Giáo sư Đoàn Viết Hoạt sinh năm 1942 tại Hà Tây, trong một gia đình có truyền thống giáo dục và yêu nước. Ngay từ khi còn trẻ, ông đã mang trong mình khát vọng lớn: xây dựng một xã hội Việt Nam tự do, dân chủ, nơi tri thức và đối thoại thay thế cho bạo lực và sợ hãi. Ông sang Hoa Kỳ du học và nhận bằng tiến sĩ về giáo dục và quản trị đại học tại Đại học Bang Florida vào năm 1971. Trở về Việt Nam trong những năm tháng đất nước còn đầy hy vọng và xáo trộn, ông trở thành Phó Hiệu trưởng Đại học Vạn Hạnh – một trường đại học tư thục nổi bật ở Sài Gòn – nơi ông nỗ lực thúc đẩy giáo dục khai phóng và tư duy phản biện.
<!>
Ông cũng là một trong những linh hồn của tạp chí Tư Tưởng, nơi từng quy tụ nhiều tiếng nói trí thức độc lập.
Sau năm 1975, Giáo sư Đoàn Viết Hoạt bị chính quyền bắt giam vì bị cho là "có liên hệ với Mỹ và trí thức phản động". Ông bị giam giữ không xét xử suốt 12 năm trời. Thời gian tù tội không làm ông nhụt chí – ngược lại, ông vẫn âm thầm viết, suy tư, và giữ vững lý tưởng về tự do và nhân quyền.
Sau khi được thả ra, ông lại tiếp tục các hoạt động truyền thông độc lập và cho ra đời Diễn Đàn Tự Do, một tờ báo được phát hành bí mật trong nước nhằm lan tỏa thông tin, suy nghĩ phản biện và khát vọng cải cách. Năm 1990, ông bị bắt lại và bị kết án 15 năm tù. Đến năm 1998, trước áp lực quốc tế, đặc biệt từ Hoa Kỳ, ông được trả tự do và sang Mỹ định cư.
Tại Hoa Kỳ, Giáo sư Đoàn Viết Hoạt tiếp tục dấn thân vào con đường trí thức và hoạt động dân chủ. Ông giảng dạy, viết báo, tham gia các hội thảo quốc tế và vận động cho dân chủ hóa Việt Nam. Ông là linh hồn của (tập hợp) Họp Mặt Dân Chủ, nơi quy tụ những người thao thức với sinh mệnh dân tộc.
Ông được vinh danh với nhiều giải thưởng lớn như:
* Giải Tự do Báo chí Quốc tế (CPJ, 1993)
* Giải Nhân quyền Robert F. Kennedy (1995)
* Giải Bút vàng Tự do (World Association of Newspapers, 1998)
Tuy nhiên, thời gian hoạt động tại hải ngoại cũng không tránh khỏi những sóng gió. Là một người ôn hòa, ông chủ trương đối thoại, cải cách và xây dựng xã hội dân chủ bằng con đường bất bạo động, pháp lý và học thuật. Chính điều này khiến ông đối mặt với không ít chỉ trích từ một số nhóm người Việt chống cộng hải ngoại, vốn mong đợi những lập trường mạnh mẽ hơn, hoặc giải pháp cứng rắn, quyết liệt.
Một số người cho rằng ông "quá lý tưởng", "quá mềm mỏng", hay không thực tế với tình hình chính trị Việt Nam. Thậm chí có lúc, ông bị cô lập khỏi một số hoạt động cộng đồng. Nhưng ông vẫn kiên định với lập trường của mình – rằng dân chủ không thể đến từ thù hận, mà phải bắt đầu từ đối thoại, giáo dục và sự thức tỉnh của chính người dân trong nước.
Giáo sư Đoàn Viết Hoạt không chỉ là một trí thức lớn mà còn là một con người sống với niềm tin sâu sắc vào giá trị của lương tri. Ông từng viết:
“Một xã hội không thể phát triển lành mạnh nếu người dân không được nói lên điều mình nghĩ và tin.”
Di sản của ông không phải là những khẩu hiệu hô vang, mà là những suy tư lặng lẽ, những trang viết đầy tri thức và tấm gương của một con người đã sống, đã hy sinh gần trọn đời cho một Việt Nam tốt đẹp hơn.
Ông đã ra đi, nhưng những gì ông để lại vẫn sống mãi: khát vọng về một xã hội nơi người dân được nói, được nghe, và được tôn trọng.
Mai An
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét