Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping’s aides bash Japan to keep the heat off themselves,” Nikkei Asia, 18/12/2025 Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng Lại có thêm một thành viên khác của Bộ Chính trị mất tích. Các quan chức khác đang nơm nớp lo sợ. Thông thường, Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc là cuộc họp được theo dõi sát sao nhằm tìm kiếm manh mối về tương lai chính sách kinh tế của đất nước, nhưng lần này thì khác. Hội nghị này thường được tổ chức vào cuối mỗi năm để đề ra phương hướng quản lý kinh tế cho 12 tháng tiếp theo. Tất cả các lãnh đạo đảng đều tham dự sự kiện quan trọng này.
<!>
Không có thay đổi chính sách kinh tế lớn nào được đưa ra ở hội nghị năm nay, diễn ra trong hai ngày 10 và 11 tháng 12, nhưng danh tính của những người vắng mặt tại cuộc họp đã thu hút sự chú ý lớn từ trong và ngoài nước.
Đồng thời, ngày càng xuất hiện nhiều dấu hiệu cho thấy cơn bão thanh trừng quy mô lớn sẽ tiếp tục hoành hành dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, khiến nhiều quan chức, kể cả những người thân cận với ông, lo sợ trở thành mục tiêu tiếp theo.
Hội nghị trung ương 4 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản khóa 20, diễn ra từ ngày 20 đến 23 tháng 10, đã chính thức tước bỏ tư cách đảng viên của chín cựu sĩ quan quân đội cấp cao và năm người khác với lý do tham nhũng. Các nhân vật quân sự này cũng bị khai trừ khỏi Quân Giải phóng Nhân dân.
Và kể từ cuối tháng 11, Mã Hưng Thụy, một thành viên của Bộ Chính trị đầy quyền lực của đảng, cũng vắng mặt trong hai cuộc họp cấp cao liên tiếp, làm dấy lên đồn đoán rằng ông có thể đang bị điều tra.
Mã Hưng Thụy tham dự lễ khai mạc Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 05/03. Gần đây, ông đã vắng mặt trong hai cuộc họp cấp cao liên tiếp. (Ảnh: Tomoki Mera)
Cụ thể, Mã đã vắng mặt trong phiên họp của Bộ Chính trị ngày 28/11 và sau đó là Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương. Là Ủy viên Bộ Chính trị, ông đáng lẽ phải tham dự cả hai cuộc họp. Hẳn phải có chuyện gì đó nghiêm trọng đã xảy ra với ông.
Có thể nói Mã Hưng Thụy là một ngôi sao đang lên, người nhanh chóng nổi lên sau khi kỷ nguyên Tập bắt đầu. Ở tuổi 66, ông có một sự nghiệp lẫy lừng trải dài từ giới học thuật, kinh doanh, đến chính trị. Ông từng là kỹ sư hàng không vũ trụ và có bằng tiến sĩ trong lĩnh vực này. Sau đó, ông bắt đầu sự nghiệp kinh doanh trong một ngành công nghiệp liên quan đến quốc phòng, thăng tiến nhanh chóng qua các cấp bậc.
Trong thời gian làm tổng giám đốc Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc, một doanh nghiệp nhà nước lớn có liên hệ mật thiết với quân đội, Mã đã được chọn là một trong 10 người chiến thắng giải thưởng Nhân vật Kinh tế Trung Quốc của năm.
Giải thưởng danh giá thường niên này, được mệnh danh là “Oscar của giới kinh tế Trung Quốc,” do Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) thuộc sở hữu nhà nước tổ chức.
Năm 2013, Mã được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin. Năm 2015, ông được chọn làm Bí thư Thành ủy Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, chức vụ cao nhất của thành phố.
Năm 2017, Mã trở thành Tỉnh trưởng Quảng Đông, chức vụ cao thứ hai trong tỉnh. Năm 2021, ông trở thành Bí thư Khu ủy Khu tự trị Tân Cương Duy Ngô Nhĩ. Trong khi vẫn giữ chức vụ cao nhất ở Tân Cương, Mã đã được bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 20 của đảng vào tháng 10/2022.
Các phụ tá của Tập thường được chia thành nhiều phe phái khác nhau. Các phe lớn bao gồm phe Sơn Đông và phe công nghiệp quân sự. Ngoài ra còn có các phe Phúc Kiến, Chiết Giang, và Đại học Thanh Hoa. Chỉ những thành viên của các phe phái chính thống này mới được thăng chức lên các vị trí chủ chốt tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 20.
Vì có nguồn gốc tổ tiên ở tỉnh Sơn Đông nên Mã thuộc phe này. Quá trình thăng tiến nhanh chóng của ông một phần là nhờ vào quan hệ mật thiết với các thành viên phe Sơn Đông thân cận với Tập.
Nhưng vào tháng 7 vừa qua, người kế nhiệm ông Mã làm Bí thư Khu ủy Tân Cương bất ngờ được bổ nhiệm. Vào thời điểm đó, hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã chỉ đưa tin Mã sẽ “được bổ nhiệm vào một vị trí khác.”
Giờ đây, năm tháng đã trôi qua, nhưng vẫn chưa có thông báo nào về vai trò mới của Mã. Bất chấp hoàn cảnh, việc một quan chức tầm cỡ như Mã vắng mặt trong hai cuộc họp quan trọng liên tiếp là điều khá bất thường.
Tập Cận Bình và Hà Vệ Đông tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 10/03. Hà hiện đã bị khai trừ khỏi đảng.
Có vẻ như Mã là thành viên thứ hai của Bộ Chính trị vướng vào rắc rối chính trị trong năm nay. Trước đó, Ủy viên Bộ Chính trị Hà Vệ Đông, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, cơ quan giám sát Quân Giải phóng Nhân dân, đã bị khai trừ khỏi đảng và Quân Giải phóng Nhân dân.
Hà là quan chức cấp cao nhất trong số chín quan chức quân đội bị thanh trừng vì tham nhũng vào tháng 10. Sau khi ông bị khai trừ, số lượng ủy viên Bộ Chính trị đã giảm xuống còn 23 người, bao gồm cả bảy ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị.
Ban Thường vụ Bộ Chính trị là cơ quan ra quyết định cao nhất của đảng, do Tập Cận Bình – Chủ tịch nước, Tổng bí thư đảng, kiêm Chủ tịch Quân ủy Trung ương – lãnh đạo.
Miêu Hoa, cựu Ủy viên kiêm Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương, và Lâm Hướng Dương, cựu Tư lệnh Chiến khu Đông bộ của Quân Giải phóng Nhân dân, cũng đã bị thanh trừng vào tháng 10.
Với tư cách là Tư lệnh Chiến khu Đông bộ, Lâm đóng vai trò quan trọng trong chiến lược đối với Đài Loan. Cả Hà Vệ Đông, Miêu Hoa, và Lâm Hướng Dương đều là những thành viên chủ chốt của phe Phúc Kiến trong quân đội, một nhóm các phụ tá quân sự thân cận của Tập.
Chiến dịch chống tham nhũng mang dấu ấn của Tập đã giúp ông loại bỏ nhiều đối thủ chính trị và qua đó củng cố quyền lực. Nhưng như cuộc thanh trừng các quan chức quân đội gần đây cho thấy, ngay cả những phụ tá có ảnh hưởng giờ đây cũng phải đối mặt với hình phạt nghiêm khắc nếu bị phát hiện dính líu đến các vụ án tham nhũng nghiêm trọng.
Tại Trung Quốc, tham nhũng đặc biệt lan rộng trong quân đội và các ngành công nghiệp liên quan.
Tập đã nhiều lần tuyên bố rằng chiến dịch chống tham nhũng của ông sẽ không chừa một ai. Ông không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hành động như chính khách và chiến lược gia quân sự thời Trung Quốc cổ đại Gia Cát Lượng để giữ gìn kỷ cương.
Vào thời Tam Quốc, Gia Cát Lượng, người từng giữ chức Tể tướng và sau này là Nhiếp chính Nước Thục, đã ra lệnh chặt đầu viên tướng mà ông tin cậy, Mã Tốc, để trừng phạt tội vi phạm quân pháp. Tương truyền Gia Cát Lượng đã rơi lệ khi ban lệnh này.
Tất cả các cuộc thanh trừng đã được xác thực và các cuộc thanh trừng nghi vấn đều dẫn đến một hậu quả: Các phụ tá thân cận của Tập đang rất sợ hãi và mất lòng tin lẫn nhau khi họ phải đấu tranh để tồn tại về mặt chính trị giữa cuộc tranh giành quyền lực phức tạp của Trung Quốc.
Mâu thuẫn giữa Sanae Takaichi và Tập Cận Bình dường như đã trở nên gay gắt hơn bao giờ hết. (Nguồn ảnh: Ken Suzuki và Reuters)
Các phụ tá thân cận của Tập và các quan chức cấp cao khác đang hết sức thận trọng khi làm việc với ông. Họ muốn tạo ấn tượng tốt nhất có thể bằng cách đoán xem ông muốn gì và hành xử cho phù hợp.
Kết quả là, họ có xu hướng hành động thái quá. Và xu hướng này đang gây chấn động tại Nhật Bản khi Trung Quốc chỉ trích dữ dội nước này vì phát ngôn của Thủ tướng Sanae Takaichi về một tình huống khẩn cấp có thể xảy ra ở Đài Loan.
Trong một phát ngôn gây phẫn nộ cho chính quyền Tập, Takaichi nói với Quốc hội Nhật Bản vào ngày 07/11 rằng một cuộc tấn công tiềm tàng của Trung Quốc vào Đài Loan có thể gây ra mối đe dọa sống còn đối với Nhật Bản, cho phép nước này thực hiện quyền tự vệ tập thể.
Chính Bộ Ngoại giao Trung Quốc là đơn vị đã sắp xếp cuộc gặp đầu tiên giữa Tập và Takaichi tại Gyeongju, Hàn Quốc, vào ngày 31/10 bên lề hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
Cuộc gặp diễn ra bất chấp việc Bắc Kinh xem nhà lãnh đạo mới của Nhật Bản là người theo đường lối cứng rắn chống Trung Quốc. Các quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc lo ngại rằng họ có thể bị chỉ trích và đang tuyệt vọng tìm cách giữ thể diện cho Tập.
Họ đã gửi hàng loạt thông điệp cực đoan tới Nhật Bản, bắt đầu bằng một bài đăng trên mạng xã hội của Tiết Kiếm, Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Osaka, miền tây Nhật Bản, với nội dung nghe như lời đe dọa chặt đầu Takaichi.
Các quan chức cấp cao Trung Quốc tỏ ra sợ hãi Tập một cách bất thường. Thái Kỳ, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị đứng thứ năm trong hệ thống đảng, và Vương Nghị, Ủy viên Bộ Chính trị kiêm Bộ trưởng Ngoại giao, cũng không phải là ngoại lệ.
Vài ngày sau cuộc gặp giữa Donald Trump và Tập Cận Bình tại Busan, Hàn Quốc, vào ngày 30/10, Tổng thống Mỹ đã nói về việc các phụ tá của Chủ tịch Trung Quốc trông sợ hãi đến mức nào. © Reuters
Khi Trump tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh với Tập vào ngày 30/10 tại một căn cứ không quân của Hàn Quốc nằm cạnh Sân bay Quốc tế Gimhae ở Busan, Tập ngồi giữa Thái và Vương.
Trong một sự kiện tại Nhà Trắng vào ngày 05/11, khi nhắc lại cuộc gặp này, Trump nói rằng các quan chức cấp cao của Trung Quốc, bao gồm cả Thái và Vương, dường như rất sợ Tập.
Theo lời Trump, họ ngồi thẳng lưng và không dám cử động dù chỉ một chút. “Tôi chưa từng thấy người nào sợ hãi đến thế trong đời,” Tổng thống Mỹ nhớ lại, và bổ sung rằng Tập thậm chí còn nói sẽ đích thân trả lời mọi câu hỏi.
Bên cạnh Bộ Ngoại giao, nhiều cơ quan chính phủ, công ty nhà nước, và chính quyền địa phương của Trung Quốc cũng đang tranh thủ ghi điểm chính trị bằng cách áp đặt – hoặc chuẩn bị áp đặt – các biện pháp trừng phạt đối với Nhật Bản.
Trong sự vội vàng muốn làm hài lòng Tập, nhiều quan chức đã hành động quá đà. Ví dụ, Maki Otsuki, nữ ca sĩ người Nhật nổi tiếng với bài hát chủ đề của loạt phim hoạt hình nổi tiếng “One Piece,” đã bị buộc phải dừng buổi biểu diễn của mình tại
Thượng Hải
.
Ảnh chụp màn hình từ một ứng dụng chia sẻ video của Trung Quốc cho thấy Maki Otsuki (giữa) bị ngắt lời khi đang hát ở Thượng Hải. © Douyin/Kyodo
Giữa buổi hòa nhạc của Otsuki vào ngày 28/11, sân khấu đột nhiên tối đen và hệ thống âm thanh im bặt. Các nhà chức trách Trung Quốc đã hủy bỏ chương trình, điều mà họ hoàn toàn có thể làm trước khi nữ ca sĩ bước lên sân khấu. Thay vào đó, quyết định không đúng lúc này của họ bị xem là hành động quấy rối.
Làn sóng thanh trừng quy mô lớn đang càn quét khắp Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt.
Trong lúc năm tháng trôi qua dưới thời đại Tập, các quan chức không chịu nổi bầu không khí này đã chọn trút giận lên Nhật Bản, bất kể việc làm đó có thể ảnh hưởng thế nào đến quan hệ song phương.
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét