TT Trump bắt đầu đổi giọng, ngày tàn của giáo chủ Khomenei sắp đến ? Cuộc chiến giữa Israel và Iran hôm nay 18/06/2025 đã bước sang ngày thứ sáu và tiếp tục là trung tâm chú ý. La Croix chạy tựa trang nhất « Chiến tranh Israel-Iran : Cú sốc » : Nhiều nước trong khu vực chống lại việc Iran có bom nguyên tử, nhưng đang lo sợ sẽ là nạn nhân liên đới của cuộc chiến. Le Monde ghi nhận « Israel-Iran : Trump rời G7 và vẫn mơ hồ » trong hồ sơ này. Le Figaro nhấn mạnh « Trump ở vào vị trí trung tâm của cuộc chơi ».
<!>
Khói bốc lên ở Teheran, Iran sau khi bị Israel tấn công, ngày 18/06/2025. via REUTERS - Majid Asgaripour
Thụy My
Ẩn số Donald Trump
Hoa Kỳ sẽ quyết định như thế nào vẫn là ẩn số lớn. Bốn ngày sau khi Israel khởi chiến, Washington ủng hộ Tel Aviv về ngoại giao và hậu cần, nhưng không trực tiếp tham gia. Le Figaro cho biết hơn 20 phi cơ tiếp liệu KC-135 Stratotankers và KC-46 Pegasus đã được điều đến các căn cứ quân sự Mỹ ở châu Âu. Không quân Mỹ tăng cường các tiêm kích F-16, F-22, F-35 ; hàng không mẫu hạm USS Nimitz và nhóm tàu hộ tống được điều từ Viễn Đông sang Ấn Độ Dương, sẽ trợ lực cho một hàng không mẫu hạm khác là USS Carl Vinson đang hiện diện ở Trung Đông.
Các hoạt động tăng cường này vừa bảo vệ cho Israel vừa làm tăng áp lực lên Iran, hoặc thậm chí tham gia các chiến dịch chống Teheran, tuy nhiên vẫn chưa cho thấy rõ ý định của tổng thống Mỹ. Hồi cuối tháng Ba, sáu oanh tạc cơ chiến lược tàng hình B-2 Spirit đã được gởi đến căn cứ Diego Garcia ở Ấn Độ Dương. Các phi cơ này có thể tấn công các cơ sở nguyên tử ở sâu nhất dưới lòng đất như Fordo nằm dưới một ngọn núi, Israel không có được khả năng này. Những chiếc B-2 thả được bom GBU-57 Massive Ordnance Penetrator, mỗi quả nặng 14 tấn, xuyên thủng độ dày 60 mét trước khi phát nổ ; nếu thả liên tiếp sẽ đào được sâu hơn sau mỗi vụ nổ.
Sau khi nhắc lại ưu tiên cho đàm phán, đến trưa thứ Ba Trump tỏ ra hiếu chiến hơn, ông viết bằng chữ in trên mạng Truth Social, đòi Iran « đầu hàng vô điều kiện ». Donald Trump nói thêm rằng dù biết chính xác người xưng là « đại giáo chủ » đang ẩn nấp ở đâu nhưng hiện thời chưa muốn trừ khử, và ông sắp hết kiên nhẫn.
Về phía Israel, thông tín viên quân sự của nhật báo cánh tả Haaretz cho rằng có ba cách kết thúc chiến tranh : Israel và Mỹ cùng tấn công vào Fordow, một thỏa thuận hạt nhân do Donald Trump áp đặt, hoặc một cuộc chiến tiêu hao như ở Ukraina, nhưng không có sự hỗ trợ của quốc tế. Tất nhiên là Benjamin Netanyahou không hề muốn giải pháp thứ ba. Thế nên thủ tướng Israel cố gắng đề ra một lối thoát khác : « diệt trừ trục khủng bố », tức lật đổ chế độ Hồi giáo Teheran. Ông nhấn mạnh rằng Iran có kế hoạch triển khai hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa, sắp tới có thể phóng đến bờ đông nước Mỹ. Tuy chưa có vũ khí nguyên tử, Iran vẫn đang chinh chiến liên miên, và ông Trump là kẻ thù số một.
Israel thắng thế, cơ hội để Trump khẳng định uy lực
Trong bài xã luận, Le Figaro nhận xét, đưa các giáo sĩ vào bàn đàm phán không phải là mục tiêu của Benjamin Netanyahou trong cuộc chiến tranh với Iran. Thủ tướng Israel chỉ muốn hoặc giải giáp, hoặc lật đổ chế độ Teheran, hay là cả hai. Lời kêu gọi xuống thang trong tuyên bố của châu Âu và thông cáo của G7 không có tác dụng.
Tờ báo cho rằng Donald Trump có sự nhạy bén chính trị tuyệt vời. Ông nhận thấy tình hình ở Iran đang chuyển biến có lợi cho Tel Aviv. Israel khống chế toàn bộ bầu trời và có thể muốn làm gì thì làm : nhắm vào các mục tiêu chính trị như đài truyền hình nhà nước, đe dọa mạng sống của đại giáo chủ Ali Khamenei. Chủ nhân Nhà Trắng đứng trước chọn lựa : vẫn đứng ngoài và buộc Nhà nước Do Thái phải tập trung vào việc tiêu diệt chế độ vì không thể một mình đập tan chương trình nguyên tử, hoặc vào cuộc và gặt hái lợi ích từ một chiến thắng quân sự nhanh chóng, rõ rệt và hoàn hảo.
Ngay từ đầu, Trump biết rằng ông có tiếng nói cuối cùng trong cuộc chiến này. Theo bản năng, ông do dự không muốn dính dáng vào những cuộc xung đột ở nước ngoài, theo như lời hứa tranh cử với những người ủng hộ. Mặt khác, uy tín sụt giảm vì chính sách ngoại giao sai lạc, Donald Trump sẽ có được lợi thế vô giá từ một chiến thắng quân sự : làm cho cả thế giới run sợ, một lần và mãi mãi.
Với tính cơ hội được cân nhắc kỹ, Trump có thể cho sử dụng siêu bom chống boong-ke để phá các địa điểm nguyên tử nằm sâu trong lòng đất của Iran. Ông đã thay đổi lý lẽ, nói rằng « Những ai muốn hòa bình đều không thể có được nếu Iran sở hữu vũ khí nguyên tử », phải « có hồi kết thực sự » cho cuộc chiến này và đây cũng là vì « Nước Mỹ trước hết ». Liệu Donald Trump sẽ trở thành thủ lãnh chiến tranh và người hùng lịch sử của Israel hay không ?
Bộ máy quân sự Iran bị tuần tự vô hiệu hóa
Năng lực quân sự của Iran hiện nay liệu có thể đối phó được trước Israel ? Les Echos cho biết « Bộ máy quân sự của Teheran bị phá hủy một cách có hệ thống ». Trong năm ngày qua, không giờ nào mà chế độ Hồi giáo không bị mất thêm một thiết bị, mà nhật báo kinh tế ví von là Israel « nhổ dần những chiếc răng của quyền lực » Iran. Nhà nước Do Thái tuyên bố hủy diệt được 40 % số bệ phóng hỏa tiễn tầm xa của Iran. Teheran đã bắn đi 350/750 đến 1.000 tên lửa có tầm bắn trên 2.000 kilomet, và khó thể bổ sung kho hỏa tiễn vì các nhà máy bị đánh sập.
Cuộc tấn công của Israel chia làm năm mũi. Trước hết là ưu tiên hủy diệt năng lực phòng không gồm các giàn S-300 của Nga và radar, giúp chiến đấu cơ Israel không bị nguy hiểm. Thứ hai là các vũ khí tấn công, bệ phóng và kho chứa hỏa tiễn. Thứ ba là các kho đạn, kho xăng, trại lính, nhà máy vũ khí. Thứ tư, các địa điểm nguyên tử, chủ yếu là ba cơ sở làm giàu uranium ở Natanz, Fordo, và Ispahan. Cuối cùng là các địa điểm biểu tượng của chế độ và những người chỉ huy : đài truyền hình, bộ Quốc Phòng, bộ Tư Pháp, cơ quan tình báo, trụ sở Vệ binh Cách mạng, lực lượng tinh nhuệ Qods, tình báo quân đội SPND.
Về phần các quan chức của chế độ, hy vọng sống sót chỉ thu hẹp còn vài ngày đối với những nhân vật chính. Trong số 12 nhà lãnh đạo quân sự và chính trị, đã có 6 bị tiêu diệt. Thủ tướng Israel nói rằng nếu Khamenei bị trừ khử, chiến tranh sẽ kết thúc. Có lẽ đây là một thông điệp cho người Iran : Hãy tống khứ các giáo sĩ và hòa bình sẽ đến. Nhà nghiên cứu Antoine Basbous nhấn mạnh, từ 46 năm qua người dân Iran phải chịu đựng một chế độ độc tài bị phương Tây trừng phạt, vơ vét tài nguyên đất nước làm của riêng, quân sự hóa chương trình nguyên tử, buộc họ phải sống như hồi thế kỷ 19 trong khi các láng giềng đang ở thế kỷ 21. « Chế độ có ít cơ hội tồn tại sau cái nhục bại trận ».
Đại giáo chủ Khamenei cận kề hồi kết
Trả lời phỏng vấn của Libération, ông Abbas Milani, chuyên gia về Iran của đại học Stanford nhận xét đại giáo chủ Khamenei « chưa bao giờ cận kề với hồi kết như bây giờ ». Các giáo sĩ đang trong ngõ cụt của một cuộc chiến tranh không thể chiến thắng. Theo chuyên gia Milani, Khamenei đang sợ hãi vì đã mất đi tất cả những người thân tín nhất. Giáo chủ chỉ có một tuyên bố duy nhất với truyền thông là « Tất cả sẽ tốt đẹp, chúng ta sẽ thắng », nhưng chẳng có nghĩa gì, và ông ta biết như vậy.
Chẳng cần phải nghe tuyên truyền của Israel để biết được thực tế : người dân khốn khổ, nhiều công trình đã bị phá hủy, nhiều người thiệt mạng, xăng dầu, thực phẩm thiếu thốn. Chế độ trả đũa bằng cách tung mọi vũ khí về phía Israel, một cách để động viên hàng ngũ. Luôn kịch liệt đả kích Israel và muốn chế tạo bom nguyên tử, Khamenei phải trực tiếp chịu trách nhiệm trong việc dẫn dắt Iran vào một cuộc chiến vô vọng. Những người ủng hộ chế độ đều bất ngờ khi Iran bị tấn công, nhưng khi không ngừng khiêu khích Israel và vũ trang cho các lực lượng dân quân xung quanh, thì chuyện gì phải đến đã đến.
Tại sao đưa đất nước vào cuộc chiến mà không chuẩn bị ? Tại sao làm giàu uranium nhưng lại nói rằng không muốn có bom nguyên tử ? Có thể theo cách của Hàn Quốc là nguyên tử dân sự, nhưng chế độ Teheran lại đi theo con đường tốn kém hơn là chế tạo bom. Nếu tính gộp cả mọi trừng phạt và chi phí, thì kinh tế Iran đã mất đi tối thiểu 2.000 tỉ đô la trong những năm qua. Là người gốc Iran, Abbas Milani phản đối chiến tranh, nhưng ông hiểu rằng khi đặt một quốc gia khác vào tình thế như vậy, nếu có cơ hội hủy diệt Iran thì họ sẽ tiến hành. Teheran hy vọng các nước có thể làm trung gian - Ả Rập Xê Út, Thổ Nhĩ Kỳ hay các nước Ả Rập khác - sẽ thuyết phục được Trump yêu cầu Netanyahu ngưng tấn công để đàm phán, và trong tình cảnh này thì chế độ sẵn sàng chấp nhận mọi thỏa thuận.
Iran chưa bắn một viên đạn nào vào các căn cứ Mỹ ở Trung Đông, vì như vậy Hoa Kỳ sẽ tham chiến và là hồi kết của chế độ, chỉ còn cách dùng võ mồm. Chuyên gia Milani cũng đánh giá, dù có ký được thỏa thuận hay không, có một cuộc nổi dậy của dân chúng hay lật đổ Khamenei trong nội bộ hay không, chế độ khó thể tồn tại sau cuộc chiến này.
Các láng giềng Ả Rập mất nhiều hơn được, Ukraina thua thiệt nhất
Phản ứng từ các láng giềng của Iran ra sao ? Phát ngôn viên quân sự Israel cho biết đã phá hủy được 20 bộ chỉ huy của Vệ binh Cách mạng, nhắc nhở các nước Ả Rập về việc lực lượng này đã tác oai tác quái từ nhiều năm qua trong khu vực. Tuy nhiên Ả Rập Xê Út vẫn lên án cuộc tấn công, một cách để xoa dịu kẻ thù cũ lâu nay.
La Croix dẫn lời nhà nghiên cứu Camille Lons của Trung tâm Quan hệ Quốc tế Châu Âu giải thích đó là sự tiếp tục chiến lược xích gần lại với Iran từ hai năm trước, sau khi các nước vùng Vịnh hiểu rằng Mỹ sẽ không trợ giúp nếu họ bị tấn công. Washington từng án binh bất động khi phe Houthi oanh kích cơ sở dầu lửa Aramco của Ả Rập Xê Út năm 2019, và hàng loạt drone từ Yemen đánh vào các tàu dầu ở cảng Abu Dhabi năm 2022.
Chiến lược này có kết quả vì sau vụ thảm sát ngày 07/10, họ không bị Iran nhắm đến. Các nước này cũng vui mừng khi thấy các lực lượng tay sai của Iran bị yếu đi, và chương trình nguyên tử của Teheran bị chậm lại nhiều tháng thậm chí nhiều năm. Tuy nhiên trong bối cảnh mới, họ mất nhiều hơn được, vì an ninh là mối quan tâm hàng đầu để thực hiện tham vọng kinh tế như dự án « Vision 2030 » của Ả Rập Xê Út.
Nếu rơi vào ngõ cụt, Iran có thể tấn công các căn cứ Mỹ ở vùng Vịnh, phong tỏa eo biển Ormuz khiến không xuất khẩu dầu được. Nhất là nếu Israel oanh kích lò phản ứng Bouchehr ở duyên hải vùng Vịnh Pecxich, nước có nguy cơ bị nhiễm xạ. Các quốc gia vùng Vịnh hôm thứ Hai kêu gọi 21 nước Ả Rập và Hồi giáo lập ra « vùng không có vũ khí nguyên tử » ở Trung Đông, để giữ trung lập giữa hai nước tham chiến, và kêu gọi hòa bình. Tuy nhiên nạn nhân bị thiệt thòi nhiều nhất vẫn là Ukraina. Trong khi quốc tế tập trung chú ý vào Trung Đông, hôm thứ Ba Vladimir Putin lợi dụng đánh những cú đẫm máu nhất vào thủ đô Kiev bằng drone và hỏa tiễn. Libération cho biết có ít nhất 16 người dân thiệt mạng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét