.jpg)
Kính thưa quí bạn
Hôm nay chúng ta nói chuyện “nội trợ” xen lẫn với toán học và thơ văn. Sao kỳ cục vậy, xin đọc dần sẽ thấy liền, Toán học tưởng đâu cằn cổi ai ngờ lại gặp thơ văn một cách rất lý thú.
1. Một bằng hữu hỏi “hỏi về baking powder, baking soda và bicarbonate soda” khác nhau hay giống nhau, có độc không
2. Tiểu luận “Toán học Đông phương” của Tiến sĩ Vũ Xuân Hoài lại gặp bài thơ dệt lụa “Chức Cẩm Hồi Văn - 織錦回文 (Tô Huệ)” trên hai ngàn năm trước.
3. Ý nghĩa những icon in trên nhãn quần áo may sẳn.
4. Con vịt Tây già nhận được qua email: “Măng Tây - Ai mà ngờ…ăn được”
5. Câu đố vui mới, giải đáp câu đố cũ.
HCD 13-Mar-2023
Nếu các bạn không thấy hình chỉ thấy cái khung trống, hay không thấy hình, thì nên dọc Microsoft Word attached.
From: nguoiphuongnam@
Date: 3/13/23 7:49 AM (GMT-08:00)
Subject: hỏi về baking powder, baking soda và bicarbonate soda
Cám ơn sư phụ.
Em còn một thắc mắc muốn hỏi về baking powder, baking soda và bicarbonate soda khác nhau thế nào? Loại nào để nấu ăn, làm bánh và làm mềm thịt, mức cho phép là bao nhiêu? Và loại nào dùng để cleaning?
Xin sư phụ vui lòng giải thích. Chắc cũng có nhiều người muốn biết như em.
Cám ơn sư phụ.
Kính mến,
Tkim
HCD: Cám ơn cô đã nhắc, câu hỏi rất hay vì các chất nầy thường dùng trong nhà bếp. Vui ở chỗ nó giống như sữa đặc có đường ai cũng có ăn qua mà không biết là nó có hai loại bán song song nhau.
Xin viết chữ đen: Bicarbonate soda là NaHCO3 là bột trắng khi tan vào nước (cho đến khi bảo hòa) có pH nằm trong khoàng 8 tới 9
Tóm lại, đây là những điều cơ bản:
• Baking soda và baking powder không giống nhau.
• Natri bicarbonate và bicarbonate soda là tên gọi khác của baking soda (hai tên gọi cùng một chất)
• Baking powder được làm từ Baking soda trộn thêm cream of tartar và bột bắp. (xem chi tiết về cream of tartar bên dưới)
• Baking powder có thể được thay thế bằng Baking soda (bằng cách tăng gấp ba lần lượng baking soda).
• Baking soda hoặc baking powder rất cần thiết để làm bánh nở ra vì bicarbonate de sodium gặp nóng 80 °C (180 °F), sẽ gây ra phản ứng hóa học sinh khí CO2 như sau:
2 NaHCO3 → Na2CO3 + H2O + CO2
Khí CO2 sinh ra trong bột đang nướng làm nó lổ chỗ tàng ong (nở ra).
Một trong những hãng sản xuát baking powder và baking soda lớn là Arm&Hammer
-----------
Còn về cream of tartar thì nó là:
Trước hết, cream of tartar không phải là kem. Đó là một sản phẩm phụ khô, dạng bột, có tính axit sinh ra từ nho lên men thành rượu vang. Tên khoa học của nó là kali bitartrate, hay còn gọi là kali hydro tartrate hoặc axit tartaric (do đó có tên thương mại).
Vì nó có tính acid nên gặp bicarbonate de sodium gây phản ứng sinh ra CO2 mạnh hơn.
Kết luận: Thường cũng có người dùng những chất kể trên để clean những dụng cụ nhà bếp hay bếp nút, không kết quả nhiều như các loại hóa chất “chuyên dùng” để clean.
Còn câu thắc mắc chánh là ăn có hại không, được ăn bao nhiêu:
Tất cả không độc chỉ giới hạn lượng sodium ăn vào (nó cũng như mưới ăn).
From: Hoai Vu <h .hvu@ mail.com>
Sent: Monday, March 13, 2023 3:23 CH
Subject: Toán học phương Đông
Kính thưa anh Đẳng,
Hôm nay có chút thì giờ rảnh nên xin trình anh thêm một chút về câu đố hôm qua, tìm một ma trận 3x3 sao cho tổng số các con số theo hàng ngang, dọc và chéo đều bằng nhau. Bài tính này em đã biết từ hồi còn học ở trung-học nhưng hồi đó không biết rõ nguồn gốc ở đâu ra. Cách đây cỡ 42-43 năm, hồi còn học đại học ở Mỹ, có lần em thảo luận bài tính này với một giáo sư toán. Ông này đề nghị em viết một bài khảo luận ngắn để lấy credit cho một lớp :"independent study", một thầy một trò. Thời đó không có internet, computer thì cổ lỗ sĩ, còn phải dùng IBM punch card nên việc tìm tòi cũng khó khăn, phải vào thư viện tìm sách đọc. Bài khảo luận viết bằng tay, không đánh máy nên bây giờ đã mất rồi. Mấy chục năm qua đi, nhiều chi tiết đã mờ nhạt trong ký ức nên phải mất ít thì giờ nhớ lại. Hôm nay viết xuống những gì còn nhớ để cho mọi người trên QVĐ tiêu khiển.
Bài tính này xuất phát từ bên Trung Hoa, có lịch sử cỡ 23 thế kỷ. Vị vua sáng lập ra nhà Hạ là vua Vũ, có tài "trị thủy" và được cho là người đầu tiên dạy dân Trung Hoa cách vét lòng sông và đắp đê để ngăn ngừa lũ lụt Tương truyền rằng khi vua Vũ tuần thú Lạc thủy (sông Lạc là một chi lưu của Hoàng Hà, phát xuất từ vùng núi non tỉnh Thiểm Tây và đổ vào Hoàng Hà ở vào khoảng địa phận tỉnh Hà Nam), ông ta thấy một con rùa lớn nổi lên trên mặt nước và trên mai con rùa có một mớ những đốm đen trắng rất kỳ lạ. Ông ta vội vàng ghi chép lại sự kiện đó, người đời sau gọi là Lạc Thư (洛 書 , có nghĩa là "ghi chép sự việc trên sông Lạc"). Bên dưới đây (hình bên trái) là một đồ hình mà hậu thế cho rằng vua Vũ đã vẽ trong Lạc Thư dựa theo những đốm trên mai con rùa. Đồ hình Lạc Thư có những tính chất hết sức đặc biệt. Tính chất thứ nhất là cộng theo các phương ngang, dọc và chéo đều ra cùng một con số là 15. Tính chất thứ hai là con số 5 nằm ở giữa ma trận và cũng là số trung bình (average) và số trung vị (median) của 9 con số từ 1 đến 9. Tính chất thứ ba là dọc theo các phương của bát quái (những mũi tên màu đỏ trong hình bên phải), các con số đều là cấp số cộng. Thí dụ {3, 5, 7}, {1, 5, 9}, {2, 5, 8} va` {4, 5, 6}. Vì những lý do đó mà các triết gia Trung Hoa từ đời này sang đời khác diễn giải thành ra cửu cung bát quái (hình bên phải), đủ thứ hầm bà lằng.
Các triết gia Trung Hoa thời cổ biết thì biết vậy thôi, nhưng không ai nghĩ gì đến khía cạnh toán học của Lạc Thư cho đến thế kỷ 13 khi toán học gia Trung Hoa tên là Dương Huy (楊 輝 , 1238-1298) ra đời. Dương Huy sinh ra vào thời mạt Tống, đời hoàng đế Tống Lý Tông nhà Nam Tống. Ông mất vào thời sơ Nguyên, đời Nguyên Thành Tông sau khi người Mông Cổ đã diệt Nam Tống và cai trị toàn thể vùng Trung Nguyên. Dương Huy viết một quyển sách toán (1275?) nhan đề Tục Cổ Trích Kỳ Toán Pháp (續 古 摘 奇 算 法 , Continuation of Selected Special Ancient Mathematics). Trong quyển sách đó ông ta trình bày phương pháp cấu tạo Lạc Thư cửu cung như sau.
Ngoài ra Dương Huy còn trình bày phương pháp cấu tạo ma trận 4x4 với những tính chất tương tự như ma trận Lạc Thư, như sau
Ma trận 4x4 của Dương Huy có những tính chất đặc biệt hơn cửu cung Lạc Thư. Ngoài việc tổng số các số theo các phương ngang, dọc và chéo đều là 34, tổng số của 4 số ở các góc ngoài cùng (16 + 13 + 1 + 4) cũng là 34. Tổng số của 4 số ở trung tâm (11 + 10 + 7 + 6) cũng là 34. Tổng số của các ma trận 2x2 ở bốn góc cũng là 34 (16 + 2 + 11 + 5 = 34, vân vân). Dương Huy còn trình bày cả ma trận 7x7 với những tính chất tương tự, nhưng ông ta không tường trình bằng phương pháp nào mà ông đã tính ra ma trận đó.
Phương pháp cấu tạo ma trận 5x5 tương tự như trận 3x3. Trước khi kết thúc, tưởng cũng nên nói thêm là những con số mà Dương Huy dùng là các số nguyên liên tục. Trên thực tế thì ta có thể áp dụng những phương pháp cấu tạo bên trên với bất kỳ một cấp số cộng nào.
Kính anh,
Hoài
HCD: Hay quá là hay. Bài tiểu luận trên làm tôi nhớ tới Bài thơ: Chức Cẩm Hồi Văn - 織錦回文 (Tô Huệ - 蘇惠) Câu chuyện “văn chương toán học” Xin viết chữ màu đen từ đây : (tôi không biết chữ nho đâu nghe, copy cái tựa paste vào nó đi theo thấy hay hay cứ để cho vui mắt) Xin viết chữ đen từ đây:
Đây là hình “Chức Cẩm Hồi Văn Thi” do Nàng Tô Huệ (265-419), tự Nhược Lan bỏ công mấy tháng trời, dùng những sợi tơ ngũ sắc để dệt thơ của mình trên gấm, thành một tấm khăn tay, vuông vắn, gồm 841 chữ, tạo thành một bức đồ hình bằng lụa gọi là “Tuyền Cơ Đồ 璇 璣 图 ”.
Về tình thì thế nầy :
( trích web page Việt- >) Dồn nén tất cả thương nhớ vào tâm hồn, bằng tài thi văn của mình Tô Huệ đã viết Chức Cẩm Hồi Văn và dệt lên lụa với nội dung diễn đạt hết sức bi thiết về nỗi nhớ chồng. Có người ra biên ải, Tô Huệ gửi bài thơ ấy cho Đậu Thao. Nhưng người đưa thư cầm thư mà không hiểu nội dung viết gì, e ngại trong thư có lời lẽ phản nghịch, lo sợ vạ lây, nên đã chuyển thư về triều đình.(< - hết trích)
Về toán thì thế nầy :
( trích web page Việt - >) Một bản thông điệp có trong tay, mà không ai giãi mã được, trong kết cấu của bài Chức Cẩm Hồi Văn có ẩn chứa một điều bí mật ở những con chữ to nằm trong 32 ô. Nếu là Dụng Hồi văn thể kiêm liên hoàn, với 280 chữ thành 40 câu thơ, mỗi câu 7 chữ thì có thể đọc lên đến 1600 bài thơ và nếu là bình trắc lục vận độc thành thất ngôn, ngũ ngôn hay theo các con chữ 280 mà xếp thì có thể lên đến cả chục triệu bài thơ, một chương trình cho máy vi tính có thể xử lý để in ra mấy chục triệu bài Chức Cẩm Hồi Văn đó.(< - hết trích)
Nhưng web page Trung Hoa thì nói thế nầy:
( trích web page Trung Hoa - >) Bức tranh này của Xuanji chỉ dài 841 ký tự, nhưng nó có thể giải thích 7.958 bài thơ, có thể được gọi là "văn xuôi tuyệt vời qua các thời đại", thật là mở rộng tầm mắt.(< - hết trích)
Một đàng nói đọc được 1600 bài thơ, một đàng nói đọc được 7958 bài thơ?
( trích web page Đài Loan - >) Bức tranh "Xuanji" của Su Hui có tổng cộng 841 ký tự, mỗi hướng 29 ký tự, và có thể đọc dọc, ngang, xiên, xen kẽ, tiến và lùi, hoặc đảo ngược hoặc lặp lại. Có ba bài thơ trong bài thơ bốn, năm, sáu, bảy chữ, có hơn một nghìn cách làm thơ, rất tuyệt vời và được lưu truyền rộng rãi, là đỉnh cao của trò chơi chữ.(< - hết trích)
Nói gì thì nói, quả thật là một tác phẩm độc nhất xưa nay. Sau nầy hậu thế bắt chước nhiều lắm nhưng thấy chưa có ai hơn.
Đây là một chuyên tình rất đẹp, còn về văn chương thì đây là bài thơ chỉ có một tới bây giờ vẫn chưa thấy ai sáng tác nổi bài thứ hai. Còn về toán học thì quả là vô song. Độc xuôi đọc ngược, đọc chéo, đọc ngang, đọc dọc… cũng thành một bài thơ.
Nếu có thì giờ các bạn đọc bài Tô Huệ và “Chức Cẩm Hồi Văn Thi” (tác giả Phạm Xuân Hy) nơi đây :
Bản dịch một số bài thơ của nhiều văn thi sĩ Việt Nam nơi đây :
------------
Con vịt Tây già nhận được qua email: “Măng Tây - Ai mà ngờ…ăn được”
Thưa các bạn đây là con vịt Tây già sinh năm 2006, tới nay gần 20 năm trôi qua, nó vẫn sống nhăn
Đó là nhờ những vị "làm phước" chuyển một lần đi tới ba bốn trăm người
Thưa các bạn bài nầy là huyền thoại lâu rồi: Wepage chuyên về Oncology nói thế nầy (hình)
Còn nhiều nhà chuyên môn nữa nhưng tôi không trích, con vịt nầy cũng vô hại, vì măng tây… ăn được mà cũng đem được chút hy vọng cho người không may.
------
Đố vui dễ quá làm nhiều bạn chán, nay đố khó thử coi
From: CHUAN TRAN <chua n@ t.net>
Sent: Sunday, March 12, 2023 1:42 CH
Subject: đo vui, giai dap
HCD: Cám ơn anh, hay quá
------
From: nang huynh <nleh nh@ hoo.com>
Sent: Sunday, March 12, 2023 7:21 CH
Subject: Giải đáp câu đố
Những suy nghĩ sau đây sẽ giúp tìm kết quả:
Để tìm 9 ẩn số ta chỉ có 8 phương trình(3 ngang,3 dọc,2 chéo); vậy thì chắc chắn có lời giải
Gọi k là tổng số của 3 số của bất cứ hàng , cột , hay đường chéo:
2+3+4+5+6+7+8+9+10 = 54 = 3k
k = 18
3 số lớn 10, 9, 8 không thể ở cùng hàng, cột, đường chéo
Gợi ý cho số ở trung tâm: trong 8 phương trinh = 18 ; số này có mặt trong 4 (nhiều nhất) phương trình.
Với 18 là tổng của 3 số, ta có thể thử số trung tâm = 18/3 = 6
Đây là trực giác mà thôi (giống như mèo mù vờ cá rắn theo Duyên Anh)
Tuy nhiên nếu ông Bác Sỹ nào nói tôi bị bệnh Alzheimer thì tôi sẽ nhờ ông giải bài này!!!
Cảm ơn Anh, chúc Anh mạnh khỏe
Năng
HCD: Cám ơn anh Năng, té ra có nhiều đáp số khác nhau.
From: Hoai Vu <hoa u@ mail.com>
Sent: Sunday, March 12, 2023 8:35 CH
Subject: Re: [quanvenduong] đo vui, giai dap
Kính thưa anh Đẳng,
Kính gửi anh lời giải cho câu đố chót. Cộng theo các hàng ngang, dọc và chéo đều là 18. Có tất cả 8 đáp số khác nhau. Bắt đầu từ đáp số bên dưới, dùng phép phản chiếu qua 4 trục đối xứng (xem hình) thì ta có thể tìm thấy 8 đáp số khác nhau. Câu đố này gợi lại kỷ niệm hồi học ở Chu Văn An Sài Gòn. Đây là một trong những câu đố mà các bạn CVA đố nhau, chẳng biết tìm ở đâu ra. Tưởng như mới ngày nào, vậy mà bây giờ phần lớn các bạn đồng song ngày xưa có dâu rể, cháu nội cháu ngoại cả rồi.
Kính anh,
Hoài
HCD: Cám ơn anh Hoài. Quá hay
----------------------------------
Câu đố vui mới
Tức là trước khi di chuyển các đồng xu lớn và nhỏ nằm xen kẻ nhau, sau khi di chuyển thì hai đồng xu lớn nằm sát nhau và ba đồng xu nhỏ nằm sát nhau.
Di chuyển từ cập hai đồng tiền nằm sát nhau, không được quay 180 độ. Dù các đồng tiền đã di chuyển rồi vẫn được phép di chuyển tiếp.
Thí dụ :
--
Bạn nhận được thư này vì bạn đã đăng ký vào nhóm Google Groups "Tình Thân".
Để hủy đăng ký khỏi nhóm này và ngừng nhận email từ nhóm, hãy gửi email đến tinh-than+unsubscribe@googlegroups.com.
Để xem cuộc thảo luận này trên web, hãy truy cập https://groups.google.com/d/msgid/tinh-than/00ad01d9562c%2470ef21d0%2452cd6570%24%40gmail.com.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét