Tổng thống M. Gorbachev và Tổng thống R. Reagan ký Hiệp ước vũ khí hạt nhân tầm trung ở Nhà Trắng năm 1987
Ngay sau khi nghe tin cựu Tổng thống Liên bang Xô Viết Mikhail Gorbachev mất, một số người Việt bày tỏ sự tiếc thương và nhắc lại công lao của ông trong việc góp phần làm sụp đổ hoàn toàn Liên Xô. Theo truyền hình Nhà nước Nga, ông Gorbachev qua đời tại bệnh viện hôm 30/8 ở tuổi 91. Ông trở thành người đứng đầu Đảng Cộng sản Liên Xô (ĐCSLX) năm 1985, khi đó ông công bố chương trình cải cách với khẩu hiệu “đẩy nhanh sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước” mà sau này gọi là “perestroika” trong tiếng Nga.
Theo nhiều người, chính những thay đổi này trở thành một nguyên nhân cho sự sụp đổ của Liên Xô, và các nước cộng sản Đông Âu chuyển mình trở thành các nước dân chủ.
Cựu giảng viên Sử học thuộc trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh Đinh Kim Phúc cho rằng, ông Gorbachev nhìn ra thực tại của Liên Xô so với các nước phương Tây, nhưng "điều khiến ông này suy nghĩ không phải đầu tiên là làm chế độ Liên Xô sụp đổ mà làm sao cho Liên bang Xô Viết leo lên địa vị ít nhất cũng bằng Mỹ và Tây Âu.”
Nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc nói:
“Theo tôi, cái cách mà Gorbachev vận hành thì cũng nhằm mục đích kiến tạo nền hoà bình cho thế giới. Tôi đánh giá ông là nhân vật lịch sử của thế kỷ 20, người làm cho lịch sử thế giới sang trang, người mở ra thời kỳ mới trong quan hệ quốc tế sau 1991: một thời kỳ nhất siêu, đa cường, đa trung tâm.”
Ông Phúc nói quá trình cải cách của Gorbachev đụng phải tường thành không thể nào phá vỡ nổi, đó là vấn đề ý thức hệ cộng sản ở Liên Xô lúc bấy giờ bởi những con người rất bảo thủ trong ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô, chính vì thế việc cải cách kinh tế-chính trị không thể đưa Liên bang Xô Viết thoát khỏi đói nghèo.
Cũng theo nhà nghiên cứu này, chỉ sau khi Liên Xô tan rã thế giới cộng sản mới bắt đầu run sợ, tỉnh ngộ và nhìn vào hiện trạng cùng với mối quan hệ quốc tế lúc bấy giờ, mới bừng tỉnh hoạch định chính sách cho quốc gia của mình.
Các lãnh đạo cộng sản của các nước thuộc khối COMECON tại Moscow hôm 10/11/1986: (từ trái sang) Janos Kadar - Hungary, Nikolae Ceaucescu - Romania, Erich Honecker - Đông Đức, Mikhail Gorbachev - Liên Xô, Trường Chinh - Việt Nam, Wojciech Jaruzelski - Ba Lan, Fidel Castro - Cuba, Todor Zhivkov - Bulgaria, Gustav Husak - Tiệp Khắc, J. Batmunh - Mông Cổ. TASS / AFP
Luật sư Lê Công Định, một nhà quan sát tình hình trao đổi với RFA qua tin nhắn về vai trò của người nắm giữ vị trí tối cao trong thang bậc quyền lực ở Liên Xô từ 1985 đến 1991.
“Trong gần bảy năm cầm quyền tối cao, ông thực thi một loạt cải cách dẫn đến những thay đổi ngoạn mục, bao gồm triệt hạ mô hình Chủ nghĩa xã hội và kinh tế kiểu Stalin. Ông vén bức màn sắt và mang lại quyền tự do lựa chọn chính thể cho các quốc gia Đông Âu và Baltic, giúp người Đức thống nhất đất nước, rút quân khỏi Afghanistan, chấm dứt Chiến tranh lạnh, dừng chạy đua vũ khí hạt nhân và kết thúc nhiều thập kỷ thù địch với phương Tây.”
Theo luật sư Lê Công Định, Gorbachev lại bị chính những người cộng sản tại Nga và các nước Á châu cộng sản ngày nay, lẫn những kẻ kiếm tiền nhờ vào thể chế toàn trị ở Việt Nam hiện tại, gắn mác “phản bội lý tưởng cộng sản” hay “thủ phạm làm sụp đổ chế độ XHCN,” thậm chí là gián điệp của Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, những lời chỉ trích mù quáng và thiếu hiểu biết lịch sử đó ngày càng ít dần, và nhân loại thực sự mang ơn ông đã đóng chiếc đinh đầu tiên vào cỗ quan tài của chủ nghĩa cộng sản ở châu Âu, vị luật sư nói.
Nhà văn Võ Thị Hảo nhận định, sự sụp đổ của hệ thống Xã hội Chủ nghĩa là công tích vô tiền khoáng hậu của Gorbachev, Liên Xô sụp đổ không phải lỗi của ông, mà vốn là do mầm bệnh ung thư của chính thể chế phi tự nhiên, phi nhân tính đã tồn tại ở Liên Xô từ nhiều năm trước.
Cựu sỹ quan quân đội Nguyễn Quang Vinh nói, người Việt cần có cái nhìn khác hơn về nhân vật quan trọng trong lịch sử đương đại này:
“Nhiều người Việt coi ông như kẻ phản bội, làm tan rã Liên bang Xô Viết. Tuy nhiên, Việt Nam có đổi mới và phát triển như ngày nay cũng nhờ một phần công của ông. Tôi nghĩ người Việt Nam cũng cần phải có một cái nhìn cởi mở và đánh giá đúng về ông.”
Truyền thông nhà nước Việt Nam đưa tin về cái chết của ông Gorbachev, dẫn những lời chia buồn từ các nguyên thủ quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nhật, Pháp... tuy nhiên lãnh đạo của quốc gia độc đảng ở Đông Nam Á này vẫn chưa có phát biểu gì.
Báo điện tử VietnamNet, trong bài báo có tựa đề “Ông Mikhail Gorbachev qua đời” cho rằng, ông Gorbachev bị coi là một nhân vật gây chia rẽ, "những người ủng hộ ông cho rằng ông đã đóng một vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh, trong khi những người phản đối lại cáo buộc ông gây ra sự sụp đổ của Liên Xô và làm mất uy tín, ảnh hưởng toàn cầu của Moscow.”
Một bài viết trên Quân đội Nhân dân dịch lại bài “Liên Xô sụp đổ và vai trò của Mikhail Gorbachev trong việc làm tan rã một nhà nước rộng lớn” của tác giả Yulia Yakobson trên tờ Pronedra của Nga.
Trong bài, Gorbachev gần như bị coi là nhân vật làm tan rã Liên xô, cho rằng từ năm 1985, Gorbachev bắt đầu kế hoạch năm năm để làm sụp đổ một cường quốc.
Bài viết sau đó đã không còn được tìm thấy trên tờ Quân Đội Nhân Dân nhưng vẫn tìm thấy ở VTC nơi bài được đăng lại.
Trong khi đó, mạng báo Công Thương thì có bài viết với tựa bài "Mikhail Gorbachev - Kẻ phản bội khiến Liên Xô sụp đổ qua đời," dẫn báo TASS của Nga tuy nhiên sau đó sửa tiêu đề thành "Cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev qua đời."
Phản ứng quốc tế sau khi ông Gorbachev, lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, từ trần
31/08/2022
Ông Mikhail Gorbachev, cựu tổng thống Liên Xô.
Ông Mikhail Gorbachev - cựu tổng thống Liên Xô, người đã kết thúc Chiến tranh Lạnh mà không gây đổ máu nhưng không ngăn chặn được sự sụp đổ của Liên Xô - đã qua đời hôm 30/8 ở tuổi 91, các quan chức bệnh viện ở Moscow cho biết.
Dưới đây là một số phản ứng từ khắp nơi trên thế giới do Reuters tổng hợp:
Tổng thống Nga Vladimir Putin
Hãng thông tấn Interfax dẫn lời phát ngôn viên Dmitry Peskov của ông Putin bày tỏ “lời chia buồn sâu sắc nhất”. "Ngày mai, ông [Putin] sẽ gửi một bức điện chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông ấy [Gorbachev]”, ông Peskov cho biết.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden
“Ông Mikhail Gorbachev là một người có tầm nhìn nổi bật ... Trên cương vị là nhà lãnh đạo của Liên Xô, ông ấy đã làm việc với Tổng thống Reagan để giảm kho vũ khí hạt nhân của hai nước chúng ta ... Sau nhiều thập kỷ đàn áp chính trị tàn bạo, ông ấy đã chấp nhận các cải cách dân chủ”.
“Kết quả là một thế giới an toàn hơn và tự do hơn cho hàng triệu người”.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres
Ông Gorbachev là “một chính khách có một không hai, người đã thay đổi tiến trình lịch sử. Ông ấy đã làm nhiều hơn bất kỳ cá nhân nào khác để đưa Chiến tranh Lạnh kết thúc một cách hòa bình”.
“Thế giới đã mất đi một nhà lãnh đạo toàn cầu cao cả, một người theo chủ nghĩa đa phương đầy tâm huyết và người ủng hộ hòa bình không mệt mỏi”.
Cựu thủ tướng Đức Angela Merkel
“Ông Mikhail Gorbachev đã viết nên lịch sử thế giới. Ông ấy đã minh chứng về cách thức một chính khách duy nhất có thể thay đổi thế giới trở nên tốt đẹp hơn”.
“Tôi vẫn có thể cảm thấy nỗi sợ hãi mà tôi, giống như nhiều người ở Cộng hòa Dân chủ Đức, vào năm 1989, tự hỏi liệu xe tăng có nghiến xích trở lại ... Nhưng ... không có xe tăng nào nghiến xích cả, không có phát súng nào được bắn ra hết...”
“Thế giới đã mất đi một nhà lãnh đạo thế giới độc nhất vô nhị. Mong rằng kỷ niệm về thành tựu lịch sử của ông ấy có thể khiến chúng ta tạm dừng lại một chút, đặc biệt là trong những tuần và tháng khủng khiếp này của cuộc chiến của Nga đánh vào Ukraine”.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz
“Chúng tôi sẽ không quên rằng chính sách perestroika (tái cấu trúc) đã giúp Nga có thể cố gắng thực hiện việc thiết lập một nền dân chủ, rằng dân chủ và tự do có thể có ở châu Âu, rằng nước Đức có thể được thống nhất, rằng Bức màn sắt đã biến mất”.
“Ông ấy qua đời vào thời điểm không chỉ nền dân chủ ở Nga đã thất bại ... mà còn vào lúc nước Nga và Tổng thống Nga Putin đã đào những nấm mồ mới ở châu Âu và bắt đầu một cuộc chiến khủng khiếp”.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
Ông Gorbachev là “một con người của hòa bình, người có những lựa chọn đã mở ra con đường tự do cho người Nga. Cam kết của ông ấy đối với hòa bình ở châu Âu đã thay đổi lịch sử chung của chúng ta”.
Chủ tịch EC Ursula Von Der Leyen
“Ông Mikhail Gorbachev là một nhà lãnh đạo đáng tin cậy và được kính trọng. Ông ấy đã đóng một vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh và hạ gục Bức màn Sắt. Nó đã mở ra con đường cho một châu Âu tự do ... Di sản này là một trong những điều chúng tôi sẽ không quên”.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg
“Những cải cách lịch sử của ông Mikhail Gorbachev đã dẫn đến sự tan rã của Liên Xô, giúp chấm dứt Chiến tranh Lạnh và mở ra khả năng hợp tác giữa Nga và NATO. Tầm nhìn của ông về một thế giới tốt đẹp hơn vẫn còn là một tấm gương”.
Thủ tướng Anh Boris John
“Tôi luôn ngưỡng mộ lòng dũng cảm và sự chính trực mà ông ấy đã thể hiện trong việc đưa Chiến tranh Lạnh đến một kết thúc hòa bình ... Trong thời kỳ Putin gây hấn ở Ukraine, cam kết không mệt mỏi của ông ấy trong việc mở cửa xã hội Xô Viết vẫn là một tấm gương cho tất cả chúng ta”.
Thủ tướng Nhật Fumio Kishida
“Ông ấy đã để lại thành tựu to lớn với tư cách là nhà lãnh đạo thế giới ủng hộ việc bãi bỏ vũ khí hạt nhân”.
Thủ tướng Australia Anthony Albanese
“Ông Mikhail Gorbachev là một người đàn ông ấm áp, hy vọng, quyết tâm và can đảm to lớn, và trong một thế giới bị chia rẽ sâu sắc, ông ấy có động lực là bản năng hợp tác và đoàn kết”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét