Đệ Nhất Danh Trà Thái Nguyên

Không phải ngẫu nhiên mà cái tên “ Đệ Nhất Danh Trà “ lại gắn liền với quê hương Thái Nguyên. Trà Thái Nguyên đã được cả Thế Giới biết tới là loại trà ngon với mùi thơm đặc trưng, nước trà khi pha có màu vàng xanh tự nhiên, vị đậm đà và có hậu.

<!>

Người Việt Nam từ xưa tới nay vẫn luôn giữ một tập tục quý là  “Tục Uống Trà”. Dù người việt có sống dưới chân núi cao, ở đồng bằng hay vùng ven biển, dù là người sang hay hèn,thì tập tục này vẫn luôn được lưu truyền cho tới nay.

Trà Thái Nguyên được biết đến là một trong những loại trà nổi tiếng bậc nhất của Việt Nam. Cái tên đặc sản trà Thái Nguyên, một sản phẩm không còn xa lạ với tất cả những người con đất Việt, nhưng không phải ai ai cũng được thực sự thưởng thức trà Thái Nguyên . 

Gọi là trà Thái Nguyên nhưng chất lượng trà không phải vùng nào cũng giống nhau. Đã từ lâu, giới thưởng trà truyền tụng về một địa danh thường cung cấp loại trà nổi tiếng – trà Thái Nguyên. Người dân Thái Nguyên bảo rằng cây trà có ở đất này đã từ lâu lắm rồi, nhưng mới trở thành đặc sản lừng danh khoảng trăm năm nay nhờ ông Ðội Năm, tên thật là Võ Văn Thiệt di thực về vùng này khoảng năm 1920-1922. Ông  tới vùng này khai phá mở đồn điền trồng trà và chế biến thành những gói chè Bạch Hạc đem bán khắp nơi. Vườn trà cổ vẫn còn, nay đã được hơn 100 tuổi. Gần như mỗi gia đình ở Thái Nguyên đều có đồi trà và lò sấy, chủ hộ đóng rất nhiều vai: là nông dân khi chăm sóc cây trà, là công nhân lúc chế biến và trở thành thương nhân khi bán hàng. Thường thì việc hái trà rất quan trọng nên dành cho những cô gái trẻ. Khắp đồi trà lan tỏa tiếng nói, tiếng hát, tiếng cười trong vắt của họ.

Cây trà là một loại cây cực kỳ khó tính và rất nhạy cảm. Ngay cả khi có một cây xoan mọc ở trong vườn sẽ làm cho hương vị của những cây trà dưới gốc đã khác. Người Thái Nguyên bón trà bằng phân vi sinh, thuốc đuổi sâu chế biến từ cây khổ sâm. Trà phải được hái từ tinh sương đến giữa Ngọ. Dụng cụ đựng trà phải bằng sọt tre, hái khoảng nửa giờ phải mang trà vào nhà. Trà đựng bằng bao ni lông và phơi nắng lâu rất dễ bị ôi trà, phẩm cấp giảm. Khi sao trà, kỵ nhất là mùi nước hoa, đặc biệt mùi dầu cù là.

Hái búp trà cũng phải đúng cách “một tôm hai lá, một cá hai chừa” để lấy được đúng phần ngon nhất của búp trà và tạo điều kiện cho lứa sau phát triển nhanh, nhiều búp hơn. Sau khi thu hái, trà búp tươi phải đượcđể trong bóng râm chừng 3 tiếng rồi mới đem chế biến thì trà sẽ cho hương vị tuyệt hảo. Đây là kinh nghiệm quý được các nghệ nhân đúc kết qua nhiều đời làm trà.

Búp trà hái về phải chế biến ngay trong ngày theo đúng quy trình kỹ thuật truyền thống: Sao, vò, rồi lại sao mà phải làm liên tục, gọi là sao suốt. Qua bàn tay đảo búp trà cảm nhận độ nóng rồi điều chỉnh lửa thích hợp trong quá trình sao là bí quyết riêng của mỗi nhà sản xuất trà để được trà ngon, rồi sàng sẩy phân loại trà cám, trà ban, trà búp, lấy hương… rất cực và công phu. Trước đây sao trà bằng chảo gang và củi, lấy hương bằng chảo đồng cho sản phẩm trà ngon nhất nhưng năng suất chế biến thấp, sao giỏi chỉ được 5kg mỗi ngày, một lò sao lăn được 2kg/giờ. Nay, việc sao vò trà đã có máy móc hiện đại, rút ngắn thời gian chế biến. Nhưng, dù theo cách nào, trà ngon hay dở đều phụ thuộc phần lớn vào việc điều chỉnh lửa của các nghệ nhân.

Khi chế biến trà, người nông dân đã thực sự trở thành nghệ nhân. Sự nhạy cảm của các ngón tay mách bảo họ khi nào trà cần tăng nhiệt, khi nào phải rút bớt củi, quá lửa trà sẽ khét còn không đủ nhiệt thì trà có vị ngái rất khó uống. Nhiều nghệ nhân cho biết chỉ cần nghe tiếng cánh trà chuyển động trong lò sấy đã có thể biết độ nóng của lò. Dù họ không giấu nghề, tận tình hướng dẫn từng động tác nhưng bạn không dám đến sát lò lửa chứ đừng nói đến chuyện đảo hay vò trà bằng tay trần trong lò sấy nóng bỏng. Nhiệt độ có thể lên tới khoảng 1800C nhưng người ở đây cha truyền con nối bí quyết cảm nhận độ nóng qua bàn tay.

Trà búp loại này cánh săn nhỏ và cong như cái móc câu, có màu “mốc” đặc trưng. Khi pha, thả búp trà vào ấm sành sứ cứ nghe tiếng roong roong. Ðể một chút trà khô trong lòng bàn tay bạn hà hơi vào đã thấy mùi thơm ngầy ngậy, nhai thử vài cánh trà sẽ cảm nhận được vị bùi, chát, ngọt đậm đà mà không nơi nào có được, nhả bã lấy ngón tay cái và ngón trỏ bóp, vặn thử thấy nước và bã trà xanh rờn như trà còn  tươi, đấy là loại tốt. Có thể ướp chè búp với hoa nhài, hoa sen… để tạo thêm những hương thơm khác nhau tùy sở thích mỗi người nhưng việc ướp cũng phải tuân thủ những quy định công phu, nếu không có kinh nghiệm sẽ làm giảm hương vị tự nhiên của trà. 

Những người sống nơi đây cho biết, trà ngon trong năm là trà được thu hoạch vào mùa xuân, mùi hương cốm trà Thái Nguyên không nơi nào học được. Để có được một ký trà Thái nguyên thứ thiệt quả là không dễ. Ai đã thử qua trà shan tuyết Suối Giàng, shan tuyết Cao Bồ, Hà Giang, thậm chí sang Hàn Châu Trung Quốc uống thử trà Long Tỉnh, trà Ninh Ba, Ô Long – Đài Loan cũng phải công nhận rằng, chè Thái Nguyên quả thực là  “Đệ Nhất Danh Trà”.