Chính sách nhập cư cứng rắn : Từ chỗ bị chê trách, Đan Mạch trở thành « nguồn cảm hứng » cho châu Âu

Đan Mạch trong một thời gian dài bị châu Âu chỉ trích vì lập trường cứng rắn về nhập cư, nay lại được xem là một hình mẫu ở lục địa già. Chính sách mạnhtay hạn chế người nhập cư, xin tị nạn của Đan Mạch ngày càng thu hút những chính phủ và giới chuyên gia đang tìm kiếm một mô hình. - Thùy Dương  Trên trang mạng, tuần báo Pháp Le Point ngày 08/12/2025 nhận định là trong một thời gian dài bị xem là một « con cừu đen », ý nói đến sự khác biệt và không được đề cao tại châu Âu về chính sách kiểm soát nhập cư, 

<!>

Nhưng từ vài năm trở lại đây, mô hình của Đan Mạch lại được Liên Âu quan tâm dõi theo. Chính sách cấp quy chế tị nạn cực kỳ hạn chế của Đan Mạch hiện giờ đang truyền cảm hứng cho chính quyền nhiều quốc gia châu Âu.

Dưới chính phủ trung hữu do đảng Dân chủ - Xã hội lãnh đạo từ năm 2019, Đan Mạch năm 2024 ghi nhận số đơn xin tị nạn thấp nhất trong vòng 40 năm : 1.656 đơn, so với 21.316 đơn hồi năm 2015, thời điểm cuộc khủng hoảng người nhập cư ở Liên Âu lên đến đỉnh điểm. Giấy phép cư trú cấp cho di dân cũng đã giảm mạnh : trong vòng 10 tháng đầu năm 2025, chính quyền chỉ cấp 779 thẻ cư trú, chỉ bằng chưa đến 8% so với con số 10.266 giấy phép được cấp cho người nhập cư cách nay 10 năm.

Theo Le Point, sự thu hẹp đáng kể nói trên đã thu hút sự chú ý của châu Âu. Đan Mạch đã trở thành một « pháo đài » chống di dân thực sự trong khi dòng người di cư vẫn tiếp tục đổ về Nam Âu, với 129.742 người nhập cư bất hợp pháp đến từ Bắc Phi, tính đến ngày 21/11/2025.

Theo thống kê của bộ Nhập Cư và Hội Nhập Đan Mạch, kể từ năm 2019 đến nay, có không dưới 96 phái đoàn, gồm các bộ trưởng, nghị sĩ và chuyên gia từ nhiều nước như Đức, Áo, Pháp, Bỉ, Thụy Điển, Na Uy và Vương quốc Anh, đã đến thăm Copenhagen để nghiên cứu kỹ càng phương pháp của Đan Mạch.

Phương pháp của Đan Mạch

Thụy Điển, một « siêu cường nhân đạo », lại là nước đầu tiên quan tâm đến phương pháp này. Theo cựu ngoại trưởng Carl Bildt, Thụy Điển đã tiếp nhận 163.000 người tị nạn vào năm 2015, một kỷ lục so với dân số của nước này (chỉ khoảng 10 triệu dân). Thụy Điển từng chỉ trích phương pháp của láng giềng Đan Mạch, nhưng sau đó đã thay đổi quan điểm.

Thủ tướng thuộc đảng bảo thủ, Ulf Kristersson, nay thừa nhận « thời gian đã chứng minh Đan Mạch có lý ». Đối mặt với nạn tội phạm và bạo lực do những người nhập cư gây ra, thủ tướng Thụy Điển tin rằng đó là thất bại về hội nhập, hậu quả của việc quản lý nhập cư chưa đủ hiệu quả.

Trong chuyến thăm Copenhagen vào tháng 04/2023, thủ tướng Thụy Điển công nhận rằng « Đan Mạch đã nhận ra vấn đề di cư từ sớm và thể hiện quyết tâm trong các quyết định dài hạn để giải quyết vấn đề này (…) Đan Mạch đã phải đối mặt với nhiều chỉ trích về chính sách của mình, nhưng tôi nghĩ rằng cuối cùng, họ đã đúng ».

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng đồng tình với quan điểm của đồng nhiệm Thụy Điển. Đón tiếp thủ tướng Đan Mạch tại Berlin ngày 11/06/2025, ông Friedrich Merz bày tỏ « Đan Mạch là hình mẫu cho chúng tôi về chính sách nhập cư ». Và ông lưu ý rằng cho dù « Đức là một quốc gia đón tiếp di dân », nhưng « vẫn có những giới hạn » đối với làn sóng người nhập cư vẫn đang tiếp tục tràn vào Đức.

Luân Đôn cũng thay đổi quan điểm về chính sách nhập cư. Công đảng Anh, bị lung lay bởi những căng thẳng chưa từng có xung quanh các vấn đề nhập cư, đang theo sát Copenhagen để cải tổ hệ thống cấp phép tị nạn của Luân Đôn, đặc biệt là với các quy định nghiêm ngặt về đoàn tụ gia đình và các hạn chế về quyền cư trú đối với người tị nạn.

Đan Mạch, quốc gia từng bị chỉ trích và bôi nhọ, nay lại trở thành hình mẫu đáng noi theo : Giáo sư Poul Fritz Kjaer, thuộc Khoa Khoa học Chính trị, Trường Kinh doanh Copenhagen (CBS) nhận định với báo Pháp Le Point là điều này « phản ánh một sự thay đổi thái độ đối với chính sách nhập cư ở châu Âu do sự trỗi dậy của các đảng cánh hữu theo chủ nghĩa dân tộc ».

Le Point nhắc lại là di dân từng là một vấn đề nóng ở Đan Mạch, một quốc gia chỉ có 5,9 triệu dân, trong suốt hơn 2 thập kỷ, do tác động từ đảng dân túy Nhân dân Đan Mạch (DPP). Đảng này đã thu hút sự ủng hộ của cử tri nhờ chiến dịch bài người nhập cư, đặc biệt là di dân Hồi giáo, và đã trở thành đảng chiếm nhiều ghế thứ hai tại Quốc Hội Đan Mạch trong cuộc bầu cử năm 2015.

Theo nhà phân tích Fritz Kjaer của đại học CBS, Đan Mạch đã « đoạn tuyệt với tiêu chí của quốc gia cách nay 25 năm là nước tiếp nhận nhiều người nhập cư, bằng cách thực hiện chính sách nhập cư cực kỳ hạn chế (…) Đây là một sự đoạn tuyệt mà không quốc gia nào khác ở châu Âu sẵn sàng thực hiện vào thời điểm đó. Nhưng giờ đây, điều này đã diễn ra. Hà Lan, Thụy Điển, Áo, Ý, và gần đây nhất là Vương quốc Anh, đã làm theo. Pháp và Đức có thể cũng sẽ làm giống như vậy ».

Đó là lý do tại sao đảng Dân chủ - Xã hội Đan Mạch không ngần ngại đẩy mạnh chính sách nhập cư vốn đã rất nghiêm ngặt của chính phủ trung hữu tiền nhiệm (2015-2019), vốn được phe cực hữu ủng hộ. Chuyên gia Fritz Kjaer, được Le Point trích dẫn, giải thích thêm : « Họ cho rằng cách duy nhất để giành lại quyền kiểm soát là áp dụng chính sách nhập cư tương tự như của đảng dân túy DPP (…) sao chép lại toàn bộ các biện pháp mà đảng dân túy này đề xuất để giành được lá phiếu của một bộ phận cử tri trước đây đã ủng hộ đảng DPP ».

Ngay từ năm 2018, lãnh đạo đảng Dân chủ - Xã hội, bà Mette Frederiksen, đã cảnh báo về nạn « nhập cư từ các nước không thuộc phương Tây » mà bà xem là « thách thức lớn nhất đối với Đan Mạch ». Người nhập cư khi đó chiếm đến hơn 8% dân số nước này, so với tỉ lệ chỉ 1% hồi năm 1980.

Đặc biệt, đảng Dân chủ - Xã hội đề xuất « ngừng tiếp nhận đơn xin tị nạn tự phát ở Đan Mạch » và cho rằng việc này « nên được chuyển cho các nước thứ ba và được xử lý từ đó », ví dụ Rwanda. Những đề xuất gây chấn động này, dù khiến châu Âu phẫn nộ, nhưng đã thu hút cử tri Đan Mạch trong kỳ bầu cử năm 2019, cho phép đảng Dân chủ - Xã hội giành lại quyền lực và bà Mette Frederiksen trở thành thủ tướng Đan Mạch.

Thay đổi mô hình

Vấn đề kiểm soát di dân vẫn là « chiến mã » của đảng Dân chủ - Xã hội. Hồi năm 2019, đảng này đã có sự thay đổi thực sự mô hình chính sách tị nạn. Theo Le Point, đó là lấy « bảo vệ tạm thời » làm « tiêu chí », mở đường hồi hương người tị nạn khi tình hình an ninh ở nước nguyên quán cho phép, ví dụ Syria.

Bằng cách thắt chặt hơn nữa chính sách nhập cư, chính phủ Đan Mạch nhận được sự ủng hộ của đa số rộng rãi ở Quốc Hội. Trong công luận, theo các cuộc thăm dò ý kiến, bất chấp sự chỉ trích từ phe cực tả, từ Liên Hiệp Châu Âu, cũng như các tổ chức phi chính phủ, Cao ủy Nhân quyền của Hội đồng Châu Âu và Ủy ban chống Tra tấn của Liên Hiệp Quốc, thế nhưng, đối với thủ tướng Đan Mạch, điều đó không quan trọng, bởi vì « mối đe dọa lớn nhất đối với các nước Bắc Âu là vấn đề di dân », mà theo bà là gây tổn hại đến « an ninh và sự gắn kết của xã hội chúng ta ». Tuyên bố nói trên được bà đưa ra hôm 22/05/2025, khi bế mạc kỳ họp Quốc Hội tại Copenhagen.

Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2019, thủ tướng Mette Frederiksen đã ủng hộ việc « củng cố biên giới bên ngoài Liên Âu » và một hệ thống cấp quy chế tị nạn « hiệu quả hơn » thông qua việc chuyển đơn xin tị nạn ra bên ngoài khối. Và bà kiên trì kêu gọi « làm nhiều hơn nữa để kiểm soát dòng người di cư ».

Chỉ vài tuần trước khi đảm nhiệm vị trí chủ tịch luân phiên của Liên Âu (ngày 01/07/2025), thủ tướng Đan Mạch nhấn mạnh : « Chúng ta cần những giải pháp mới để giảm bớt dòng người nhập cư vào châu Âu (…) Chúng ta không thể đáp ứng mong muốn của tất cả những người muốn đến đây ».

Sau đó, Copenhagen đã đặt vấn đề nhập cư lên thành ưu tiên hàng đầu, với mục tiêu rõ ràng : tập hợp các quốc gia châu Âu tham gia dự án của Đan Mạch về các trung tâm tiếp nhận chung cho người xin tị nạn nằm ngoài Liên Âu. Trước thềm Hội nghị bộ trưởng Nội Vụ Liên Âu gần đây nhất, diễn ra vào ngày 08/12 tại Bruxelles, bộ trưởng Nhập cư và Hội nhập Đan Mạch, Rasmus Stoklund, nói với Le Point là ông hy vọng « đạt được thỏa thuận về chủ đề này ».

Ông Stoklund nhắc lại : « Đan Mạch đã vận động từ nhiều năm nay để tạo ra một hệ thống tị nạn tốt hơn cho châu Âu, giúp kiềm chế nạn nhập cư bất hợp pháp và cho phép trục xuất nhiều di dân bất hợp pháp hơn ». Theo ông, tình hình đang thay đổi : « Ngày càng nhiều quốc gia ủng hộ tham vọng này » của Đan Mạch. Là người ủng hộ chính sách kiểm soát di dân « nghiêm ngặt và hiệu quả » trên khắp lục địa, bộ trưởng Nhập cư và Hội nhập của Đan Mạch nhấn mạnh điều này là rất quan trọng và khẳng định : « Đây không phải là vấn đề ủng hộ hay phản đối nhập cư. Đối với chúng tôi, ở châu Âu, đây là việc kiểm soát dòng người nhập cư để đảm bảo họ không gây hại cho sự gắn kết của xã hội chúng ta ».

Các vị bộ trưởng của châu Âu đã đồng ý nới lỏng luật định để cho phép toàn thể khối 27 nước, hoặc một số quốc gia thành viên, người nhập cư bất hợp pháp đến một trung tâm tiếp nhận đặt tại một quốc gia thứ ba, được xem là an toàn và bên ngoài Liên Âu để xử lý đơn xin tị nạn của họ.

Trong thông cáo, bộ trưởng Nhập cư và Hội nhập của Đan Mạch khẳng định : « Đây là một thắng lợi lớn khi chúng ta, với tư cách là các quốc gia châu Âu, đã nhất trí thay đổi các quy định […] Điều này sẽ giúp kiềm chế dòng người nhập cư bất hợp pháp vào châu Âu, vốn dĩ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về nhân đạo và làm xã hội châu Âu bất ổn ». Đan Mạch hoan nghênh thực tế rằng « những nỗ lực không ngừng nghỉ của các chính phủ tiền nhiệm và đương nhiệm nhằm thuyết phục các nước châu Âu khác ưu điểm trong các đề xuất của Đan Mạch » về vấn đề tị nạn đã mang lại kết quả.