Người Tù đầu tiên chết trong Trại “Cải Tạo”.

Lời giới thiệu của anh Mai Đông Thành:

Trong một buổi họp mặt hàng năm của Hội Ái Hữu Cựu Học Sinh Trung Học Nguyễn Trãi tại Nam California tôi được gặp lại một vị thày cũ, thày Nguyễn Văn Khôi. Thấy tôi họ Mai và qua lần trò chuyện nên biết về gia đình tôi, thày cho tôi biết là thày đã đi tù “cải tạo” chung với ông anh ruột của tôi và đã viết một bài về anh ấy, lý do đặc biệt và giản dị : anh tôi là người đầu tiên chết trong trại tù cải tạo.

Dưới đây là bài viết của thày Khôi :

Trại “cải tạo” ở đây là những trại dành cho các Sĩ quan và Công chức miền Nam: VNCH, sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 và người chết ở đây là Cố Dược Sĩ Trung Úy Mai Gia Thược.

Thực ra thì chưa có một thống kê chính thức nào cho biết về những người đã bị chết trong các trại “Cải Tạo” nghĩa là không thể biết được một cách chính xác rằng ai là người đầu tiên ai là người sau cùng đã bị chết trong các trại tù khổ sai có cái tên rất hiền lành là “Trại Cải Tạo”, nhưng tôi vẫn khẳng định rằng chiến hữu đầu tiên chết trong trại Cải Tạo chính là cố Dược Sĩ Trung Úy Mai Gia Thược vì anh chết vào khoảng cuối tháng 6 hay đầu tháng 7 năm 1975 nghĩa là chỉ vài ngày sau khi anh đi trình diện để “được” đi học tập cải tạo .

Sau khi chúng tôi được lệnh “mang 10 ngày lương thực để đi trình diện học tập cải tạo”, tôi đã trình diện tại trường Nữ Trung Học Trưng Vương ở Saigon vào khoảng cuối tháng 6-1975. Ngay ngày đầu tiên ở đây chúng tôi đã thấy được cái bản chất lừa lọc, xảo trá của tụi Việt Cộng rồi... Không nói đến chuyện về chúng nó đã chơi chữ trong cái thông cáo về thời gian đi học tập cải tạo. Thực ra không phải là tất cả chúng tôi đều bị chúng lừa về vấn đề này, nhưng chúng tôi đã không thể không sách khăn gói đi tù được nên đành phải đi thôi… Chúng bắt chúng tôi mang lương thực đi nhưng chúng lại nuôi ăn chúng tôi. Hôm đầu tiên trong trường, chẳng ai trong chúng tôi, những kẻ bắt đầu cuộc sống tù đầy lại nghĩ đến chuyện ăn uống cả. Nhưng tới trưa hôm đó chúng tôi thấy có một chiếc xe của một nhà hàng trong Chợ Lớn - Hình như xe của nhà hàng Bát Đạt thì phải - mang thức ăn đến. Lúc đầu chúng tôi tưởng là chiếc xe đó mang thức ăn cho tụi “bộ đội” chúng nó mà chúng nó là kẻ “chiến thắng” thì được ăn thế cũng phải…nhưng những thức ăn đó lại là của nhà hàng Bát Đạt mang đến cho chúng tôi - những sĩ quan của Saigon cũ - Cuộc trình diễn này không phải là dành cho chúng tôi mà là cho dân chúng của Saigon. Thấy xe của nhà hàng Bát Đạt mang cơm nước đến cho chúng tôi ai mà không nghĩ là mấy ông Cộng Sản này “tốt thật…” Nhưng thực tế là những chiếc xe của nhà hàng trong Chợ Lớn đó chỉ mang cho chúng tôi cơm và…giá luộc với nước mắm. Những điều này thì dân chúng ở ngoài đường làm sao có thể biết được !!! Tôi nói rằng đây là cái bản chất lừa lọc của đảng Cộng Sản vì cho chúng tôi ăn cơm với gía luộc thì mới là đúng cho trường hợp của chúng tôi. Thật ra chúng chỉ việc nấu thêm cơm cho “bộ đội” của chúng rồi lấy một phần cho chúng tôi là xong việc gì phải trình diễn lẩm cẩm như vậy, nhưng vì cái việc đánh lừa dân chúng là bản chất của chúng, việc lừa lọc người khác đã ăn sâu vào tim óc chúng rồi nên hễ cứ gặp dịp là phải được đem ra thi thố.

Ở đây tôi phải mở ngoặc kép để nói đến cái Nha Tâm Lý Chiến của Chính phủ VNCH cũ. Không hiểu mấy ông trong đó - có kẻ xuất thân từ trường Đại Học Chính Trị nữa - làm ăn thế nào mà hầu như tất cả Sĩ quan chúng tôi đều không biết một tí gì về các mánh khóe của bọn Việt Cộng hết !!! Tôi nghĩ là cái Nha Tâm Lý Chiến này chỉ là chỗ cho mấy tên trốn lính, đúng hơn là trốn tác chiến và làm… lính kiểng thôi.

Bây giờ xin “Trở lại với những con cừu của chúng ta”: Vào trường Trưng Vương được chừng hai ngày thì một đêm về sáng được chúng cho mấy chiếc xe nhà binh đến chở chúng tôi lên Trảng Lớn - Để tiết kiệm xăng nhớt, chúng cố dùng thật ít xe nên chúng tôi đã bị nhồi nhét chật cứng lên những chiếc xe đó, đã thế chúng còn buông tấm bạt sau xe xuống để chúng tôi không biết là chúng sẽ đưa chúng tôi đi đâu và để dân chúng khỏi thấy. Gần sáng hôm sau thì đoàn xe tới Trảng Lớn, chúng cho chúng tôi xuống xe, lùa chúng tôi vào một bãi trống… để ngồi ở đó mà ngủ vờ ngủ vật…chờ. Tới khoảng 6 hay 7 giờ sáng khi các xe từ những nơi khác đã đưa chúng tôi về nơi đây đầy đủ, thì một tên trong trại ra sắp xếp chúng tôi lại thành đội ngũ hẳn hoi, rồi tên trưởng trại mà chúng kêu là “Thủ Trưởng” ra… lên lớp chúng tôi - Tôi quên nói là ngay khi vào tập trung ở các trường học ở Saigon, chúng đã phân chia chúng tôi thành từng tổ, từng đội rồi nên tới đây chúng điều động sắp xếp lại rất nhanh chóng.

Dù rằng một số trong chúng tôi đều đã nghĩ rằng “học tập cải tạo” không phải chỉ 10 ngày đâu, vì nếu chỉ 10 ngày thôi thì việc gì phải tổ chức qui mô như thế này, nhưng chúng tôi vẫn mong rằng mình nghĩ sai, cho nên khi tên “Thủ Trưởng” trong bài lên lớp chúng tôi có nói là “…và rồi đây chúng tôi sẽ mở Câu Lạc Bộ cho các anh có chỗ giải trí và hàng tháng sẽ cho các anh gửi thư về thăm gia đình..” chúng tôi mới thấy thất vọng não nề, có người còn cho rằng tụi này chẳng biết gì hết, cấp trên của chúng là “Ủy Ban Quân Quản” của Thành phố đã nói là “học tập cải tạo 10 ngày” thì sao lại có vụ “viết thư hàng tháng”, chúng là cấp dưới nên ngu quá…

Tên “Thủ Trưởng” này đã nói với chúng tôi về “chủ trương nhân đạo của Bác và Đảng” của chúng là chúng sẽ không được hành hạ chúng tôi mà chỉ đưa chúng tôi “đi học tập để sau này về phục vụ cái nước “Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam” của chúng (ta), khuyên chúng tôi “nên yên tâm học tập và cố gắng học tập tốt để sớm được về với gia đình và nếu có cán bộ nào vi phạm chủ trương này thì chúng tôi có quyền báo cáo với Thủ Trưởng của trại…”. Cuối cùng, chúng đã cho chúng tôi biết là tổ nào, đội nào thuộc tên “cán bộ” nào làm “Quản Giáo”và từ nay những tên “quản giáo” này sẽ trực tiếp cai quản chúng tôi. Sau khi chấm dứt bài lên lớp đầu tiên này, tên “Thủ Trưởng” này đã để các “Quản Giáo” đưa chúng tôi về những nơi đã chỉ định sẵn để chúng tôi tìm cách tự dựng lấy mỗi tổ một căn lều để ở. Tôi cũng chẳng nhớ là làm sao chúng tôi đã tìm ra đủ vật liệu như gỗ, lá để làm cột, làm vách, làm mái cho căn nhà của 2 tổ của chúng tôi nữa. Tôi chỉ nhớ rằng chỉ trong một ngày là chúng tôi đã dựng xong căn nhà đó. Sau khi thấy chúng tôi đã “an cư” rồi tên “quản giáo” của chúng tôi mới bảo chúng tôi bầu lấy tổ trưởng để sau này trực tiếp điều khiển anh em trong tổ theo lệnh của tên quản giáo này. Trong căn nhà của chúng tôi, 2 tổ mỗi tổ 10 người ở một nửa căn nhà. Khi bầu “Tổ Trưởng”, tổ bên cạnh có đề cử mấy tên để anh em chọn, riêng tổ của tôi thì anh em “nhất trí” chỉ đề cử tôi vì tôi là… Đại Úy duy nhất trong tổ. Tôi không muốn nhận nhưng anh em cương quyết khuyên tôi làm - lúc này tuy đã rã đám nhưng phần lớn anh em hãy còn tôn trọng những người có cấp bậc cao hơn mình vì… chưa thấy được những cái xấu xa hèn kém của những bậc được coi là đàn anh - nên tôi đành phải nhận. May mắn cho tôi là tôi chỉ giữ vai tổ trưởng này có vài ngày thôi vì sau đó tôi được chuyển sang khu Đại Úy. Làm “tổ trưởng, đội trưởng” thì phải… quỵ lụy tên “quản giáo” mà tôi thì qụy lụy không quen... Sau này “đội trưởng, tổ trưởng” phải là do “quản giáo” chỉ định chứ không còn cái trò bầu bán vớ vẩn nữa, Ai là tiến bộ và dễ bảo thì mới được chọn làm những chức vụ đó. Làm những chức này thì sẽ được hưởng nhiều ưu đãi như được nhận nhiều quà của vợ con mang lên hơn qui định... Tóm lại là sau này chúng tôi coi những ông “Đội Trưởng” gần như là các ông “Quản Giáo” con, tuy họ không hẳn là những Antennes nhưng chúng tôi cũng… kính nhi viễn chi...

Sau khi có “tổ trưởng” xong, trại bắt chúng tôi chia nhau đi dọn dẹp lại cái căn cứ Trảng Lớn này vì chúng không đủ người và nhất là chưa có thì giờ ! Tổ của tôi phải đi thu dọn cái sân bay trực thăng tác chiến ở bên cạnh căn cứ. Tổ của Mai Gia Thược thì thu dọn những căn hầm nằm ở phía trong trại, nhưng sát với bờ đất bao quanh trại. Đến trưa hôm đó chúng tôi được nghỉ về dùng cơm…và trong khi đang ăn thì cả trại nghe thấy một tiếng nổ lớn, cả trại náo loạn lên, tụi bộ đội cuống quít sách súng chạy vào những chỗ nấp, còn chúng tôi thì ngơ ngác không hiểu có chuyện gì xẩy ra… Sau đó vài phút, tỉnh trí lại chúng tôi mới thấy khói đang tuôn mù mịt trong một căn hầm. Căn hầm này nằm bên cạnh sân bay trực thăng, nơi mà tổ của tôi đang phải lo dọn dẹp. Lúc đó chúng tôi mới biết rằng đó là một căn hầm mà tổ của Mai gia Thược chịu trách nhiệm dọn dẹp. Rồi chúng tôi được biết thêm là căn hầm này chứa rất nhiều lựu đạn khói - lựu đạn khói mầu này dùng để đánh dấu bãi đáp cho trực thăng - Dược Sĩ Trung Úy Mai gia Thược đi dọn căn hầm này, anh đã tìm được một trái lựu đạn tấn công trong đám những lựu đạn khói.

Anh đã giữ lại và khi anh em bảo anh nghỉ để đi ăn cơm thì anh hối thúc những người đang ở trong hầm đó đi ăn trước đi. Anh đợi mọi người đi xa hết rồi mới mở chốt chiếc lựu đạn anh đang giữ cho nổ để tự tử!

Hôm đó hình như mới là cuối tháng 6 của năm 1975, nên tôi cho rằng anh là người đầu tiên bị chết trong trại “Cải Tạo”. Sau này, như chúng ta đã biết, có rất nhiều người bị chết trong những trại tù được ngụy trang dưới cái tên là “Cải Tạo…” hoặc là bị xử bắn vì trốn trại - hình như là 2 Thiếu Tá và bị bắn ở Biên Hòa thì phải, 2 người này bị bắn trong những ngày đầu của đợt “Cải Tạo” này nhưng cũng phải vào giữa tháng 7, điều này có ông Tá nào biết rõ thì xin lên tiếng… hoặc bị mấy tên Antennes như tên Bùi đình Thi đánh chết hoặc bị bệnh rồi còn bị tụi Antennes thêm bớt này nọ rồi báo cáo nên bị kiên giam hoặc nhốt vào những cái thùng sắt lớn cho đến chết như trường hợp ông Nguyễn Mạnh Côn... hoặc bị chết vì bị bệnh mà không có thuốc…sau này cũng có người tự tử trong trại như Thiếu Úy hay Trung Úy Cấn Văn Vũ, hình như là Trung úy thì phải. Chú Vũ này là con trai - có thể là con trai út - của ông bà Cấn văn Tố, Giám đốc trường Trung Học Tư Thục LEURET ở Saigon. Chú Vũ này là em Thiếu Tá hay Trung Tá Hải Quân Cấn Văn Tâm…Còn nhiều nhiều nữa, những người bị chết trong trại Cải Tạo như Luật Sư Trần Văn Tuyên, Bác Sĩ Phan Huy Quát… nhưng tôi vẫn cho rằng Dược Sĩ Trung Úy Mai gia Thược là người đầu tiên chết trong trại.

Khoảng 2 giờ chiều hôm đó cả trại được tập trung lại để ông “Thủ Trưởng “ cho ý kiến. Theo như ông Thủ Trưởng này thì … “anh Thược này tự tử như thế là phản động, là không hiểu đường lối hòa hợp, nhân đạo bác ái của Bác và Đảng, các anh phải biết rằng hành động như thế là có tội với Bác với Đảng và với Nhân Dân !!! “. Nghe như vậy chúng tôi ai cũng tức nhưng tức chỉ để mà tức thôi chứ chẳng làm gì tụi dã man vô ý thức này được.

Tới khi tôi và mấy anh em trong tổ được lệnh đi lấy bắp cải cho nhà bếp dùng ngày hôm sau thì trên đường đi chúng tôi thấy 8 người trong tổ anh Thược đang khiêng anh đi chôn. Hình như là anh đã được anh em đóng cho một cái quan tài thô sơ để đưa anh vào lòng đất mẹ, tôi nói hình như vì lâu quá rồi tôi không còn nhớ được nữa. Đám tang này dĩ nhiên là rất đơn giản, chỉ có mấy anh em khiêng quan tài được đưa anh tới chỗ mà tụi coi trại chúng chỉ định. Tuy nhiên chúng tôi cũng còn được thấy đôi chút an ủi ở chỗ là mấy anh khiêng quan tài đã xoay sở làm sao mà họ đều có được những bộ đồng phục mầu đen để đưa anh đi.

Không hiểu là gia đình anh có được báo tin này hay không, tôi thắc mắc điều này vì về sau những người chết ở trong trại tù đều bị bọn Cộng sản bưng bít không cho gia đình những người chết này biết. Để mai mốt tôi phải hỏi em của cố Dược Sĩ Trung Úy này xem gia đình anh ta có được thông báo gì không. Em của Mai Gia Thược hiện nay cũng là một Dược Sĩ và đang hành nghề ở Westminster thì phải.

Nguyễn Văn Khôi