Nhìn Ra Bốn Phương : Chùa Phật tích – cái nôi Phật giáo Việt Nam thời Lý

Với lịch sử ngàn năm tuổi cùng những huyền thoại của mình, chùa Phật Tích ở Bắc Ninh là một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng nhất trong lịch sử Việt Nam.

<!>

Nằm trên sườn phía Nam núi Lạn Kha (còn gọi là núi Phật Tích) ở xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc, chùa Phật Tích nổi tiếng trong lịch sử với kiến trúc đẹp và cảnh sắc thanh tịnh.

Theo các sử liệu, chùa được xây dựng hoàn thiện vào năm 1057. Đây là nơi gắn với huyền tích “Từ Thức gặp tiên” và tích Phật A Di Đà xuất hiện. Với lịch sử ngàn năm tuổi cùng những huyền thoại của mình, chùa Phật Tích ở Bắc Ninh là một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng nhất trong lịch sử Việt Nam.

Năm 1066, vua Lý Thánh Tông (1054 – 1072) cho xây dựng tòa bảo tháp kỳ vĩ, cao khoảng 40m bên sườn núi. Tương truyền, khi tòa tháp đổ, bên trong lộ ra một pho tượng Phật A Di Đà tạc bằng đá xanh nguyên khối. Trước sự kiện này, xóm Hỏa Kê cạnh chùa đã đổi tên thành thôn Phật Tích.

Hàng cột gỗ trong chùa.

Chùa đã được trùng tu tôn tạo nhiều lần qua nhiều thời kỳ lịch sử. Năm 1947, chùa bị hỏa hoạn do chiến tranh. Từ 1954 đến nay, chùa được khôi phục dần.

Hiện nay, ngôi chùa vẫn giữ được những đường nét kiến trúc của thời Lý, thể hiện qua ba bậc nền bạt vào sườn núi. Các nền hình chữ nhật dài khoảng 60 mét, rộng khoảng 33 mét, mặt ngoài bố trí các tảng đá hình khối hộp chữ nhật.

Giếng cổ dưới chân chùa.

Chùa có 7 gian tiền đường để dùng vào việc đón tiếp khách, 5 gian thờ Phật Thích Ca, đức A Di Đà cùng các vị Tam thế Phật, 8 gian nhà tổ và 7 gian nhà thờ thánh Mẫu.

Linh thú chùa phật tích

Nhiều tác phẩm điêu khắc thời nhà Lý còn được giữ tại chùa cho đến nay. Ngay ở bậc thềm thứ hai, có 10 tượng thú bằng đá, gồm sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa, mỗi loại hai con, nằm trên bệ hoa sen tạc liền bằng những khối đá lớn.

Quan trọng nhất là pho tượng Phật A Di Đà bằng đá xanh đang ngồi thiền định trên tòa sen,bức tượng cao 1,86 mét; thêm phần bệ thì đạt 2,69 mét. Trên bệ và trong những cánh sen, có những hình rồng và hoa lá, một nét đặc trưng của mỹ thuật thời Lý.

Trên mỗi viên gạch có đề: “Lý gia đệ tam đế Long Thụy Thái Bình tứ niên tạo” (Vua thứ ba đời Lý, năm Long Thụy Thái Bình thứ 4 xây dựng) hoặc “Chương Thánh Gia Khánh”. Theo sử sách, Long Thụy Thái Bình là niên hiệu của vua Lý Thánh Tông từ năm 1054 – 1058.

Năm 2008, trong quá trình đào móng xây dựng lại tòa Tam bảo trong Dự án trùng tu, tôn tạo chùa Phật Tích (huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh), các nhà khảo cổ đã phát hiện ra nền móng của một tòa bảo tháp kỳ vĩ được xây dựng từ thời Lý. Di tích này hiện được bảo tồn ngay dưới nền chính điện của chùa.

Ngoài ra, chùa còn có 32 ngọn tháp xây bằng gạch và đá là nơi cất giữ xá lị của các nhà sư từng trụ trì ở đây, phần lớn được dựng vào thế kỷ 17.

Cách đây ít năm, khu vực núi Lạn Kha phía sau chùa đã được tôn tạo theo một quy hoạch tổng thể với quy mô lớn với tâm điểm là một Đại Phật tượng cao 27 mét, phục dựng theo nguyên mẫu Bảo tượng A Di Đà của chùa.