TÀU ĐÒ QUÊ TÔI ... - Trần Ngọc Hiếu

Trước năm 1968, mỗi khi về quê ngoại, thì mấy mẹ con tôi phải đi xe đò Cần Đước, tới ngã tư Chợ Trạm là phải xuống xe. Vì từ Chợ Trạm vô tới nhà ngoại ở xóm Rạch Bộng, cũng hơn 3-4 cây số, đó là đi theo đường lộ cái. Nhưng mấy ổng cứ cách vài trăm mét là đắp cái mô, thành ra phải đi bọc vô đường bờ ruộng, đi vòng vo tam quốc, hơn gấp đôi, gấp ba đoạn đường lộ cái. Chưa kể nhiều hôm trên đường về quê xe đò chạy tỉnh lộ 5 (nay là QL 50) cũng bị đắp mô. Mô là một chướng ngại vật, được “mấy ổng“ lấy cây ván bàn ghế học sinh, của trường học, hoặc đắp phủ thêm lá cây, nghĩa là mô là một đống chướng ngại vật tả phín lù,

<!>

... xong lấy một miếng ván vẽ lên đó hình một cái đầu lâu, sọ người, vẽ hai khúc xương bắt chéo rồi ghi lên hai chữ nguy hiểm. Có khi trong đống hổ lốn đó, mấy ổng gài một trái mìn hoặc 1-2 trái lựu đạn, nhiều khi buồn phá chơi, chẳng có cái giống gì trong đó!

Ngay tại ngã tư Chợ Trạm, có một quán nước do một bà lão ngoài lục tuần đứng bán, thời kỳ đó con người mau già trước tuổi, nhiều người mới hơn 60t râu tóc đã bạc phơ, lưng khòm, dáng người hom hem khắc khổ, quán có bán bánh Nậm và bánh ú tro rất ngon. Bánh nậm nghe nói làm từ bột gạo mềm ngọt và béo, bánh hình chữ nhật, chính giữa bánh người ta quết lên một cục nhân đậu xanh và gói bằng lá chuối, ở Saigon có người gọi là bánh gói! Còn bánh ú tro ở đây làm khá to, gấp 3 gấp 4 lần cái bánh ú tro miệt Trảng Bàng, gói bán cúng mồng 5, và cũng được gói bằng lá chuối như bánh ú thường, chớ không phải gói bằng lá tre Tàu.

Thời kỳ đó Ngoại tôi chứa trong nhà 5-7 cái mái vú loại 6 đôi, chứa cá kèo. Hằng ngày đặt nò, đặt lợp cặp theo mương ruộng, chứa sẵn để dành cho con cháu về mang lên Saigon ăn.Nhiều quá, nhiều khi má tôi phải nấu cháo cá kèo, hoặc chưng tương, để cuốn bánh tráng rau sống mà ăn, vì kho, nướng chiên gì ăn cũng không kịp, nó ngộp chết thì uổng, còn khô cá kèo thì bao la. Có những khi Má tôi ở chơi nhà ngoại 5-10 bữa nữa tháng, thì má tôi bắt còng làm mắm, tôi thích nhất là món mắm còng lột, làm chua về trộn vô đu đủ, nó còn hơn cả mắm tôm chua. Cá kèo và Còng giờ quê tôi tuyệt chủng, vì nạn đắp đê, bờ bao ngăn mặn sau năm 75, để làm lúa 3 mùa, mần lúa 3 mùa chỉ được có một hai năm đầu là còn hồ hởi, sau nầy làm thất liên tục, vì đất bạc màu, nạn sâu rầy, nên tiền đổ vô phân bón, thuốc trừ sâu nhiều quá nên không có lời, giờ chỉ làm lúa hai mùa. Đó là khi tui đi theo Má.

Còn nếu tôi theo Ông Nội về quê thì khoái hơn, vì Nội tôi có tật một chân, nên không lội bộ đi xa được, thành ra 2 ông cháu đi xe đò về tới chợ Cần Giuộc là xuống bến đò để đi, bến tàu đò Cần Giuộc đi về Phước Vĩnh Đông, Tân Tập. Chợ Kinh, Bắc Cầu Nổi (nay là cầu Mỹ Lợi). Thông thường khoảng 10 đến 11 giờ trưa đò mới chạy chuyến nhất, vì phải chờ cho bạn hàng bán hết đồ như cua tôm cá, hay đi chợ bổ hàng về. Một tuyến đường chỉ có một hai chiếc đò máy. Đò máy nầy gọi là ĐÒ DỌC, gắn máy Yanma F10 hoặc Yanma đầu bạc 2 lốc là nhiều, chiều dài cũng xấp xĩ chiếc xe đò Desoto, hai bên cặp vách là hai cái băng ghế gỗ, dài theo tàu đò, hôm nào khách đông, đột xuất là tăng thêm hàng ghế giữa. Tàu đò thường sơn màu vàng nhạt, có bắt chỉ viền màu xanh màu đỏ. Đi đò tôi khoái nhứt là ngồi trên nóc mui, để nhìn cảnh vật đồng quê miền sông nước, gió từ sông cái thổi lồng lộng, mát mẻ sảng khoái vô cùng, chớ ngồi trong khoang mui thì máy nổ ồn ào, lại bay mùi dầu sóng thặng dư hơi khó chịu. Từ Cần Giuộc về xóm cũ quê tôi, chưa quá 10km. Đò phải chạy gần 2 tiếng đồng hồ để đón hoặc trả khách, sông Cần Giuộc từ bên này nhìn sang bên kia cũng mút mắt, xẹt qua bên này rồi lại xẹt trở lại bên kia.

Những năm tháng đó nhớ lại còn khiếp sợ, về quê lạ nhà khó ngủ, nhiều đêm phải ngủ dưới trảng xê, nực nội vì không có gió nên ngột ngạt rồi thêm cái mùi ẩm mốc không quên nên rất là khó chịu, để tránh đạn mọt chê thụt từ Bình Chánh Hay Cần Giuộc xuống. Đạn mọt chê ban đêm bay ngang nhà hú xé gió nghe rợn người. Mình rầu thúi ruột nhưng mấy chú bác thấy bình thường ngồi uống trà với Nội tôi, hồi đó cứ 2-3 giờ sáng là mấy ổng ngồi uống trà, ăn với kẹo đậu phọng hoặc đường thẻ, nói chuyện đời xưa, vừa nghe tiếng đạn mọc chê, nổ gần xa để biết mà né tránh, dượng tư nói:

- Nó hú là đạn đi xa, nguy hiểm là khi nghe xè xè như tiếng kêu xì võ ruột xe là nó tới bên đít, chui vô trảng xê thiếu điều không kịp.

Nhà nào cũng có trảng xê. Trảng xê được tấn bằng 1-2 bộ ván gõ, hoặc bằng thân cây dừa, cột nhà. Rồi đắp đất, cát bao quanh như một hầm công sự nhà binh. Cửa miệng hầm được tấn bằng vài bao chỉ xanh chứa đầy nhóc trấu no tròn, khi tất cả chui vô hầm xong thì vói tay kéo bao trấu bịt kín miệng trảng xê lại, nhiều nhà như nhà Cô ruột tôi, bị mọt chê nổ trúng bay nguyên một căn nhà, chỉ còn sót lại cái trảng xê chứa nguyên một gia đình gần cả chục mạng, không hề suy suyển, chỉ ù tai tức ngực vì ảnh hưởng tiếng nổ mà thôi. Bom đạn thì né mình, nhưng cũng có gia đình bị rắn hổ cắn tử vong vì không cứu chữa kịp. Hồi đó trong một lần về quê với Nội, có nghe kể lại việc một nhà, đầu hôm định chui vô trảng xê ngủ thì nghe tiếng khè, soi đèn mới phát hiện trong trảng xê có rắn hổ, hết hồn mới ngủ ở ngoài, nhờ vậy mà cả gia đình đều thoát chết, khi khuya hôm đó, đạn mọt chê chui ngay vào miệng hầm nổ, con rắn Hổ đêm đó chết thay cho cả gia đình, trong họa có phúc và trong phúc có họa, tất cả đều do ý trời sắp đặt. Muốn sống cũng khó và muốn chết cũng không phải dễ.

Ở quê muốn về lại Saigon thì 2-3 giờ sáng là đã thức dậy chuẩn bị, đến khi nào nghe còi tàu hụ xa xa từ miệt chợ Kinh nước mặn vọng lên trong đêm khuya thanh vắng, thì bắt đầu dượng tư tôi đốt đuốc sáng rực, để đưa ông cháu tôi ra mé sông cái, ban đêm đò máy đốt đèn sáng rực, có cả đèn màu xanh đỏ loại đèn màu, giống như như mấy chiếc xe đò Desoto gắn trên nóc mui, khi thấy bóng đò máy, dượng tư tôi cầm đuốc giơ lên cao quơ lia lịa, đến khi nào đò máy chỉa đèn pha về phía chúng tôi, như ngầm xác nhận là đã biết có khách thì thôi. Nhiều khi đang đi trên đường ra sông cái, trực thăng bay trên đầu pha đèn xuống sáng rực như ban ngày, thì dượng tư trấn an cứ bình tỉnh mà đi, nó soi thì kệ nó, chắc có lẽ nó thấy có tui là con nít, và dưới sông cái thì tàu đò đèn mở sáng trưng nên nó bay luôn. Còi tàu đò làm bằng sừng trâu, theo cách gọi chính xác ở đồng quê, gọi là tiếng tù và, hay tù già nó bay theo gió nghe uuuuuu buồn thảm, ghe đổi nước uống ngày trước, cũng dùng loại này để báo cho bà con cần đổi nước biết mà ra đón.

Mỹ nhiều khi cũng dễ chịu là vậy đó. Chớ nó mà bắn bừa là thí mộ nội dân miệt quê mình hết. Dù ngay thời đó quê tôi bị bắt buộc dời nhà ra ấp chiến lược bên Thủ Bộ, và được xem như là vùng oanh kích tự do, bắn hay không là do đạo đức người cầm súng, họ được phép và có toàn quyền sinh sát. Nhà thơ Đỗ Trung Quân đã viết quê hương là chùm khế ngọt. Còn quê tôi thì nước mặn phèn chua. Nhưng dù xa thì tôi đôi khi vẫn nhớ và cũng là nơi chứa những nắm xương tàn của người thân thương đã khuất …

Saigon 23-03-2024

Trần Ngọc Hiếu