Gió có đổi chiều sau chuyến đi Matxcơva của đặc phái viên Mỹ ? Les Echos ngày 07/08/2025 nhận xét « Kremlin vẫn trơ trơ trước đặc phái viên của Trump ». Có rất ít thông tin về chuyến đi Nga thứ năm của Steve Witkoff, Matxcơva tỏ ra thận trọng, còn Donald Trump hoan nghênh một cuộc gặp « hiệu quả ». Le Figaro lưu ý, Vladimir Putin tiếp đón nồng hậu ông Witkoff nhưng không có kết quả nào cụ thể.Tổng thống Nga Vladimir Putin và ông Steve Witkoff, đặc phái viên của tổng thống Mỹ Donald Trump tại điện Kremlin, Matxcơva ngày 06/08/2025. AP - Gavriil Grigoro Thụy My
Kremlin và Nhà Trắng bắt đầu chỉ trích lẫn nhau
Ông Steve Witkoff được Kirill Dmitriev, giám đốc quỹ đầu tư quốc gia Nga phụ trách việc tiếp đón hầu như toàn bộ chuyến đi. Đó là một nhân vật rất khôn khéo, hiểu rõ nước Mỹ vì đã học tại Stanford và Harvard trước khi khởi đầu sự nghiệp tại các công ty danh giá là ngân hàng Goldman Sachs và cơ quan tư vấn McKinsey. Người đại diện của Kremlin sau đó cũng đưa ra thông tin là cuộc gặp « rất hữu ích » nhưng chỉ phát biểu chưa đến hai phút.
Nói rằng « cuộc khủng hoảng Ukraina »không phải là chủ đề duy nhất, ông ta nêu ra « viễn cảnh triển khai hợp tác chiến lược giữa Hoa Kỳ và Nga ». Steve Witkoff cũng chẳng nói gì sau cuộc gặp, đã lên thẳng máy bay ra về. Ngược lại, trong đêm Donald Trump khẳng định đã có « những tiến triển lớn », và theo New York Times, tổng thống Mỹ sau đó « sẵn sàng gặp cả đồng nhiệm Nga lẫn Ukraina ». Một viên chức cao cấp Mỹ nói thêm rằng trong khi chờ đợi, Hoa Kỳ từ thứ Sáu sẽ bắt đầu trừng phạt thứ cấp, nhắm vào các nước mua dầu lửa và vũ khí của Nga.
Les Echos thắc mắc, có tiến triển nào đã được Steve Witkoff báo cáo lại với Donald Trump ? Để đặc phái viên Mỹ không trở về tay trắng, nhiều cơ quan truyền thông Nga những ngày gần đây nói rằng Kremlin có thể đề nghị ngưng oanh kích chiều sâu bằng hỏa tiễn và drone « nếu Kiev đồng ý ». Việc này chỉ có lợi cho Matxcơva mà thôi vì như vậy Kiev không còn có thể tấn công vào các nhà máy lọc dầu và kho xăng của Nga. Mục đích của Kremlin là câu giờ mà không làm mất lòng Washington.
Tuy nhiên Nhà Trắng bắt đầu nói về « mối đe dọa vô cùng lớn » từ Nga. Mặc dù truyền thông nhà nước thường tỏ ra thận trọng, nhưng tuần trăng mật và hàng loạt lời ca ngợi dành cho Donald Trump đã kết thúc. Không bị đả kích nặng lời như Joe Biden - người từng nói Vladimir Putin là « đao phủ », hay Emmanuel Macron ; nhưng ông Trump nay thường xuyên bị chỉ trích. Và một số nhân vật ngoài Kremlin như Alexandre Douguine, lý thuyết gia dân tộc chủ nghĩa cực đoan mới đây gọi Donald Trump là « ông già ái kỷ » đang hướng về một « chính sách tự sát ». Chừng như đây là những dấu hiệu báo trước một sự đảo ngược tình hình, quay lại với đối đầu Nga-Mỹ. Câu trả lời dường như sẽ có được vào tối thứ Sáu.
Trump tăng gấp đôi thuế quan lên Ấn Độ vì mua dầu của Nga
Ấn Độ là nước đầu tiên lãnh đòn trừng phạt thứ cấp. Les Echos cho biết tổng thống Donald Trump hôm qua đã ký sắc lệnh tăng 25 % thuế quan lên hàng Ấn Độ, tổng cộng là 50 %, « để đáp trả việc Ấn tiếp tục mua dầu lửa của Nga ». Tổng thống Mỹ đã nhiều lần đe dọa trước đó, coi việc Ấn Độ tăng mạnh nhập dầu lửa từ Nga là « nuôi dưỡng cỗ máy chiến tranh », và « áp đặt thuế quan là biện pháp hiệu quả nhất ». Donald Trump không phải là người duy nhất bực tức.
Liên Hiệp Châu Âu cũng tỏ ra bất bình trước việc Ấn Độ nhập dầu giá rẻ của Nga về chế biến rồi bán lại và thủ lợi lớn, và gần đây Bruxelles đã ra tay trừng phạt. Ấn Độ biện minh bằng cách nói rằng phương Tây phân biệt đối xử, Mỹ vẫn nhập hexafluorure từ uranium cho kỹ nghệ nguyên tử, palladium cho xe điện, phân bón và hóa chất từ Nga. Hôm qua Ấn Độ nói thêm là cần bảo đảm năng lượng cho 1,4 tỉ người. Global Trade Research Initiative cho biết năm ngoái Trung Quốc nhập 62,6 tỉ đô la dầu lửa của Nga so với Ấn Độ là 52,7 tỉ đô la nhưng vẫn không bị trừng phạt.
Dù sao đi nữa, hàng hóa của Ấn sẽ bị đánh thuế 50 % trong 21 ngày nữa, nếu từ đây cho đến lúc đó New Delhi và Washington không đạt được thỏa thuận. Chẳng có gì là chắc chắn : Rất nhiều điểm bế tắc, nhất là việc mở cửa thị trường nông sản. Các nhà đàm phán Ấn ban đầu lạc quan với đề nghị miễn thuế cho 40 % hàng Mỹ, và giảm thuế dần cho xe hơi, rượu, đồng thời hứa mua vũ khí và khí hóa lỏng của Hoa Kỳ, hy vọng như vậy chỉ bị áp thuế 15 %. Tuy nhiên Washington cho rằng các nhượng bộ trên vẫn chưa đủ, bên cạnh đó còn những yếu tố chính trị.
Tổng thống Mỹ không đứng về phía Ấn Độ trong cuộc xung đột với Pakistan như New Delhi chờ đợi, mà lại còn đón tiếp trọng thể tổng tham mưu trưởng quân đội Pakistan, Asim Munir hồi tháng Sáu. Thuế bổ sung 25 % chỉ áp dụng cho một số mặt hàng, thép và nhôm tạm thời chưa tính đến. Trump còn muốn đánh thuế dược phẩm đến 250 %, sẽ khiến Ấn Độ thiệt hại rất nhiều vì hàng năm xuất khẩu 9 tỉ đô la thuốc men sang Hoa Kỳ. Các nhà kinh tế dự báo mức thuế 25 % sẽ khiến tăng trưởng của Ấn Độ giảm xuống dưới mức 6 %, và mức 50 % sẽ là thảm họa cho Ấn.
Matxcơva oanh kích gây thiệt hại cho thường dân nhiều nhất từ ba năm qua
Tin giờ chót cho biết sẽ có cuộc gặp Trump-Putin vào tuần tới. Không ai biết được diễn tiến sẽ ra sao, nhưng trong khi chờ đợi, thường dân Ukraina tiếp tục gánh chịu những vụ tấn công ồ ạt của drone và hỏa tiễn từ Nga. Phóng sự của nhật báo công giáo La Croix tả lại « Những ngày mùa hè và những đêm địa ngục dưới các trận oanh kích của Nga ». Một nhà tâm lý học cho biết tình trạng khủng hoảng của bệnh nhân ngày càng trầm trọng hơn.
Từ tháng Sáu, các vụ không kích vào các thành phố lớn ở hậu phương đã tăng cao cường độ. Hầu như hàng đêm, Nga đều dội bão lửa xuống, số nạn nhân là dân thường ngày càng tăng. Chỉ riêng trong đêm 17/06, một hỏa tiễn Nga đã làm sụp đổ một tòa nhà, chôn vùi 23 người dân đang ngủ, 5 người khác tử thương ở thủ đô Ukraina. Tổng cộng trong tháng Sáu, đã có 232 người thiệt mạng và 1.343 người bị thương trên cả nước, « thiệt hại nặng nề nhất đối với thường dân kể từ ba năm qua » theo HRMMU, cơ quan giám sát nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Tình trạng này giải thích phần nào sự thay đổi thái độ của Donald Trump.
Hàng không Nga rối loạn vì drone Ukraina
Nhưng về phía Nga, người dân cũng bắt đầu nếm mùi chiến tranh. Trong bài « Khi chiến tranh đẩy người Nga đến giới hạn của sự chịu đựng », Le Figaro dẫn ra những video đầy trên mạng về các phi trường bị tê liệt, khu vực chờ làm thủ tục đầy nghẹt người, hành khách bức xúc vì không có thông tin, ngủ vật vờ trên những tấm nệm...Đã nhiều tháng qua bốn phi trường chính của Matxcơva là Cheremetievo, Domodiedovo, Vnoukovo và Joukovski thường xuyên phải đóng cửa vì drone Ukraina.
Trong tháng Năm, chỉ có sáu ngày « bình thường », còn lại vận chuyển hàng không đều bị ách tắc ít nhất vài tiếng đồng hồ mỗi ngày vì báo động oanh kích. Hiện tượng này lên đến đỉnh từ 19 đến 22/07, có đến 600 chuyến bay bị hủy. Vài ngày sau, một cuộc tấn công tin học quy mô làm tê liệt hệ thống vi tính của công ty hàng không quốc gia Aeroflot, gây ra cảnh hỗn loạn chưa từng thấy. Nhiều hành khách Nga giận dữ vì những tấm vé nối chuyến đến các thành phố khác trở thành vô dụng. Đa số người Nga tuy tức giận nhưng không dám nêu ra các nguyên nhân thực sự, không bao giờ dám chỉ trích Vladimir Putin và hậu quả chính sách của ông ta.
Bắt đầu nếm mùi chiến tranh, dân Nga vẫn không dám phản đối Putin
Nếu tin vào các thăm dò, tổng thống Nga vẫn có tỉ lệ tín nhiệm từ 78 đến 86 %. Lạm phát theo con số chính thức là 10 % ; nhưng thực tế từ 15 % đến 20 %. Hiện nay hầu hết người Nga mong muốn hòa bình nhưng lại thuận theo chủ trương của chính quyền. Dù vậy Vladimir Putin vẫn ra lệnhạn chế mạng xã hội, kể từ 01/09 các mạng như Zoom hay WhatsApp (80 triệu người Nga sử dụng) sẽ bị cấm. Tương lai của Telegram (68 triệu khách tại Nga) cũng bị đe dọa.
Ngày 22/07, Quốc Hội Nga thông qua luật trừng phạt việc tìm kiếm trên mạng « những yếu tố cực đoan » với danh sách gồm 5.476 loại tài liệu, phim, hình ảnh, tất nhiên là trong đó có cuốn « Ái quốc » của nhà đối lập Alexei Navalny đã chết bí ẩn trong tù. Người dân Nga cũng bất mãn vì internet bị cắt thường xuyên : 3.000 lần trong tháng Bảy, so với 69 lần hồi tháng Năm, khiến việc chi trả bằng thẻ bị rối loạn. Định vị cũng thường bị cắt ngang, gây khó cho việc di chuyển. Chính quyền đổ cho Ukraina, nhưng các vùng như Kamtchatka chưa hề bị drone ghé thăm cũng bị ảnh hưởng. Phải chăng những nỗi khổ trong đời sống hàng ngày sẽ biến thành hành động chính trị ?
Điều này khó thể xảy ra theo nhà báo Vladislav Chourygin, vì Kremlin giám sát cẩn mật tác động của chiến tranh lên dân chúng. Nhà chính trị học EvguenyMinchenko phân biệt dân Nga thành bốn nhóm : tham gia chiến tranh, vùng sâu vùng xa, dân các thành phố lớn và những người lưu vong - chỉ có nhóm cuối cùng là phản đối « chiến dịch quân sự đặc biệt » và chế độ. Những người bất mãn trong nước chỉ chống đối trong im lặng, họ nhún vai « Tak i jiviom » (Đành phải sống vậy, chứ biết sao bây giờ).
Giả thiết Trung Quốc phong tỏa thay vì tấn công Đài Loan
Nhìn sang châu Á, nếu bị Trung Quốc phong tỏa, kinh tế Đài Loan sẽ bị tê liệt trong vòng vài tuần lễ ». Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) vừa đưa ra 26 kịch bản giả định, trong đó năng lượng luôn là mắt xích yếu nhất của Đài Loan, và việc hỗ trợ của Mỹ sẽ rất phức tạp. Bắc Kinh có thể cô lập hóa hòn đảo thay vì tấn công trực tiếp để kiểm soát 168 hòn đảo thuộc Đài Bắc. Quân đội Trung Quốc hồi tháng Tư đã từng tập trận phong tỏa Đài Loan.
Đài Bắc hiện phải nhập đến 97 % năng lượng và có rất ít dự trữ chiến lược. Theo CSIS, Đài Loan chỉ có được khí hóa lỏng đủ dùng trong 10 ngày, dự trữ than đá sẽ cạn trong 7 tuần và dầu lửa trong 20 tuần. Một khi điện sản xuất chỉ còn 1/5 mức bình thường, tất cả hoạt động kỹ nghệ sẽ ngưng lại, Đài Loan sẽ phải đầu hàng mà không cần đổ quân sang. Hoa Kỳ khó viện trợ vũ khí như Ukraina vì nhu cầu Đài Loan rất lớn, Bắc Kinh được cho là phong tỏa rất chặt chẽ, các đoàn tàu tiếp vận khó vào được. Tuy vậy tất cả các nước sẽ trong tình trạng báo động, tài sản Trung Quốc có thể bị tịch biên nếu xâm lăng. Dù sao đi nữa, kịch bản này cũng khiến chính quyền Đài Loan phải lo tìm cách giảm bớt lệ thuộc về năng lượng, xem xét lại chiến lược quốc phòng.
Bắc Kinh cứng rắn về thương mại, Trump sẽ chuyển sang địa chính trị ?
Trên lãnh vực kinh tế, Le Figaro nhận thấy « Dù chịu áp lực, Bắc Kinh vẫn đương đầu với Donald Trump ». Trong khi châu Âu đầu hàng, nền kinh tế thứ nhì thế giới có được thành quả từ chiến lược so găng với Hoa Kỳ. Ngoài Canada, chỉ có Trung Quốc dám trả đũa đối thủ Mỹ, vì tin rằng thời gian đứng về phía mình. Trump muốn « deal » với Bắc Kinh, nhưng vấp phải thái độ cứng rắn trong hồ sơ thương mại.
Liệu tổng thống Mỹ có mở rộng cuộc đối đầu sang địa chính trị, nhất là hồ sơ nguyên tử hay không ? Biển Đông, Panama hay việc hỗ trợ cuộc xâm lăng của Nga sẽ là các vấn đề bị giới diều hâu trong chính quyền Trump nhắm đến như ngoại trưởng Marco Rubio hay người đứng đầu Lầu Năm Góc Pete Hegseth. Hiện thời các thảo luận đang căng thẳng về hàng sản xuất thừa của Trung Quốc, buôn lậu ma túy fentanyl…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét