Nghệ sĩ Tạ Trí Hải
Citizen photo
Những
năm gần đây mỗi lần Hà Nội hay Sài gòn có biểu tình chống Trung Quốc
thì người ta lại thấy xuất hiện một ông già tóc trắng phau thường đi
trước đám đông, trên vai luôn tựa một cây vĩ cầm cũ kỹ, kéo những bản
nhạc yêu nước bất kể tiếng hô của người biểu tình lấn áp tiếng đàn nhỏ
bé hiền lành của ông. Người nhạc sĩ lạ lùng ấy là Tạ Trí Hải, được người
biểu tình cũng như hầu hết dân oan biết mặt biết tên, đặt cho cái danh
hiệu rất dễ thương “nghệ sĩ đường phố”.<!->
Lên tiếng bằng tiếng đàn
Ông
không phản đối cũng không chấp nhận danh hiệu này mà chỉ nở nụ cười
hiền lành khi nghe ai nhắc tới như một cách khen ngợi. Với ông, cây đàn
không phải là kế sinh nhai mà là một vật thể gắn bó và chuyên chở tâm
trạng của ông tới với mọi người. Cây vĩ cầm cũ kỹ ấy không khác một
người bạn thân, vì thiếu nó sẽ không có Tạ Trí Hải, sẽ không có hình ảnh
bụi bặm với người nhạc sĩ có địa chỉ là Bờ hồ Hà Nội và Nhà thờ Đức Bà
Sài gòn. Căn cước của ông là đường phố, là những hẻm nhỏ tồi tàn của Sài
Gòn, là những chiếc ghế đẩu thấp lè tè của các hàng chè Hà Nội. Cây đàn
trên lưng, vài vật dụng lỉnh kỉnh của một người du mục trong thời đại @
đã làm ông nổi bật giữa đám đông mỗi lần trình diễn.
Hoàn toàn bác ấy không hề viết bài cũng không hề lên tiếng chỉ kéo đàn nhưng cũng hành hung ông ấy thì thế lực này đối với âm nhạc cũng trở thành kẻ thù.
-Blogger Phương Bích
Trên
đầu là chiếc nón rộng vành, trang phục như một chàng cao bồi miền Viễn
tây, nhưng ông không trình diễn như các ngôi sao mà cung cách đàn hát
của ông mang thần thái của các tay chơi du ca của các bộ tộc sống đời du
mục. Bạn trẻ tập trung chung quanh nghe ông đàn để thấy mình được thở
thứ không khí trong lành của bầu khí quyển âm thanh chưa bị vấy bẩn bởi
showbiz thương mại. Họ nghe và hát chung, đồng cảm với tiếng đàn của ông
giữa trời thu Hà Nội hay nắng rát Sài gòn.
Khung
cảnh một buổi đàn hát như thế thường có khoảng dăm chục người, nhưng
đây là đám đông chọn lọc. Những chàng trai cô gái, thậm chí những người
trung niên hay lớn tuổi tham gia với tâm thức hòa vào tiếng nhạc của ông
để nhận lấy sự bình yên trong khoảnh khắc trước vây bủa của đời sống
thường nhật bụi bặm đầy những băn khoăn lo lắng.
Tiếng
đàn của người nghệ sĩ ấy không xuất sắc, không vượt trội nhưng nó mang
tâm thế của một nghệ sĩ chân chính. Một nghệ sĩ không bị đè bẹp bởi đồng
tiền hay sợ hãi. Ông đứng bên trên nỗi sợ áo cơm lẫn nỗi sợ bị áp bức.
Lấy tiếng đàn lời hát làm vũ khí để chống lại thế lực kinh khủng mà
người dân chung quanh ông lãng tránh: thế lực của phương Bắc, mua đứt
những con người Việt Nam quên gốc gác và nhất là bị nhốt kín trong chiếc
lồng hữu nghị.
Nếu
cứ vô tư đàn giữa phố cho bạn trẻ chắc ông sẽ nổi tiếng hơn trên mặt
báo dòng chính qua những bài viết vô thường vô phạt, nhưng ông không
dừng lại ở đó mặc dù nó an toàn và có thể được nhà nước bảo vệ. Ông vượt
ra bên ngoài cái vòng tròn định sẵn để nói với người đối diện với ông
rằng họ đang bị bao vây, bị bức hại phải sống trong không khí Bắc thuộc
nếu ngay từ bây giờ họ không dám đứng dậy và lên tiếng cùng với ông
những gì mà phương Bắc đang làm.
Ông lên tiếng bằng tiếng đàn, và ông lên tiếng bằng lời nhạc đã được sửa đổi.
Nghệ sĩ Tạ Trí Hải trong lần biểu tình chống Trung Quốc hồi năm 2011. Citizen photo.
Người
chung quanh cho rằng đó là nhạc chế. Người suy nghĩ rộng hơn lại cả
quyết rằng ông đang mơ được trở lại cái ngày mà trước đây hơn 40 năm ông
chưa biết tới nhưng khi đã biết thì Saigon như một người tình dễ
thương, chung thủy khó thể chia xa. Người Saigon yêu bài quốc ca của họ
thì bây giờ ông chọn note nhạc của bài quốc ca ấy để gắn vào tính chất
thời sự đang làm cho Việt Nam nhức nhối: vụ án Đoàn văn Vươn:
“Đoàn
Văn Vươn ơi, anh hùng nước Việt nơi đấy. Một lòng vùng lên liều thân
chống bọn cướp nước. Lừng danh vang nước Nam, lòng dân bao sướng vui làm
cho quân Bắc Kinh cùng tay sai cướp ngày. Hoàng Sa thay cho bây mưu kế.
Lừa dân mưu toan bịp thế giới. Đập tan áp bức bóc lột bất công còn đám
quan tham hết hồn khiếp vía diệt hết lũ bán nước loài lang sói kia! quân
cướp ngày ác tham ngập máu xương người. Văn Vươn ơi vùng lên diệt cướp
ngày, Văn Vươn ơi kiên cường bất khuất cùng chin mươi triệu dân kết
riêng vùng lên đấu tranh giành lấy quyền sống con người…”
Lời
bài hát đơn giản như người nông dân Tiên Lãng nhưng cái hồn nhạc mà
người Sài Gòn từng cùng nhau hát vang mỗi sáng thứ Hai đã làm tinh thần
Đoàn Văn Vươn trỗi dậy. Cũng chính những bài hát loại này đã kéo người
nhạc sĩ đường phố Tạ Trí Hải ngày càng gần đám đông thanh thiếu niên vốn
vô tư không một giây để ý tới những thay đổi chính trị chung quanh, nó
cũng kéo người đấu tranh gần lại với nhau qua những note nhạc có lửa
này.
Và
nó cũng kéo theo sự chú ý ngày một thù hằn hơn từ nhà cầm quyền, nhất
là khi ông công khai hát những ca khúc hải ngoại bị cho là phản động,
những ca khúc từng là tác nhân đẩy những người nghệ sĩ sáng tác nó vào
tù.
Ngày chờ đợi đã tới
Cái
ngày mà ông chờ đợi đã tới. Cái ngày quyết định số phận cây vỹ cầm cũ
kỹ từng theo ông trong nhiều năm suốt cuộc hành trình âm nhạc đã tới.
Với ông là vết thương trên tay cùng những thứ giúp âm thanh của ông vang
xa bị vất xuống hồ Hoàn kiếm. Với chiếc đàn, đó là ngày trở về với cát
bụi và lời than van réo rắt của nó vĩnh viễn bị chôn vùi.
Kẻ
gây án là một gã trai cao to thường theo đuôi ông mỗi khi ông trình
diễn. Lần này hình như anh ta đã được phép làm những điều mà thú tính
trong con người anh ta thúc giục hàng ngày: tiêu diệt người nghệ sĩ
đường phố Tạ Trí Hải.
Ông già đầu bạc với giọng hát sang sảng ấy vẫn không hết sang sảng khi kể lại việc chiếc đàn của ông bị khai tử, ông cho biết:
“Sau
khi chuyện xảy ra 4 tay công an cơ động nó đến nó nói với tôi đã bắt
được nó, thế bây giờ bác đến đồn công an để khai báo đi. Thế tôi mới bảo
bắt được nó thì bây giờ nó ở đâu? Chúng mới bảo nó không có ở đây. Thế
tại sao lại thả chúng nó? Nó trả lời là không được quyền bắt. Cả một lũ
dối trá bịp bợm thế thôi, chúng nó si-nhan nhau để cho thằng này thoát
mà.
Sau
đó một số anh em biết tin kéo đến và có lội xuống hồ lấy được cái âm-li
cùng một số dụng cụ khác ở dưới hồ gươm, cả bao đàn này nọ nó vứt hết
tất cả. Về sau một xe công an đến thì chúng nó lặng thinh, nó đến một
lũ. Lúc ấy tôi đứng đó tôi chửi toáng lên chúng nó. Mọi tối thì công an
dày đặc còn hôm nay không biết tại sao chúng mày lặn đâu hết cả, đây có
phải là cái trò chúng mày bày trò này ra để khủng bố tao không?
Tôi
vạch ra hết! Tôi bảo tất cả lũ này, cái việc làm này là hành động tay
sai bán nước chứ không có gì khác, tôi hiểu chúng nó lắm. Một năm nay
rồi thằng trung tá công an, Phó đồn công an Hàng Trống hai năm trước tôi
đã chửi vào tận mặt cho bàn dân thiên hạ biết bây giờ nó lên chức
trưởng đồn công an thì cũng là ván cờ của chúng nó thôi. Nó trả đũa mình
và nó thừa cơ kỳ vừa rồi Tập Cận Bình nó sang nó có nhiều cay cú bây
giờ nó xử lý mình, có thế thôi.”
Bác kéo những bản nhạc nói về tinh thần yêu nước, thậm chí những bản nhạc của Trúc Hồ, của anh em tù nhân sáng tác trong tù. Những bài hát chống Trung Quốc làm cho nhiều kẻ không thích, nó khó chịu và nó bố trí người đánh.
-Nguyễn Tường Thụy
Bạn
vong niên của nghệ sĩ Tạ Trí Hải rất đông có đủ mọi thành phần xã hội.
Một số dân oan và người biểu tình khi nghe tin ông bị côn đồ phố cổ hành
hung đã tới nơi để bảo vệ cho ông mặc dù đã quá muộn. Blogger Phương
Bích, người lên tiếng khá sớm nói với chúng tôi về việc này:
“Hoàn
toàn bác ấy không hề viết bài cũng không hề lên tiếng chỉ kéo đàn nhưng
cũng hành hung ông ấy thì thế lực này đối với âm nhạc cũng trở thành kẻ
thù.
Bác
ấy hay sáng tác những bài hát coi như hát chế giống như các bài đồng
dao. Tức là từ những bài rất là bình thường, những bài trước đây như bài
quốc ca chẳng hạn thì ông ấy chế lại cho phù hợp với hoàn cảnh bây giờ
thì nó làm cho chính quyền này nó tức giận nó trả thù bằng cách đó.
Hình
ảnh của bác ấy dù bên trong thế nào chăng nữa nhưng bên ngoài thì luôn
luôn được nhìn như người nghệ sĩ đường phố mà trong các cuộc biểu tình
thì hình ảnh này khá đẹp nó cũng là cái mà làm cho họ tức giận nên em
cho đấy là một cách trả thù thôi. Nhưng mà nó lại mang một cái tinh thần
mới, một hơi thở mới làm cho người dân, người đấu tranh người ta rất
phấn khởi mà ngược lại thì nhà cầm quyền rất tức giận. Vì chẳng có luật
nào bắt bác ấy được mà phải dùng cái biện pháp ấy.”
Biện pháp mà Phương Bích nói cũng nằm trong khái niệm mà anh Lã Việt Dũng một thành viên trong nhóm NO U đồng tình:
“Tôi
nghĩ là công an Hà Nội lúc này đang trong giai đoạn chuyển giao giữa
thế hệ cũ và thế hệ mới. Trong khi chuyển giao thì có thể việc tùy cơ
của họ từ trên xuống dưới không được chặt chẽ lắm như người ta thường
nói là thượng bất chính thì hạ tất loạn và tôi nghĩ rằng ở dưới đang rất
là loạn cho nên khi cụ Tạ Trí Hải đánh đàn ở bờ hồ thì thường xuyên có
những người đi theo phá quấy.
Họ
chưa bao giờ ra tay và lần này có thể vì như vậy nên họ không sợ bị cấp
trên đe nếu mà họ ra tay hay ra lệnh cho một người ra tay. Hoặc đây là
chỉ đạo từ bên trên đề có thể làm xấu hình ảnh NO U của anh em chúng
tôi. Vừa qua thì như anh biết khi Tập Cận Bình sang Việt Nam thì anh em
chúng tôi đã đi biểu tình chống Tập Cận Bình rất quyết liệt. Có thể họ
bị một cái gì đó từ đâu đó tôi không biết, có thể từ phía Trung Quốc hay
từ bên trên mà họ phải thực hiện các biện pháp lên anh em chúng tôi, có
hai khả năng như vậy.”
Cái
người thanh niên to cao nhưng lại dùng sức vóc ấy tấn công một cụ già
có lẽ cũng khó tìm ra bởi công an, mặc dù cụ nhạc sĩ biết rõ mặt anh ta
như biết rõ lòng bàn tay của mình, anh Lã Việt Dũng kể:
“Cụ
Tạ Trí Hải cụ biết rõ người đấy. Bây giờ mà nói đem ra làm chứng thì
không khó nhưng cụ chỉ nói cậu ấy là người thường xuyên được công an bảo
kê cho việc theo quấy rầy cụ mỗi lần cụ chơi đàn ở bờ hồ.”
Nhà
báo tự do Nguyễn Tường Thụy cho rằng việc này gói gọn trong âm mưu bịt
miệng người chống Trung Quốc bằng biện pháp khủng bố, ông nói:
“Tôi
nghĩ rằng bác Hải là người chỉ biết kéo đàn suốt ngày thôi. Lúc nào anh
em đi biểu tình chống Trung Quốc hay anh em đi đấu tranh thì bác ngồi ở
bờ hồ hay chỗ công cộng nào đấy bác kéo đàn. Bác kéo những bản nhạc nói
về tinh thần yêu nước, thậm chí những bản nhạc của Trúc Hồ, của anh em
tù nhân sáng tác trong tù. Những bài hát chống Trung Quốc làm cho nhiều
kẻ không thích, nó khó chịu và nó bố trí người đánh. Tôi nghĩ rằng hiện
nay nạn côn đồ hành hung những người chống Trung cộng hiện nay có dấu
hiệu rất là táo tợn trước đây đã như vậy rồi nhưng mà dộ này những vụ ấy
xảy ra nhiều hơn. Có lực lượng thân Tàu nó chỉ đạo làm những việc như
vậy.”
Đâu
đó khắp nước người tỏ lòng thương yêu quý trọng ông không ít, trong đó
có nhà báo Phạm Việt Thắng. Bài thơ “Người nghệ sĩ già và cây đàn
Violon” như một cách bày tỏ cảm xúc của ông đối với nhạc sĩ:
Người nghệ sỹ già
nua
Bị đánh gãy tay và
ném đàn xuống nước?
Người nghệ sỹ luôn
đi đầu dậy trước
Trong mọi cuộc
xuống đường
Bị “côn đồ” tấn
công?
Không!
Côn đồ không nỡ
đánh ông
Người nghệ sỹ già
lặng lẽ
Réo rắt lời núi
sông!
Tiếng đàn ông,
tiếng đàn ông!
Vọng từ thuở hồng
hoang mở cõi
Vọng hào khí Đông
A, tiếng hô vang từ muôn vàn bô lão
Vọng từ Trường Sơn,
lộng gió Biển Đông.
Tiếng đàn ông,
tiếng đàn ông!
Khúc bi ca hát ru
người ngã xuống
Cho đất nước hồi
sinh
Lời hùng tráng hiệu
triệu người đứng dậy
Vì đất nước quang
vinh.
“Côn đồ” đánh ông
gãy tay ư?
Tay sẽ khỏi!
Đàn bị ném xuống hồ
ư?
Đàn mới thay!
Người nghệ sỹ già
và những ngón tay còn lại
Cùng dòng người vô
tận, hát mãi lời núi sông…
Phạm Việt Thắng
Cây
đàn dù đã nát tan, đã vĩnh viễn về với cát bụi nhưng nó đã thực hiện
đúng những điều mà người đóng nó ao ước: mang âm thanh đánh thức rung
cảm của người nghe. Niềm rung cảm lớn nhất có lẽ bên cạnh tình yêu đôi
lứa ra còn có rung cảm của tình yêu đất nước vốn thường trực và sâu thẳm
trong lòng từng người một trên quả đất này…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét