Một cuộc binh biến chớp nhoáng đã xảy ra tại Nga vào chiều Thứ Sáu ngày 23/6/2023. Nhiều hãng thông tấn đã đồng loạt loan một tin chấn động thế giới là cuộc nổi loạn của Yevgeny Prigozhin thực sự đã xảy. Những đoàn xe thiết giáp của Wagner đã rời vùng chiếm được của Ukraine, vượt qua biên giới, đi vào thành phố Rostov-on-Don của Nga và trên đường tiến tới thủ đô Moscow trong đêm Thứ Sáu mà không gặp sự phản công của quân đội Nga.
Sáng Thứ Bảy 24/6, TT Vladimir Putin đã lên truyền hình xác nhận có sự nổi loạn, và nhắc tới cuộc nội chiến của Nga vào năm 1917. Putin, dáng dấp tiều tụy, mất hẳn phong thái cương quyết, mạnh mẽ của nhà chỉ huy cơ quan KGB trước đây. Putin kêu gọi người dân đoàn kết và lên án kẻ phản bội, Putin nói “Chúng ta đang đối mặt với một sự phản bội, chúng ta cần đoàn kết để bảo vệ tổ quốc, những kẻ đứng sau cuộc nổi loạn phản bội đất nước sẽ phải đối mặt với sự trừng phạt nghiêm khắc.” Sau khi Putin xuất hiện trên truyền hình, có tin ông ta đã rời khỏi thủ đô, tới một thành phố khác.
Chiều Thứ Bảy, khi quân phiến loạn đã chiếm được thành phố chiến lược Rostov-on-Don và tiến sát gần vòng đai thủ đô, chỉ còn cách khoảng 200 km thì thủ lãnh Prigozhin ra lệnh ngừng tiến quân và trở về đơn vị, Prigozhin nói “Đoàn quân của chúng tôi đã tiến tới phạm vi 200km của thủ đô Moscow mà không đổ một giọt máu nào. Tuy nhiên để tránh một cuộc giao tranh đẫm máu có thể xảy ra, chúng tôi quyết định đưa quân trở về căn cứ.” Prigozhin nhấn mạnh “Chúng tôi không tổ chức một cuộc đảo chánh mà chỉ hành động để ngăn chặn việc phá hủy lực lượng Wagner.”
Sau đó, có tin Tổng Thống Belarus Alexander Lukashenko đã làm trung gian điều đình cho cuộc binh biến được chấm dứt. Prigozhin được tỵ nạn tại Belarus và không phải đối mặt với tội phản loạn, Putin cũng hứa sẽ ân xá cho quân lính của Prigozhin nữa. Tuy nhiên có nguồn tin cho rằng Prigozhin khó có thể ở lại Belarus lâu vì có thể sẽ bị phía chính phủ Nga thanh toán.
Thủ lãnh Prigozhin bảo vệ quyền lợi chính trị của Putin
Theo BBC, CNN, Politico, và nhiều nguồn tin khác thì Prigozhin, thủ lãnh của quân đội tư nhân “Wagner” và thường được gọi là lính đánh thuê, là một đầu bếp nổi tiếng, là bạn lâu năm, thân tín của Putin. Lực lượng Wagner tuyển dụng binh lính từ Châu Phi, quân đội ly khai của Ukraine, và một số tù nhân của Nga. Prigozhin đã tạo dựng được một lực lượng hùng mạnh, hoạt động khắp châu Phi, Trung Đông, và trong cuộc chiến tại Ukraine. Lực lượng Wagner có khoảng 50,000 người, trong suốt hơn thập niên Wagner đã hoạt động để bảo vệ cho quyền lợi của chính mình trong vùng quặng mỏ tại Châu Phi, và thực hiện những sứ vụ làm lợi cho Nga, đồng thời bảo vệ quyền lực cho Putin.
Năm 2014, Wagner được chính thức biết tới là một lực lượng bán quân sự tham gia trong cuộc chiến xung đột của Nga tại vùng Donbas, lãnh thổ của Ukraine. Và trong cuộc chiến hiện nay, từ những ngày đầu cuộc chiến, Wagner đã tham gia những trận chiến đẫm máu nhất, đã giúp Nga chiếm được nhiều thành phố của Ukraine. Trong cuộc giao tranh tại thành phố Bakhmut mới đây, trước khi giành quyền kiểm soát thành phố này, lực lượng Wagner đã phải hy sinh hơn 20,000 binh lính.
Đầu tháng Sáu này, Bộ Trưởng Quốc Phòng Shoigu đã kêu gọi binh lính Wagner ký hợp đồng với quân đội Nga, hạn chót là ngày 1/7/2023. Đòi hỏi của Bộ Trưởng Quốc Phòng Shoigu là một âm mưu muốn xóa sổ lực lượng Wagner. Với tư cách là chỉ huy của Wagner, Prigozhin thường xuyên xung đột với các nhà lãnh đạo quân sự của Nga, đã nhiều lần Prigozhin công khai kêu gọi Putin cách chức Bộ Trưởng Quốc Phòng Shoigu và Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng Valery Gerasimov. Trong một video, Prigozhin đã đứng giữa những xác chết tại chiến trường Bakhmut, xỉ vả Bộ Trưởng Quốc Phòng Shoigu và Tướng Gerasimov vì họ đã không cung cấp đầy đủ đạn dược và phương tiện chiến đấu cho lực lượng Wagner, hậu quả là lực lượng này đã bị thiệt hại nặng nề về nhân mạng cũng như vật chất. Tuy nhiên Putin vẫn im lặng, không có phản ứng gì về sự xung đột của Prigozhin với cấp chỉ huy quân đội, điều này khiến cho nhiều người nghĩ rằng có sự rạn nứt trong nội bộ chính quyền Moscow.
Tại sao Putin lại dung túng cho hành động nổi loạn của Prigozhin? Tạp chí Foreign Affairs nhận định rằng “Trên thực tế, Nga và liên bang Sô Viết từ thời Stalin đã có sự phụ thuộc vào các lực lượng không chính thức, và Putin xử dụng Wagner là sự tiếp nối truyền thống đã có từ lâu đời của quốc gia này. Lãnh đạo Mạc Tư Khoa thường xử dụng những lực lượng ủy nhiệm để can thiệp vào các cuộc xung đột trên thế giới. Lực lượng Wagner đối với Putin còn là một phương tiện quan trọng để kiềm chế quân đội, một điều mà Putin luôn coi là mối đe dọa tới vị thế lãnh đạo của ông ta. Hơn nữa, Wagner là một tài sản giá trị đã giúp Nga chiếm giữ Crimea năm 2014, gây bất ổn cho khu vực phía đông Donbas, và hiện nay Wagner là đội quân tinh nhuệ trong cuộc chiến với Ukraine.” Không rõ số phận của Prigozhin rồi sẽ ra sao?
Hãng thông tấn AP cho biết một hãng truyền thông nổi tiếng của Nga cho hay Prigozhin đang ở một khách sạn trong thủ đô Minsk của Belarus. Prigozhin xác nhận: “TT Lukashenko đã đề nghị tìm một giải pháp để lực lượng Wagner của chúng tôi có thể được tiếp tục công việc trong một khu vực riêng biệt.” Hãng tin độc lập Vyorstka của Nga cho hay một trại dã chiến sẽ được dựng lên cho 8,000 quân của Wagner tại một địa điểm nằm trong Belarus cách biên giới Ukraine khoảng 200 km về phía bắc. Tuy nhiên thông tin này chưa được kiểm chứng rõ ràng.
Tình hình tại Nga đã ổn định, sáng Thứ Hai Putin lên truyền hình cảm ơn dân chúng vì sự đoàn kết sau khi có một cuộc nổi dậy vào cuối tuần qua. Putin cam kết tất cả các biện pháp cần thiết đã được thực hiện để bảo vệ đất nước, ông ta cũng cảm ơn lực lượng Wagner đã không để cho một cuộc đổ máu xảy ra.
Cuộc binh biến chỉ xảy ra trong 24 giờ nhưng điều này cho thế giới thấy rõ sự rạn nứt trong nội bộ của nước Nga. Đây chỉ là một cuộc phiến loạn nhỏ mà Putin đã không có khả năng giải quyết, phải nhờ cậy vào Tổng Thống của nước láng giềng Belarus, điều này đã làm cho uy tín và quyền lực của Putin bị tổn thương. Nhiều nhà phân tích cho rằng cuộc nổi loạn này là khởi đầu cho sự chấm dứt triều đại của Putin.
Ukraine được hưởng lợi từ cuộc nổi loạn của Prigozhin
Wall Street Journal và một số báo chí sáng Thứ Hai hôm qua cho hay không thể biết được hậu quả lâu dài của cuộc nổi dậy nhưng trước mắt Ukraine đang hưởng lợi. Thứ Trưởng Quốc Phòng Ukraine Ganna Malyar cho biết Ukraine đã tận dụng sự hỗn loạn xảy ra tại Nga từ cuộc nổi dậy của Wagner. Quân đội Ukraine đã tăng cường nhiều cuộc phản công, đã tấn công các phòng tuyến của Nga gần thị trấn Orikhovo-Vasylivka, Bakhmut, Bohdanivka, và một số khu vực khác. Ngày Thứ Hai, Ukraine đã tái chiếm được một ngôi làng trong khu vực Donetsk do Nga chiếm đóng. Có thể nói Ukraine đang giành được ưu thế trên chiến trường vì quân đội Nga phải chuẩn bị đối phó với cuộc binh biến cuối tuần qua, hơn nữa sự rút lui khỏi cuộc chiến của lực lượng Wagner là một trở ngại rất lớn cho Nga.
Phóng Viên Wall Street Journal cho hay mặc dù Prigozhin nói rằng ông ta không muốn gây ảnh hưởng cho cuộc chiến, nhưng một số tướng lãnh Nga tạm thời bắt buộc phải tập trung vào an ninh trong nước nên hoạt động của họ tại chiến trường đã bị hạn chế. Wagner là một trong những lực lượng chiến đấu có năng lực nhất tại Ukraine, đã dẫn đầu trong việc đánh chiếm Bakhmut, một chiến thắng quan trọng duy nhất của Nga trên chiến trường trong năm nay, giờ đây Wagner rút khỏi cuộc chiến là thiệt hại cho Nga, và lợi ích cho Ukraine. Thứ Hai ngày 26/6 vừa qua, Bộ Trưởng Quốc Phòng Anh Ben Wallace đã nói trước Quốc Hội rằng Ukraine đã tái chiếm được khoảng 300 km2 lãnh thổ như dự tính nằm trong chiến dịch phản công.
Nhà báo Elliot Ackerman nhận định rằng “Sự thất bại của Prigozhin là điều lợi cho Ukraine. Chỉ trong một ngày cuối tuần mà Prigozhin đã thực hiện được điều mà quân đội Ukraine và khối đồng minh NATO đã không đạt được trong 18 tháng. Điều đó là Wagner, lực lượng chiến đấu hiệu quả nhất của Nga bị loại khỏi chiến trường. Mặc dù máy bay chiến đấu, xe tăng của Wagner được chuyển cho quân đội Nga nhưng sức mạnh của quân đội này sẽ bị suy yếu.”
Sự tin tưởng của dân chúng và các quốc gia đồng minh vào Putin đã suy giảm nghiêm trọng. Binh lính thì chiến đấu với tâm trạng hoang mang, không tin tưởng, và trong tình trạng này, đa số giới quan sát tin rằng Ukraine sẽ sớm giành được chiến thắng.
Kim Nguyễn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét