Tối Cao Pháp Viện xem xét chính sách thuế quan, đe dọa công cụ ngoại giao của Trump - Thanh Hà

 Áp đặt chính sách thuế quan đánh vào hàng hóa trên toàn thế giới xuất khẩu sang Hoa Kỳ, phải chăng Donald Trump đã vượt quá quyền hạn tổng thống, lấn quyền của Quốc Hội ? Đó là câu hỏi quan trọng nhất mà Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ xem xét trong cuộc điều trần hôm 05/11/2025 và sẽ ra phán quyết vào đầu năm tới.Tối Cao Pháp Viện Mỹ, Washington, ngày 29/06/2024. REUTERS - Kevin MohattThanh HàVới Donald Trump, thuế quan không chỉ là công cụ để lấy lại cân bằng trong cán cân thương mại mà còn là « vũ khí hiệu quả » nhất là phương tiện ngoại giao và chiến lược mà chủ nhân Nhà Trắng ưa thích nhất

<!>

Phải chăng một phần chính sách đối ngoại của Mỹ đang nằm trong tay 9 vị thẩm phán Tòa Án Tối Cao Hoa Kỳ ?

Trong cuộc điều trần kéo dài 3 giờ đồng hồ, các thẩm phán Tối Cao Pháp Viện Mỹ nghi ngờ về tính « hợp pháp » của « một trong những biện pháp quan trọng nhất trong chính sách kinh tế » mà tổng thống Trump đã ban hành. Để biện minh cho việc tổng thống Hoa Kỳ, ngay từ những ngày đầu nhiệm kỳ 2, đã áp đặt các biện pháp thuế quan đánh vào hàng bán sang thị trường Mỹ, và đã áp dụng « thuế đối ứng » với gần như toàn cầu, đại diện của Nhà Trắng hôm qua đã căn cứ vào Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA). Đạo luật này hiện hành từ năm 1977 cho phép tổng thống, vì tình hình khẩn cấp, ban hành một số quyết định mà không cần tham khảo ý kiến Quốc Hội. Bộ Tư Pháp giải thích thuế quan là « một phần trong thẩm quyền của tổng thống cả về đối ngoại lẫn đối nội » khi mà biện pháp này cho phép ngân chận các làn sóng người nhập cư bất hợp pháp tràn vào Hoa Kỳ.

Trong khi đó, một số thẩm phán của Tối Cao Pháp Viện cho rằng, quyền hạn này thuộc về Quốc Hội. Cuộc tranh luận pháp lý mới chỉ bắt đầu.

Có một thực tế rõ ràng là thuế quan chưa bao giờ chỉ là nền tảng chính sách kinh tế của tổng thống Trump. Đây còn là « công cụ ngoại giao và chiến lược » của tổng thống Mỹ thứ 47. Ông dùng lá bài này để đối lấy « lệnh ngừng bắn » giữa Cam Bốt và Thái Lan, để giải quyết tranh chấp giữa Ấn Độ và Pakistan. Thuế nhập khẩu vào Mỹ cũng là đòn để mặc cả với Trung Quốc, đòi Bắc Kinh tích cực hơn trong việc kiểm soát các hoạt động buôn ma túy Fentanyl tàn phá xã hội Hoa Kỳ. Với Brazil, đây là công cụ của ông Trump để bảo vệ một đồng minh chính trị là cựu tổng thống Bolsonaro. Tổng thống Mỹ dùng đòn thuế quan để trừng phạt Canada đã chiếu phim quảng cáo, lên án chính sách bảo hộ của ông.

Do vậy nếu đầu năm tới, Tối Cao Pháp Viện Mỹ kết luận rằng việc tổng thống Trump áp dụng thuế quan là hợp pháp, thì có nghĩa là từ nay về sau, các đời tổng thống Hoa Kỳ hoàn toàn rộng tay uy hiếp thế giới bằng bất kỳ một phương tiện nào. Trái lại nếu phán quyết chỉ ra rằng Donald Trump không có thẩm quyền áp đặt chính sách thuế quan, thì coi như lãnh đạo Nhà Trắng mất đi công cụ ngoại giao hiệu quả. Chính vì thế, hãng tin Mỹ AP nhận thấy vẻ bất an trong hàng ngũ những người thân cận với tổng thống Trump. Bản thân ông từng ngỏ ý muốn « đến dự buổi điều trần tại Tối Cao Pháp Viện » hôm qua, nhưng đã đổi ý vào giờ chót. 

Cách nay hai ngày, phát ngôn viên báo chí của Nhà Trắng Karoline Leavitt từng nêu lên khả năng chÍnh quyền Trump đang tính đến một « phương án B » nếu ông bị tước công cụ quý giá này.

Theo giới phân tích, nếu Tòa Án Tối Cao công nhận tổng thống Mỹ lấn át quyền hạn của Quốc Hội, có quyền đơn phương áp đặt thuế hải quan, việc này sẽ « tác động trực tiếp đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ ». Báo mạng Politico trích lời một chuyên gia cho rằng, mất đi khả năng làm tê liệt kinh tế của một quốc gia sẽ « thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận của Donald Trump với các đối tác và đồng minh ».

John Sauer, đại diện của tổng thống Trump trong phiên điều trần trước Tối Cao Pháp Viện Mỹ hôm qua thẳng thắn nhìn nhận nếu tổng thống Trump mất khả năng sử dụng quyền hạn chiểu theo đạo luật khẩn cấp IEEPA thì « quyền hạn của nguyên thủ Mỹ trong chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia sẽ bị hạn chế một cách nghiêm trọng ». Ông Sauer nói thêm, nhờ quyền hạn đặc biệt này mà tổng thống Trump đã bắt Trung Quốc lùi bước. Bắc Kinh đã phải « thay đổi thái độ để thích nghi với những đòi hỏi cấp bách của cộng đồng quốc tế ».

Có điều, ngay cả trong trường hợp Tòa Án Tối Cao có cho rằng tổng thống Trump vượt quá quyền hạn, điều đó không có nghĩa là cuộc chiến tranh thuế quan sẽ dừng lại. Damon Pile, chuyên gia về thuế hải quan và thương mại trực thuộc văn phòng luật sư Mỹ BDO giải thích chính quyền Trump sẽ tìm ra những công cụ pháp lý và thương mại khác để tiếp tục bắt thế giới phải thuần phục Hoa Kỳ.

Trong khi chờ đợi, các doanh nghiệp của Mỹ, các tập đoàn xuât nhập khẩu trên thế giới vẫn trong tình trạng bất an vì « môi trường đầy bất trắc ». David Young, giám đốc điều hành cơ quan tư vấn Conference Board cho rằng, tương lai vẫn quá mù mịt để cho phép lĩnh vực sản xuất mạnh dạn đầu tư.