Đại trượng phu không hay xé gan bẻ cật phù cương thường
Hà tất tiêu dao bốn bể lưu lạc tha phương
Trời nam nghìn dặm thẳm
Non nước một mầu sương
Chí chưa thành, danh chưa đạt
Trai trẻ bao lăm mà đầu bạc
Trăm năm thân thế bóng tà dương
Vỗ gươm mà hát
Nghiêng bầu mà hỏi
Trời đất mang mang ai người tri kỷ
Lại đây cùng ta cạn một hồ trường
Hồ trường! Hồ trường!
Ta biết rót về đâu?
Rót về Đông phương, nước biển Đông chẳy xiết sinh cuồng loạn
Rót về Tây phương, mưa phương Tây từng trận chứa chan
Rót về Bắc Phương, ngọn Bắc phong vi vút cát chạy đá giương
Rót về Nam phương, trời Nam mù mịt có người quá chén như điên như cuồng
Nào ai tỉnh, nào ai say
Lòng ta ta biết, chí ta ta hay
Nam nhi sự nghiệp ư hồ thỉ
Hà tất cùng sầu đối cỏ cây.
Bài thơ nổi tiếng Hồ Trường do Nguyễn Bá Trác sáng tác để tặng nhà cách mạng Kỳ Ngoại Hầu Cường Để, khi về làm việc với học giả Phạm Quỳnh và tạp chí Nam Phong.
Tác giả muợn rượu để diễn tả tâm sự của chính mình và có lẽ của nhiều người khác cùng chung hoàn cảnh, có chí khí hào hùng, nhưng lỡ làng vì không gặp thời vận.
Vài năm trước đây, có một bài viết Đêm Hồ Trường của Trần Kiêm Đoàn nhắc lại một chuyện cũ, xảy ra mấy chục năm trước, khi còn ở Việt Nam. Ngày đó, trong một bữa tiệc, một người đã đứng ra ngâm bài thơ Hồ Trường cho mọi người nghe. Trần Kiêm Đoàn đã diễn tả sự trình diễn bài thơ của người ngâm thơ một cách rất cảm động, rất “sống”.
Cứ tưởng tượng, trong một tiệc rượu của một đám bạn bè, tất cả đều thuộc loại... lỡ thời, ngồi với nhau... nhậu rượu. Khi mọi người đã “ngà ngà”, một người đứng lên ngâm bài thơ này, chắc cũng phải có anh em thấm thía rơi lệ.
Về bài thơ Hồ Trường.
Thời gian trôi qua, có nhiều bản chép lại với những chi tiết khác nhau.
Có bản mở đầu “Trượng phu...” mà không thấy chữ “Đại...”.
Có bản ghi là “...Sao lại tiêu dao bốn bể luân lạc tha phương...”
Rất nhiều bản là “...mưa Tây Sơn từng trận chứa chan...”
Bản ghi trên đây có lẽ là đúng nhất, do nguyệt san Thế Kỷ 21 (số 115, tháng 11 năm 1998, trang 8) ghi lại từ một băng thơ do chính ái nữ của Nguyễn Bá Trác thực hiện, với giọng ngâm của Lệ Ba.
Về Nguyễn Bá Trác.
Cụ Nguyễn Bá Trác, về làm cho Nam Phong Tạp Chí, phụ trách phần Hán Văn cho tờ báo. Về sau, Nguyễn Bá Trác bị Việt Minh bắt, đưa ra “Tòa Án Nhân Dân”. Dù là “toà án” với những luật “rừng”, nếu gọi đó là “luật”, vẫn không có thể kết án nổi con người ái quốc và phải thả để cụ về nhà.
Tuy nhiên, sau đó, những kẻ hèn nhát đã lén lút bắt Nguyễn Bá Trác lại, giam cầm và cụ bị họ hành hạ rất dã man, trong ngục tù. Những bạn tù kể lại, mỗi lần muốn được ăn một bát cơm, cụ đã phải làm một bài thơ cho đám người “man rợ” đó. Cả thể xác lẫn tinh thần của con người yêu nước Việt, đều bị đầy đọa. Thật là khủng khiếp!
Cuối cùng, Nguyễn Bá Trác bị Việt Cộng bắn chết trong tù, ở Quảng Ngãi.
Nguyễn Bá Trác bị Cộng Sản Việt Nam giết chết, nhưng “Hồ Trường” không chết, sẽ không bao giờ chết!
Phạm Anh Dũng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét