Tiểu Đoàn 1/4 ghé qua Cù Lao Ré - Võ Công Tiên, K26

Khoảng sân trường khá rộng trên cát mịn nằm giữa 7-8 căn nhà ngói đủ chỗ tập họp cho hơn 300 người lính. Họ ngồi lặng thinh, chờ đợi một lệnh hành quân mới. Thứ Bảy 29 tháng 3 năm 1975, quá 2 giờ sáng, gió lạnh thổi vi vu, lòng người càng thêm tê tái buồn buồn. Miền biển chỗ nào chả có cát, ngồi bệt thấy khỏe.Trăng trung tuần tháng 2 Âm Lịch lên đẹp nhưng mờ đi vì khá nhiều mây che chắn. Khả năng tham chiến của Tiểu Đoàn Một Bốn (TĐ1/4, Sư Đoàn 2 Bộ Binh) lúc bấy giờ đếm được 318 bao gồm 13 sĩ quan (1 thiếu tá, 1 đại úy, 4 trung úy, 4 thiếu úy, và 3 chuẩn úy). 

<!>

Đầu đàn là Thiếu Tá Bùi Tùng (Năm Tư), các đại đội trưởng gồm Trung Úy Minh, Trung Úy Phúc, Trung Úy Hóa,Thiếu Úy Sang, Đại Úy Cang. Thường Vụ Tiểu Đoàn là Thượng Sĩ Tự. Đạn dược còn khoảng 2/3 cấp số,súng thì chỉ đem theo M16,Colt 45,không kể 1 cây K54 của Ông 54 (Năm Tư) chiến lợi phẩm vừa thuđược tại trận Nghĩa Hành 9 tuần trước. Nơi này là Cù Lao Ré, tức đảo Lý Sơn thuộc tỉnh Quảng Ngãi, cách Đà Nẵng khoảng 130 cây số về hướng Nam Đông Nam, cách Chu Lai 45 cây số về hướng 4 giờ chiều, xa đất liền 11 hải lý. Ban Mê Thuộc đã mất, Pleiku di tản. Lực lượng Quân Đoàn 2 tan vỡ từng phần, tháo lui về duyên hải qua Liên Tỉnh Lộ 7B gặp trắc trở. Mùa Xuân 1975 thiếu lễ Đống Đa tại điện Tây Sơn, Bình Định. Khu phố Phú Phong tuy hứng từng tràng pháo địch,vẫn đứng vững nhờ tinh thần chiến đấu dũng mãnh của Sư Đoàn 22 Bộ Binh trên Quốc Lộ 19, chặng đường từ An Khê đến Qui Nhơn. Tại Quân Khu 1 các lực lượng Thiết Giáp, Nhảy Dù và Thủy Quân Lục Chiến rời Quảng Trị. Bộ Tư Lệnh Tiền Phương Quân Đoàn 1 cùng các đơn vị Biệt Động Quân và Sư Đoàn 1 Bộ Binh tuân theo lệnh bỏ Huế, đã rút lui.Sư Đoàn 3 Bộ Binh bỏ khu vực Nông Sơn- Thường Đức về ngăn địch phía Tây thành phố, từ Hải Vân vòng qua Hội An. 

Thị Xã Đà Nẵng náo động. Quảng Tín thất thủ, và toàn bộ Quảng Ngãi bỏ ngỏ. Sau trận thư hùng vào tháng 1/1973 địa danh Sa Huỳnh thôi cố thủ từ đây. Vắng tiểu đoàn phó (Đại Úy Huỳnh Bửu Hoa dưỡng thương), người thứ hai can dự vào mọi diễn tiến và công tác hành quân của TĐ 1/4 là Trung Úy Sĩ Quan Hành Quân, danh hiệu truyền tin Hăm Bảy (27). Anh thoáng nhớ ngược dòng thời gian về khoảng vài tuần trước: Một buổi chiều vào trung tuần tháng 3, chuyến bay chở độc nhất 1 sĩ quan, đạn dược, pin, và gạo sấy thịt hộp từ Căn Cứ Chu Lai đi Bình Sơn, chừng 15 cây số. Trung Sĩ Bốn của Ban 4 Trung Đoàn gom góp mọi thứ để đưa ra hành quân, thở dài trước tình trạng tiếp liệu thiếu hụt theo nhu cầu. Chuyến tiếp tế cho TĐ 1/4, đơn vị vừa bị địch tấn công trong một đêm mưa rào. Trực thăng đáp ngay trên quốc lộ,dưới đất có Đại Úy Nguyễn Đệ (Đông Phương), Trưởng Ban 3 Trung Đoàn 4 Bộ Binh tiếp nhận trong khi pháo của Cộng quân nã rầm trời toàn khu vực quận lỵ.

- Thiếu Úy Tiên, à quên Trung Úy sao về sớm vậy?

- Năm Tư (54) chờ chuyển ra Tổng Y Viện Duy Tân để mổ, tôi xin nghỉ phép ít ngày và trở ra đơn vị.

- Đại đội của anh đã có Trung Úy Hóa ra thay, thôi giờ anh coi Ban 3.

Ròng rã 3 ngày liên tiếp, TĐ 1/4 gồm khoảng 340 người càn quét các mục tiêu dọc Quốc Lộ 1 theo hướng Nam Bắc, từ quận Bình Sơn qua quận Lý Tín. Cầu đường, trụ sở xã ấp vẫn còn thưa thớt các lực lượng phòng thủ tại địa phương như Nghĩa Quân, Nhân Dân Tự Vệ. Dân chúng ngưng mọi sinh hoạt mùa màng, quán xá chợ búa vắng vẻ, trường học đóng cửa.

Chiều tối ngày 20/3/1975 TĐ 1/4 được xe GMC chở ra Tam Kỳ, Quảng Tín. Đơn vị án ngữ phía Tây Nam tỉnh lỵ, chừng 8 cây số trên đường đi Tiên Phước. Khoảng 9 giờ đêm, hằng chục trái 130 ly đã rót quanh khu vực đóng quân.Quá khuya, TĐ1/4 nhận diện từng toán quân bạn rút về, trong đó có một phần Bộ Chỉ Huy (nhẹ) của Trung Đoàn 5. Súng vẫn nổ đâu đó không xa giữa địch quân và các đơn vị Biệt Động Quân, Địa Phương Quân, Trung Đoàn 5 Bộ Binh. Trưa hôm sau, TĐ 1/4 bàn giao vị trí cho TĐ 2/4 do Đại Úy Thiện (Thất Sơn) chỉ huy. Đơn vị di chuyển về trám chỗ TĐ 1/6 của Thiếu Tá Trần Bảo phía Nam tỉnh lỵ. TĐ 3/4 của Đại Úy Nguyễn Lợi (Lam Sơn) giữ phi trường. Lúc này Tiểu Khu Quảng Tín bận rộn, việc phòng thủ Tam Kỳ do Trung Đoàn 4 Bộ Binh dưới quyền Đại Tá Trương Đăng Liêm (Quốc Thái) trách nhiệm. Ở một vị trí cách xa Đà Nẵng 70 cây số, TĐ 1/4 rải quân vòng cung từ phía Nam sang hướng Tây gồm Đại Đội 2 (ĐĐ2) của Trung Úy Phúc, ĐĐ1 do Trung Úy Minh trong các khu làng xóm, ĐĐ4 của Thiếu Úy Sang và ĐĐ3 củaTrung Úy Hóa bám dọc con đường xe lửa với giải đất có chiều cao 3m. ĐĐ Chỉ Huy đóng ở khu nhà quanh ngọn tháp Chàm. Chiếc cầu sắt trên dòng nước chảy mạnh, cuối phố, từng là hình ảnh tiêu biểu của Quảng Đà thiếu hẳn những tà áo trắng như trên cầu Tràng Tiền xứ Huế.

Khoảng 5 giờ sáng 24 Tháng 3, các ĐĐ4 và ĐĐ3 dồn dập báo cáo:

- 27, có tiếng xe tăng. Việt Cộng hay bạn?

- 54, tụi nó mò sát gần Thằng 32.

- Bạn đâu hướng đó, chơi liền.

Thế là đủ loại súng thi nhau bắn, lựu đạn và mìn claymore tha hồ nổ. M16A1 dẫn hướng, AK47 phụ họa, hỏa tiễn, đại bác hòa âm khá nhịp nhàng. Đụng trận kỳ này ban ngày mà Việt Cộng lại có xe tăng rổn rảng thì không khác gì trận mạc 1972 lúc Trung Đoàn 4 từng tăng phái tới Quảng Trị. Cây súng cối 81 bắn tầm gần, hết đạn với trái sáng bỏ vô nòng sau cùng. Phòng tuyến của hai ĐĐ3 và ĐĐ4 thủng sau 1 giờ giao tranh. ĐĐ Chỉ Huy cầm cự thêm nửa tiếng nữa, rồi băng qua mấy đường mương, lên phía có thế đất cao hơn. Mất tiêu đường xe lửa, thôi đành cố giữ đường xe hơi. Hướng Tây Bắc, nơi 2 tiểu đoàn bạn cũng đang chạm địch, vất vả với các tràng pháo từ rừng núi phía Tây. Thất Sơn, Lam Sơn, Quốc Thái, Đông Phương gọi nhau ơi ới, xa dần. Vắng tanh, bầu trời không một chiếc máy bay, không một tiếng pháo binh 105 hay 155 ly quen thuộc.

Mất liên lạc với thượng cấp, đơn vị bạn tả hữu, suốt buổi sáng TĐ 1/4 vẫn lo chỉnh đốn lại vị trí, gom con cái về phòng tuyến phía Đông Quốc Lộ 1. Đơn vị phòng thủ mặt NamTây Nam thành phố chỉ có nhiệm vụ ngăn địch bên này con sông Tam Kỳ. Ống phóng M72 đã tặng hết cho mấy chiếc T54. Chúng khì khà khì khọt trườn tới de lui, quanh quẩn trong khu xóm gần cầu.

- 27, có 2 chiếc T54 bốc khói mà chưa qua cầu, chắc nó sợ mìn.

- Sơ sơ thôi, chứ chưa cháy đâu. Nó nằm lại ngoài này, đang gườm mình đó.

- Thiếu Tá muốn qua sông mà Đại Đội 3 còn chần chừ, 27.

- Ông Hóa đâu có khờ, bơi à, mà tìm ai trong phố chớ? Sư đoàn tan tác, trung đoàn lui binh, tiểu đoàn của Ông 54 bao chót. Cách nhìn của Ông 54 vẫn giống như trong tình trạng bình thường quân vụ, có yểm trợ hỏa lực, có tiếp tế tản thương. Giờ phút này sắp sửa hỗn quân hỗn quan, cảnh tan hàng, di tản nó khác. Ý của Ông 54 là lội qua sông, vào khu phố để tử thủ. Ai cũng biết đường sá kín cửa,náo loạn, súng đạn chả còn bao, mì Quảng hết ráo, lệnh hành quân chẳng có. Rốt cuộc Ông 54 chịu đổi ý và chiều theo thuộc cấp mà kiếm lối về hậu cứ sư đoàn, cách 25 cây số. 

Tiểu Đoàn 1/4 gom được 4 đại đội, là toán quân tiên phong (ĐĐ1), trung ứng (ĐĐ3) và hậu yểm (ĐĐ4) cho đoàn dân quân phía Nam Quảng Tín di tản về Chu Lai vào ngày 24 tháng 3 năm 1975. Riêng ĐĐ2 của Trung Úy Nguyễn Hạnh Phúc (Khóa 24 Đà Lạt) từ sáng sớm đã được lệnh men dọc quốc lộ, giúp toán Nghĩa Quân giữ cầu gỗ, bứng các chốt bên đường, gặp kháng cự nặng của địch.

- Tango, bây giờ ra sao?

- Niên Trưởng bỏ đám cháy đó đi. Mỹ Thể hát tám bảy nhảy một hai.

Thông thường vài ba điểm gốc trong phóng đồ hành quân của đơn vị được ghi O, Y, A chẳng hạn, gọi là Hoàng Oanh, Thanh Thúy, Thái Thanh. Mỹ Thể có vị trí khác các điểm kia, đã định trước, không vẽ ra thì ai có bản đồ cũng chẳng giải được tọa độ đó. Lần này vị đàn anh Hạnh Phúc đã nghe lời một đàn em, như hẹn gặp đào ở điểm 417198.

Mặt trời dần lên cao, sẽ không còn chuyến xe nhà binh nào của các Chiến Sĩ Cộng Hòa qua lại trên đoạn đường Phú Trung, sau 20 năm chinh chiến. Những ai không rút về Đà Nẵng thì tình cờ gặp nhau tại bờ biển. Đoàn người kéo dài trên bãi cát tiếp tục đi về hướng Nam. Trung Tá Chế Quang Thảo (Quang Trung), Trung Đoàn Phó Trung Đoàn 4 ngồi trên một chiếc M113. Vài chiếc trực thăng đáp xuống bốc từng nhóm người. TĐ1/4 vẫn là đơn vị lẻ loi đóng quân đêm bên ngoài căn cứ 7 cây số. Sáng mai còn phải băng ngang một cù lao trải dài thơ mộng, có ngôi trường tiểu học và cô giáo trẻ Thi Hào.

Thứ Ba 25/3/1975, sau một ngày đêm băng làng, vượt vài con lạch và sông Trường Giang, từng toán lính đủ mọi đơn vị, cán bộ và dân chúng địa phương đã nghe thấy nhiều đám cháy, hằng loạt tràng pháo dội vào hàng ngũ, những người dân hối hả bỏ xóm rời thành chạy loạn. Quận Lý Tín mất, khu chợ trời Chu Lai dọc Quốc Lộ 1 dẹp sạp, địch quân tiếp tục pháo lai rai vào Căn Cứ Chu Lai. Quá trưa, chuyến ghe chót của Duyên Đoàn 15 Hải Quân đã đến đón Ông 54 lướt qua cửa sông thông ra Vũng An Hòa, kéo theo cả các thầy cô giáo và trẻ thơ, bỏ hẳn vùng biển Kỳ Hòa sau một trận tranh cãi kẻ ở người đi. Một chiếc xe jeep với mấy tay súng hộ tống, lách đám đông đưa Ông 54 và 27 tới gặp Quốc Thái để bàn tính chuyện xử trí cái bán đảo ra sao. Căn Cứ Chu Lai này đã một thời qua tay American Division (The 23rd Infantry Divison) khai dựng. Về sau Thiếu Tá Nguyễn Văn Lành đã xoay cái cửa chính của Bộ Tư Lệnh ngược 180 độ. Không rõ nó may rủi hay ứng nghiệm vào vận nước thế nào. Căn cứ có phi trường, Đại Lộ Sa Huỳnh 73, và vận động trường lộ thiên trong một thung lũng mang tên Bình Long Anh Dũng. Giờ đây Chuẩn Tướng Trần Văn Nhựt, Tư Lệnh Sư Đoàn 2 Bộ Binh ra lệnh cho Ông Quốc Thái trách nhiệm phòng thủ, sớm muộn nay mai sẽ giao hết cho Ông 54 chịu trận. Tiểu Đoàn 1/4 là đơn vị duy nhất ứng chiến cho toàn căn cứ suốt một ngày đêm, đóng quân trong khu gia binh trống vắng cách trung tâm hành quân sư đoàn nửa cây số. Đưa ĐĐ2 của Hạnh Phúc (20) ra giữ Cổng Chu Lai chứ còn ai nữa đây.Lúc biến mới biết mặt hiền. Khoảng 9 giờ tối mà lội ngược ra ngoài 5 cây số để trấn thủ lưu đồn, điều này gọi là thi hành quân lệnh. Và 60 tay súng dưới quyền của Hạnh Phúc đã giữ cổng đàng hoàng, để bảo vệ hơn mấy ngàn người bên trong căn cứ. 

Chưa tới nửa đêm, trực thăng chuyến chót đã chở cấp lớn lên trời, cấp nhỏ hơn và đám tùy tùng đã ra khơi. Kế hoạch bốc quân do các tàu Hải Quân đảm nhiệm liên tục thay đổi theo cơn sóng nước, bãi ủi. Một số người chạy lẹ bằng xe jeep, dodge, hay thiết vận xa M113, đã bị thương hoặc mất tích vì bon chen leo lên chiếc Dương Vận Hạm Nha Trang HQ 505. Rạng sáng 26/3/1975, 27 ngưng hẳn liên lạc với Giáo Hồng (Trung Đoàn 4) hay Hợp Đoàn (Sư Đoàn 2). Ông 54 lại không ra lệnh cho Hạnh Phúc trở vào dù việc giữ cổng kể như đã xong. Chỉ có câu chuyện Café Tùng nào đó trên tần số riêng giữa 20 và 27. Chờ ĐĐ2 vào, đơn vị gom đủ, đi chót ra bến cảng, chen chân vài cây số mà nơi đó đang đông nghẹt người. Có thể nói TĐ1/4 là cánh quân còn nề nếp đơn vị, giữ đúng kỷ luật quân đội dù trong tình thế hỗn loạn khó lường. Đón quân dân tại Chu Lai, chiếc thứ hai Hải Vận Hạm Hương Giang HQ 404 trực chỉ Biển Đông theo hướng Đông Nam. Không phải đến Hoàng Sa hay Trường Sa. Họ chỉ tạm rời bỏ những vùng đất quen thuộc có núi đồi đất đỏ và những bìa rừng thấm ướt máu của biết bao đồng đội. Toàn thể lính thuộc Sư Đoàn 2 Bộ Binh được đổ xuống Cù Lao Ré, các đơn vị khác và dân ở lại tàu đi tiếp, ra Đà Nẵng hay vào Cam Ranh. Tại đảo, Trung Đoàn 4 còn khoảng 900 người, Sư Đoàn 2 ước lượng chưa tới 3 ngàn quân. 27 và 1/4 quân số của TĐ 1/4 chưa kịp lãnh lương tháng ba. Dù thiếu thực phẩm và đạn dược, mọi công tác canh phòng theo sườn núi mặt Bắc của đảo, tái phối trí đơn vị vẫn chu toàn trong tình huynh đệ chi binh. Bận rộn nhất là Trung Sĩ 1 Bùi Bông Thường Vụ Đại Đội Chỉ Huy, Trung Sĩ Trần Tân Phụ Tá Ban 3, Hạ Sĩ Hương và 5-3 anh em trong toán truyền tin liên lạc thắm đầy tình nghĩa.

Dòng hồi tưởng quá nhanh hay Ông 54 và toán lính nhỏ đi họp khuya đã lẹ chân trở về. 54 chậm rãi ban lệnh hành quân mới như sau:

- Sẽ có tàu Hải Quân đến bốc chiều nay, 29/3 để vô Nam. Ai không đi thì ở lại, về lo gia đình. Trung Đoàn 4 lên tàu sau hết, và tiểu đoàn mình cùng một toán nhỏ Trinh Sát 4 đi ghe chót.

Tựa như các chuyến di cư 1954 của người dân Miền Bắc, quả thật TĐ 1/4 đã rời xa Chu Lai, ghé qua Cù Lao Ré. 3 ngày trên vùng đất vốn là 1 quần đảo được hình thành từ núi lửa, xem như đơn vị đi du ngoạn Chùa Hang. Còn đâu Núi Dâu, Sa Huỳnh, Đồi 415, Quế Sơn, Nghĩa Hành, Đồi 185, Căn Cứ Liz, Tam Kỳ, Bronco với Phòng Đọc Sách Trung Sĩ Nguyễn Hường và Kỳ Đài Đại Úy Trương Công Đảnh. Anh Bằng 2 (Trung Sĩ Nguyễn Văn Bằng, Thư Ký Hành Quân ĐĐ 4, tác giả bản nhạc Mảnh Lựu Đạn Trong Mắt Em), Y Tá Trung Sĩ Phạm Sô và nhóm Nhà Bếp lại cất lên một loạt bài hát tài tử. Màn hợp ca cũng đúng giai điệu, thánh thót như mọi khi chuyển quân lên Căn Cứ Ross, hay thả bộ xuống đồi từ cao điểm 407 Chóp Chài của vùng đồi núi Đức Dục- Quế Sơn. Ngoại trừ một anh lính có vợ sắp sanh, tất cả đều hăm hở lên tàu vào Nam. 

Hạ Sĩ Nhất Thạch Kê thắc mắc sao anh em đánh trận tận lực suốt mấy năm dài mà đất nước vẫn chưa có hòa bình. Kẻ thương tật, người thấm mệt, mãi tiếp tục giữ vững tay súng, ba lô tưởng chừng chất nặng một lố đất đá quê hương. Một trong 105 tiểu đoàn tác chiến thuộc 35 trung đoàn của 11 sư đoàn bộ binh QLVNCH, Tiểu Đoàn 1/4 từng trải qua những chặng đường gian khổ của người lính chiến. Những tiếng khóc thầm đêm nay có vẻ chí tình và chân thật. Mấy anh lính quê Saigon chuyến này có phép khỏi cần giấy tờ xuất viện, hay sự vụ lệnh gì cả. Vài cơn gió thoảng làm rung cái nón bo của Hạnh Phúc. Vị niên trưởng này mỉm cười với phong cách dễ dãi và ba gai có sẵn, ngắm nhìn toán lính vẫn theo mãi bên người như tình nhân./.

Võ Công Tiên, K26