Trong nhiều năm qua, Black Friday (Thứ Sáu Đen – ngày thứ Sáu sau Lễ Tạ Ơn, thời điểm khuyến mãi lớn của các nhà bán lẻ) đối với tôi chỉ gắn với một việc duy nhất: mua hoa trạng nguyên (poinsettia, còn gọi là hoa Giáng Sinh).Hình minh họa cây trạng nguyên của William Curtis (1746-1799), một nhà thực vật học người Anh thế kỷ 18, từ tập 63 của tạp chí thực vật học của Curtis. Trong khi hầu hết mọi người chen chúc săn đồ điện tử và hàng giảm giá, thì vào lúc 6 giờ sáng tôi đã có mặt tại chuỗi cửa hàng đồ gia dụng lớn Home Depot, chất đầy xe đẩy bằng những chậu hoa đỏ rực, mỗi chậu chỉ 1 đô la.
<!>
Thời còn điều hành năm nhà hàng, có lần tôi mua hàng trăm chậu trong một lượt — tính tổng cộng qua nhiều năm, tôi đã mua hàng nghìn chậu trạng nguyên. Không có cách nào đơn giản, nhanh chóng và tiết kiệm hơn để tạo không khí Giáng Sinh: chỉ trong khoảnh khắc, không gian đã trở nên ấm áp, đẹp mắt và ngập tràn sắc màu lễ hội.
Thông thường, các cửa hàng áp dụng giới hạn số lượng, mỗi người chỉ được mua năm, tám, tối đa mười chậu. Vì vậy đôi khi tôi phải kéo theo cả một “đội nhỏ” mới mua đủ. Nhưng năm nay thì khác — không hề có giới hạn. Tôi một mình bước ra khỏi cửa hàng với 36 chậu hoa trạng nguyên, tổng cộng chỉ 36 đô la. Tôi không mua bếp nướng, cũng không có bất kỳ món hàng bốc đồng nào khác. Tôi vẫn là kiểu người đi vào cửa hàng, mua đúng thứ mình cần, rồi rời đi dứt khoát.
Điều khiến tôi kinh ngạc không phải là món hời ấy, mà là sau ngần ấy năm trang trí nhà hàng, nhà thờ và đủ loại không gian sự kiện, tôi chưa bao giờ thực sự nghĩ đến nguồn gốc của hoa trạng nguyên.
Sự tò mò ấy bắt đầu từ một đoạn video do một nhà sáng tạo đăng trên Instagram, kể về lịch sử rực rỡ của Los Angeles, California. Từ video đó, tôi lao thẳng vào câu chuyện đằng sau loài cây mà mỗi năm chúng ta dùng để tạo không khí Giáng Sinh — và kết quả thật bất ngờ: hoa trạng nguyên hóa ra lại là một trong những câu chuyện đổi mới thương mại vĩ đại nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Trước khi trở thành loài cây trang trí theo mùa Giáng Sinh, nó vốn là một loài cây thiêng.
Từ rất lâu trước khi hoa trạng nguyên xuất hiện trong các chuỗi cửa hàng bán lẻ lớn, chúng đã mọc hoang ở miền nam Mexico và Trung Mỹ. Người Aztec cổ đại trồng loài cây này — tên khoa học là Euphorbia pulcherrima, có nghĩa là “loài đẹp nhất” — và gọi nó là Cuetlaxōchitl (tên gọi của trạng nguyên trong tiếng Aztec). Họ dùng những lá bắc màu đỏ để chế tạo thuốc nhuộm, còn nhựa trắng của cây được sử dụng làm dược liệu. Màu đỏ khi ấy mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc, gắn liền với sự thuần khiết và hy sinh.
【Chú thích: Người Aztec là một nền văn minh Trung Mỹ tồn tại từ thế kỷ 14 đến thế kỷ 16 (khoảng năm 1300–1521), là cư dân bản địa của Mexico, chủ yếu sinh sống ở miền trung và miền nam đất nước này.】
Đến thế kỷ 16, khi các nhà truyền giáo Tây Ban Nha đặt chân tới châu Mỹ, họ bị thu hút bởi hình dáng như ngôi sao và sắc đỏ thẫm của hoa trạng nguyên, từ đó bắt đầu đưa loài cây này vào các nghi lễ và hoạt động mừng Giáng Sinh. Tại Mexico, hoa trạng nguyên cũng dần gắn liền với đêm Giáng Sinh.
Chồng tôi nói rằng tên gọi trong tiếng Tây Ban Nha của loài hoa này có thể hiểu gần đúng là “hoa của đêm Giáng Sinh” (Flower of Christmas Eve). Còn tôi thì vẫn luôn cảm thấy ý nghĩa của nó gần với “hoa của đêm an lành” (Flower of the Good Night) hơn — nhưng vì tôi học tiếng Tây Ban Nha khá muộn, nên trong chuyện này, có lẽ tôi vẫn nên nghe theo anh ấy.
Từ hoa cắt cành đến cây sống trong chậu
Hoa trạng nguyên được đưa từ Mexico về Hoa Kỳ vào những năm 1820 bởi Joel Roberts Poinsett — một nhà thực vật học kiêm nhà ngoại giao, đồng thời là đại diện đầu tiên của Mỹ tại khu vực Mỹ Latinh. Trong nhiều thập kỷ, loài hoa này vẫn chỉ được xem như một thứ cây cảnh lạ mắt.
Bước ngoặt thực sự đến vào đầu thế kỷ 20, gắn liền với một gia đình người Đức nhập cư tại bang California: gia đình Ecke.
Ban đầu, hoa trạng nguyên được bán dưới dạng hoa cắt cành — rực rỡ nhưng chóng tàn. Gia đình Ecke đã biến nó thành cây trồng trong chậu, qua đó kéo dài đáng kể vòng đời của cây và mở rộng thị trường. Một vật trang trí ngắn hạn đã trở thành một sinh thể mà con người có thể mang về nhà, chăm sóc và gìn giữ lâu dài. Tuy nhiên, chỉ đổi mới thôi vẫn chưa đủ để tạo nên một biểu tượng; điều đó đòi hỏi chiến lược tiếp thị hiệu quả.
Hoa trạng nguyên chinh phục mùa Giáng Sinh như thế nào
Gia đình Ecke không chỉ trồng hoa trạng nguyên — họ còn đặt chúng ở khắp mọi nơi.
Họ gửi hoa trạng nguyên đến các đài truyền hình và trường quay chương trình buổi sáng, tặng cho các nhiếp ảnh gia tạp chí, và phủ kín sảnh các khách sạn tại Beverly Hills và Hollywood bằng sắc đỏ rực rỡ của loài hoa này. Trong suốt mùa lễ hội, ở bất kỳ buổi ghi hình, chụp ảnh hay chương trình phát sóng nào, hoa trạng nguyên luôn âm thầm tỏa sáng ở hậu cảnh.
Dần dần, hoa trạng nguyên xuất hiện ngày càng nhiều trên trang bìa các tạp chí, phía sau các người dẫn chương trình truyền hình buổi sáng. Theo thời gian, hình ảnh của nó trở thành một phần không thể tách rời trong ngôn ngữ thị giác của Giáng Sinh.
Và cứ thế, hoa trạng nguyên đã bước vào ý thức đại chúng, trở thành biểu tượng không thể thiếu của mùa lễ hội cuối năm.
Ngày nay, hoa trạng nguyên là loài cây trồng trong chậu bán chạy nhất tại Hoa Kỳ, với doanh số mỗi mùa lễ hội lên tới hàng chục triệu chậu. Từ một loài cây bụi từng ít người biết đến, nó đã trở thành một trong những loài cây có giá trị kinh tế cao nhất của ngành cây cảnh.
Ngay cả vườn ươm địa phương — nơi chúng tôi thường mua cây giống rau — cũng trồng hoa trạng nguyên với số lượng lớn. Riêng loài cây này đã chiếm một phần đáng kể trong doanh thu hằng năm của họ.
Tôi luôn yêu thích những câu chuyện đổi mới như thế này, đặc biệt là những câu chuyện cho thấy khả năng quan sát, sự đúng thời điểm và niềm tin vào các hệ thống sống có thể thay đổi mọi thứ như thế nào.
Mùa vụ, bóng tối và sự lột xác
Một trong các con gái tôi đặc biệt giỏi việc giữ cho hoa trạng nguyên sống từ năm này sang năm khác. Nhưng nhiều người sẽ gặp một vấn đề: nếu không hiểu rõ đặc tính sinh trưởng của chúng, hoa sẽ không đỏ trở lại.
Hoa trạng nguyên cần khoảng 14 giờ bóng tối liên tục mỗi đêm để kích hoạt quá trình đổi màu. Đó là lý do vì sao khi ngày ngắn dần, chúng tự nhiên chuyển sang màu đỏ. Nếu không có đủ bóng tối, cây vẫn xanh tốt — khỏe mạnh — nhưng sự chuyển hóa vẫn chưa hoàn tất.
Thật khó để không nhìn thấy hình ảnh của chính mình trong điều đó.
Mỗi chúng ta, giống như hoa trạng nguyên, đều trải qua những giai đoạn khác nhau. Có những giai đoạn ta âm thầm lớn lên, không ai hay biết. Có những lúc ta tràn đầy sinh lực, gốc rễ vững vàng, nhưng vẫn chưa nở rộ. Có những thời kỳ rực rỡ, sung mãn; và cũng có những thời kỳ kín đáo hơn, hướng nội hơn, lặng lẽ hơn.
Mùa đông — khi ngày ngắn, đêm dài — luôn là biểu tượng cho những chương khó khăn nhất của đời người. Ánh sáng ít ỏi, sự chờ đợi nhiều hơn, và đòi hỏi một niềm tin lớn hơn. Nhưng chính trong bóng tối ấy, người ta biết rằng hoa trạng nguyên rồi sẽ nở ra dáng vẻ rực rỡ mà nó được định sẵn.
Một người hàng xóm của tôi ở California trồng một cây trạng nguyên trong sân nhà, cao hơn 6 feet (gần 2 mét). Mỗi năm, cây tự nhiên chuyển sang màu đỏ, không cần bất kỳ sự can thiệp nào. Ở những vùng khí hậu cận nhiệt đới, người ta có thể trồng hoa trạng nguyên ngoài trời, để nó trở thành một phần của cảnh quan và tồn tại lâu dài.
Vốn dĩ, chúng chưa bao giờ là những loài cây dùng xong rồi bỏ.
Được hình thành trong bóng tối
Những chiếc lá hình ngôi sao của hoa trạng nguyên từ lâu đã được xem như ngọn đèn dẫn lối — bởi chỉ khi màn đêm đủ tối, những “vì sao” ấy mới thực sự hiện ra. Bản thân ánh sáng thôi chưa đủ để làm cho sự vật tỏa sáng; chính sự tương phản mới là yếu tố quyết định.
Hoa trạng nguyên nhắc nhở chúng ta rằng bóng tối không phải là sự trừng phạt, mà là quá trình tôi luyện; sự lặng lẽ vô danh không phải là thất bại, mà là sự chuẩn bị. Nếu ta cho phép, những năm tháng yên ắng nhưng đầy thử thách trong đời sống có thể nhào nặn chúng ta trở thành những con người rực rỡ hơn cả những ai luôn sống dưới ánh mặt trời.
Tôi vẫn sẽ mua hoa trạng nguyên vào mỗi dịp Black Friday. Tôi vẫn biết ơn những chậu cây giá phải chăng ấy, vì suốt nhiều năm qua, chúng đã giúp tôi tạo nên không khí lễ hội cho các nhà hàng. Nhưng giờ đây, khi nhìn thấy chúng phát sáng màu đỏ trong màn u ám của mùa đông, tôi không còn chỉ thấy một món đồ trang trí ngày lễ.
Tôi nhận ra một điều: mùa vụ rất quan trọng, thời điểm rất quan trọng, và ngay cả trong những ngày ngắn ngủi nhất của năm, vẫn luôn có những điều tốt đẹp đang được thai nghén và hình thành.
Lý Ngọc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét