Ngày 17 tháng 3 năm 2025, Tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ, Donald J. Trump, đã chính thức ra lệnh công bố hơn 80.000 trang tài liệu mật liên quan đến vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy (JFK) năm 1963. Động thái này không chỉ nhằm thực hiện lời hứa minh bạch hóa lịch sử trong chiến dịch tranh cử, mà còn góp phần cung cấp thêm góc nhìn mới về những hoạt động ngầm của chính phủ Hoa Kỳ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.Các tài liệu được giải mật lần này bao gồm nhiều chi tiết liên quan đến hoạt động của Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) trong thập niên 1960, đặc biệt là các chiến dịch bí mật như “Operation Mongoose” – một chương trình nhằm lật đổ chính quyền Fidel Castro ở Cuba.
Tuy nhiên, điều gây chú ý lớn là nhiều phần tài liệu cho thấy mối liên hệ gián tiếp giữa các hoạt động tình báo của CIA và sự kiện chính trị tại miền Nam Việt Nam, đặc biệt là cuộc đảo chính và cái chết của Tổng thống Ngô Đình Diệm cùng em trai ông, Ngô Đình Nhu, vào ngày 1 tháng 11 năm 1963.
Ngô Đình Diệm là người đứng đầu chính quyền Việt Nam Cộng hòa từ năm 1955 đến năm 1963. Ông từng được Hoa Kỳ xem là đồng minh quan trọng trong chiến lược ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản tại Đông Nam Á. Nhưng đến năm 1963, một loạt biến động nội bộ tại miền Nam Việt Nam cùng với những tính toán địa chiến lược từ Washington đã làm thay đổi cán cân hậu thuẫn.
Theo các tài liệu mới được giải mật, dù không có bằng chứng trực tiếp cho thấy Tổng thống John F. Kennedy ra lệnh ám sát Diệm, nhưng nhiều nội dung cho thấy chính phủ Hoa Kỳ đã ủng hộ ngầm cuộc đảo chính do các tướng lĩnh quân đội Việt Nam Cộng hòa thực hiện. CIA đã có tiếp xúc và phối hợp chặt chẽ với một số nhân vật quân sự chủ chốt tại Sài Gòn, cung cấp thông tin tình báo, thậm chí hỗ trợ về hậu cần và tài chính.
Việc Mỹ “bật đèn xanh” cho cuộc đảo chính được cho là bắt nguồn từ các lo ngại chiến lược. Cũng giống như các chiến dịch bí mật khác trong khu vực như tại Cuba, mục tiêu của Washington lúc đó là duy trì một chính quyền có khả năng điều phối hiệu quả, ổn định và thân Mỹ để phục vụ lợi ích trong vùng ảnh hưởng.
Ngày 1 tháng 11 năm 1963, cuộc đảo chính nổ ra. Ngô Đình Diệm và em trai Ngô Đình Nhu bị bắt sau khi trốn khỏi Dinh Gia Long. Trên đường bị áp giải về Tổng hành dinh quân đội, cả hai ông bị sát hại trong một chiếc xe bọc thép. Vụ việc gây chấn động không chỉ trong nội bộ Việt Nam Cộng hòa mà cả tại Washington. Các tài liệu cũng tiết lộ rằng sau khi hay tin, Tổng thống Kennedy tỏ ra bàng hoàng và thất vọng, thừa nhận ông không ngờ sự việc lại kết thúc bằng một vụ ám sát.
Trong số hơn 500 tài liệu liên quan trực tiếp đến tình hình Việt Nam nằm trong khối hồ sơ vừa được giải mật, nhiều bản ghi nhớ và điện tín nội bộ cho thấy Nhà Trắng và CIA đã nhận được các cảnh báo về khả năng xảy ra bạo lực nếu cuộc đảo chính được thực hiện. Tuy nhiên, chính quyền Kennedy đã không có hành động nào cụ thể để ngăn chặn điều đó, cho thấy một thái độ mặc nhiên chấp thuận, nếu không muốn nói là toan tính chiến lược có chủ đích.
Việc công bố tài liệu cũng khơi lại nhiều tranh luận về mức độ kiểm soát của Tổng thống đối với các hoạt động ngầm của CIA trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Một số ghi chú trong hồ sơ cho thấy CIA đã hành động tương đối độc lập trong nhiều chiến dịch, thậm chí không cần sự phê chuẩn trực tiếp từ Nhà Trắng. Điều này đặt ra câu hỏi về vai trò thực sự của cơ quan tình báo và mức độ ảnh hưởng của họ đối với các chính sách quốc tế của Hoa Kỳ lúc bấy giờ.
Dưới ánh sáng của những tài liệu mới được giải mật ngày 17 tháng 3 năm 2025, một chi tiết đáng chú ý tiếp tục thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu lịch sử: vai trò trực tiếp của CIA trong việc tiếp xúc và phối hợp với tướng Dương Văn Minh, người đứng đầu nhóm tướng lĩnh thực hiện cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Ngô Đình Diệm.
Các tài liệu cho thấy, trước khi cuộc đảo chính diễn ra, một loạt cuộc gặp gỡ bí mật giữa đại diện CIA tại Sài Gòn và nhóm tướng lĩnh bất mãn trong quân đội Việt Nam Cộng hòa đã được sắp xếp. Trong số đó, tướng Dương Văn Minh – thường được gọi là “Big Minh” – được CIA xác định là người thích hợp nhất để đứng đầu chính quyền hậu đảo chính nhờ vào ảnh hưởng trong quân đội và khả năng điều phối lực lượng.
Một bản ghi nhớ nội bộ đề ngày giữa tháng 10 năm 1963, được giải mật trong đợt công bố vừa qua, ghi rõ: “General Minh has indicated willingness to proceed with action, provided assurance of U.S. non-intervention and post-coup recognition.” (Tướng Minh đã bày tỏ sẵn sàng hành động, với điều kiện được bảo đảm rằng Hoa Kỳ sẽ không can thiệp và công nhận chính quyền mới sau đảo chính). Điều này cho thấy sự đồng thuận ngầm giữa CIA và nhóm tướng lĩnh về kế hoạch lật đổ ông Diệm.
Bài; Thuỳ trang
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét