trung Cộng dịch là “những quốc gia tệ lậu”.

 Báo Ta Nea của Hy Lạp dịch là “những quốc gia trộm cắp”.

 Các báo Pháp dịch là “pays de merde”, “trou de merde” (xứ cứt, hố cứt)

 Tờ báo Pháp ngữ “Le Nouvelliste” của Haiti cũng dịch là “un trou de merde”.

 Báo La Pagina của El Salvador thì né dịch chữ “shit” nên để trống “....”

 Vì ông Trump chỉ nói chung chung các quốc gia châu Phi mà không kể đích danh nước nào, Bộ Ngoại Giao nước Botswana cho lời tuyên bố của ông Trump là cực kỳ vô trách nhiệm, đầy tính cách kỳ thị và đáng lên án. Họ yêu cầu Đại sứ Mỹ xác định lại với ông Trump xem Botswana có nằm trong số “shithole countries” đó hay không.

 Bạn nghĩ phía Mỹ sẽ trả lời sao? Đương nhiên là không rồi..

 Theo tôi nghĩ có một chữ Việt rất hay để dịch cho chữ "shithole" mà sao tôi chưa thấy báo nào dùng cả. Đó là "hố xí", nghe giống như nói ngược của chữ "shithole" đúng không?

 Còn về phần người dân Na Uy, sau khi nghe ông Trump tuyên bố như vậy, họ phản ứng khá tiêu cực. Họ chẳng cảm thấy vui mừng và chẳng lấy làm hãnh diện. Trái lại, họ còn cảm thấy bị đánh giá sai lạc và cho rằng ông Trump không nắm vững dữ kiện thực tế về xứ sở họ.

 Qua bài viết với tựa đề “No thank you, President Trump”, nữ ký giả Martine Aurdal, biên tập viên và nhà bình luận chính trị cho tờ nhật báo Na Uy Dagbladet nói: “Thưa ông Trump, mặc dù chúng tôi thích thăm viếng nước Mỹ, nhưng bảo là người Na Uy chúng tôi ào ào di dân qua Mỹ để sống thì coi bộ chuyện đó rất hiếm xảy ra. Là một công dân Na Uy, tôi có thể nói cho ông biết; lời tuyên bố mời mọc của ông không làm cho chúng tôi cảm thấy được tâng bốc mà còn bị xúc phạm nữa đấy.” (Although we love to visit America, Mr. Trump, it is highly unlikely that Norwegians are going to flow into the US to live. As a citizen of Norway, I can tell you we're not flattered, but offended by the President's eagerness to have us emigrate.)

 Martine Aurdal tiếp rằng nếu Tổng thống Trump đánh giá người nhập cư căn cứ theo đất nước của họ thì đó đúng là một sự chọn lựa có tinh cách kỳ thị. “Người Na Uy đã từng bị kỳ thị chủng tộc trong lịch sử; chúng tôi đã và sẽ tiếp tục chống lại những ý tưởng tai hại đó. Chúng tôi thích nơi chúng tôi đang sinh sống. Trên thực tế, Na Uy là quốc gia hạnh phúc nhất trên thế giới. Chúng tôi đang sống trong một xã hội bình đẳng, cố gắng đem lại cơ hội tốt và bình đẳng cho tất cả mọi người, không phân biệt sắc tộc, giới tính và tôn giáo.”

 “Na Uy bây giờ đã khác với Na Uy một trăm năm về trước. Thuở đó đất nước chúng tôi còn nghèo; chúng tôi mới ồ ạt di cư sang Mỹ. Ngày nay, Na Uy là một trong những nước giàu nhất trên thế giới, và chúng tôi sẽ không từ bỏ phúc lợi xã hội tuyệt vời mà chính phủ Na Uy cung cấp cho người dân suốt đời từ lúc sinh ra cho đến chết.”

“Chìa khóa để chống lại các xu hướng kỳ thị chủng tộc chính là sự đối xử bình đẳng, tôn trọng sự khác biệt về truyền thống văn hóa, khuyến khích sự hội nhập, đánh giá con người qua giá trị tài năng của cá nhân đó chứ không phải qua màu da và chủng tộc. Đó cũng chính là những lý tưởng mà Martin Luther King Jr. cổ võ.”

 “Người Na Uy chúng tôi tự hào về đất nước của chúng tôi chứ không phải vì chúng tôi da trắng. Chúng tôi cảm ơn và cũng không cảm ơn ông.”

 Thêm một số ý kiến của các công dân Na Uy khác; Christian Gerhard nói: “Đang là cư dân Na Uy là nước mà Trump ưu tiên muốn dân nhập cư, tôi chẳng màng nghĩ đến chuyện di dân sang hố xí USA khi nào mà Donald Trump còn làm tổng thống ở đấy.” (Being from Norway and the country Trump wants immigrants from, I would not even consider to emigrate to s***hole USA as long as Donald Trump is president there.)

 Kathinka Froystad: “Thưa Tổng thống, tôi mừng là ngài đã vui thích gặp thủ tướng của xứ tôi, nhưng tôi quả thật rất hài lòng với nơi tôi đang sống và không hề mơ tưởng đến việc lập nghiệp ở Mỹ dưới chế độ khinh miệt phụ nữ, kỳ thị chủng tộc và hố xí của ngài.” (Dear Mr President, I am glad you enjoyed meeting my prime minister, but I am quite happy where I am and would not even dream of settling down in the US during your s***hole, racist and misogynist regime.)

 Christian Christensen thì mai mỉa: “Dĩ nhiên dân Na Uy khoái di cư tới một nước mà người ta dễ bị ăn đạn hơn, sống trong cảnh nghèo, vì nghèo nên không được chăm sóc sức khoẻ, không được hưởng lương khi nghỉ phép để nuôi con, không được hưởng phụ cấp gởi con đi nhà trẻ, và không được thấy có nhiều phụ nữ trong quyền lực chính trị.” (Of course people from Norway would love to move to a country where people are far more likely to be shot, live in poverty, get no healthcare because they’re poor, get no paid parental leave or subsidized daycare and see fewer women in political power.)        

 Người Na Uy không thích lắm về lời tuyên bố của ông Trump cũng phải vì Na Uy hiện là quốc gia được cho là nơi tốt nhất để sống. Tuổi thọ trung bình năm 2016 của người dân Na Uy là 82,4 tuổi so với Hoa Kỳ là 78,7 tuổi. Lợi tức trung bình đầu người năm 2016 của Na Uy là 70,553$, Hoa Kỳ là 57,608$. Na Uy đứng đầu bảng xếp hạng Tường trình Hạnh Phúc Thế Giới năm 2017 trong khi Hoa Kỳ đứng hạng 14.

 Hơn nữa, trên thực tế, theo thống kê năm 2016, số người Hoa Kỳ (1,603 người) di cư sang Na Uy năm 2016 còn nhiều hơn là số người Na Uy (1,114 người) di cư sang Hoa Kỳ, không giống như những năm vào thế kỷ 19 khi hàng trăm ngàn người Na Uy ồ ạt bỏ nước ra đi sang Hoa Kỳ lập nghiệp. Thời thế đã xoay chiều, chưa biết nước nào là thiên đàng, nước nào là hố xí. 

Phan Hạnh.