ĐIỂM BÁO PHÁP QUỐC - Duke Nguyen

Trung Quốc : Nghi vấn Tập Cận Bình sắp về hưu Theo Les Echos ngày 31/07/2025, sự độc quyền lãnh đạo của Tập Cận Bình dẫn đến nhiều sai lầm, tình hình kinh tế xã hội u ám, gây bất mãn trong dân chúng và cả trong đảng Cộng Sản Trung Quốc. Ảnh minh họa : Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Matxcơva nhân dịp Nga kỷ niệm 80 năm chiến thắng Đức quốc xã, ngày 08/05/2025. Những tháng gần đây ông Tập ít xuất hiện trước công chúng. AP - Pavel Bednyakov - Thụy My

<!>

Căng thẳng trong nội bộ đảng Cộng Sản Trung Quốc

Tác giả Pierre-Antoine Donnet đặt câu hỏi trên Les Echos, phải chăng đảng Cộng Sản Trung Quốc đang tước đi một phần quyền lực của Tập Cận Bình ? Bài viết nêu ra một sự kiện chính trị chưa từng thấy tại Bắc Kinh hôm 30/06. Hôm đó 23/24 ủy viên trung ương đảng họp lại và gây ngạc nhiên vì họ yêu cầu nhà lãnh đạo tối cao Trung Quốc nghĩ đến việc về hưu, trước những khó khăn kinh tế và xã hội của đất nước.

Tất nhiên không có chuyện Tập Cận Bình ra đi lập tức. Từ khi lên ngôi năm 2012, chủ tịch nước kiêm tổng bí thư và chủ tịch Quân ủy Trung ương kiểm soát tất cả. Nhưng cá nhân độc quyền lãnh đạo đã dẫn đến nhiều sai lầm, làm tê liệt nền kinh tế, thất nghiệp bùng nổ mà nạn nhân là giới trẻ, dân chúng ngày càng bất mãn. Lần đầu tiên kể từ cải cách năm 1978, tương lai Hoa lục u ám hẳn, khiến nội bộ đảng chia rẽ, nảy sinh ra sự chống đối ông Tập.

Tân Hoa Xã cho biết hội nghị trên đây ở Đại sảnh đường Nhân Dân đã thông qua các quy định mới về hoạt động đảng. Theo các nhà phân tích, đây là dấu hiệu cho thấy hình ảnh của chủ tịch nước đang xấu đi. Có hai cách nhìn khác nhau. Hoặc là Tập Cận Bình đang bị chỉ trích dữ dội và đang là trung tâm của đấu tranh quyền lực. Hoặc ông Tập vẫn tiếp tục nắm quyền nhưng phải đối mặt với các khó khăn trong nội bộ. Hai cách lý giải này có điểm chung là đều đánh giá có sự căng thẳng chưa từng thấy trong đảng Cộng Sản Trung Quốc.

Tập Cận Bình chuẩn bị phương án ra đi ?

 

Les Echos cho biết trên báo chí chính thức, cụm từ « trái tim của đảng » (chỉ ông Tập), « tư tưởng Tập Cận Bình » hầu như hoàn toàn biến mất. Những tháng gần đây, ông Tập vắng mặt trong nhiều hội nghị quan trọng, ngay cả trong hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Rio de Janeiro ngày 06-07/07 vừa qua.

Nhà Trung Quốc học Jean-Pierre Cabestan cho rằng Tập Cận Bình, thất vọng trước tình hình đất nước, muốn chuẩn bị về hưu, cũng có thể vì lý do sức khỏe. Và rõ ràng có sự chống đối trong đảng kể từ 2023, chưa kể nhiều vụ thanh trừng trong quân đội. Nhưng ông Tập vẫn giữ quyền quyết định tối hậu. Còn đối với nhà Trung Quốc học Marc Julienne của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), có một số dấu hiệu cho thấy bất ổn chính trị.

Màn sương mù bí mật trong chế độ từ khi Tập Cận Bình lên ngôi khiến khó thể đưa ra dự báo về tương lai Trung Quốc. Dù sao đi nữa, ông Tập đã nhận ra rằng ông thể không trị vì vĩnh viễn, và sẽ có lợi nếu chuẩn bị tương lai Trung Quốc trong những điều kiện tốt nhất, nếu muốn đi vào lịch sử với tư cách là một nhà lãnh đạo sáng suốt.

Mỹ : Thuế quan lên ngang mức với thời kỳ bảo hộ 90 năm trước

Việc tổng thống Mỹ áp đặt thuế quan từ ngày 01/08 gây xáo trộn thương mại toàn thế giới, chiếm hầu hết giấy mực của báo chí Pháp hôm nay. Le Figaro chạy tít trang nhất « Trump áp đặt trật tự mới cho thương mại thế giới ». Thuế quan đánh vào hàng nhập từ khắp năm châu kể từ ngày mai 01/08 sẽ lên đến mức của kỷ nguyên bảo hộ thập niên 30, là cú sốc lớn. Hôm Chủ Nhật bộ trưởng thương mại Mỹ khẳng định không có việc gia hạn.

Hiện nay chỉ mới có sáu nước và khối nước ký kết hoặc loan báo thỏa thuận với Hoa Kỳ, là Anh quốc, Việt Nam, Indonesia, Philippines, Nhật Bản và Liên Hiệp Châu Âu, chiếm tổng cộng 45 % lượng nhập khẩu của Mỹ. Lời hứa 90 thỏa thuận trong 90 ngày còn xa mới đạt được. Mức thuế trung bình 17,3 % so với trước khi ông Trump lên là 2 %, mang tính lịch sử.

Hồi năm 1935, trong thập niên bảo hộ sau cuộc đại khủng hoảng 1929, thuế quan đạt mức 17,5 %. Để bảo vệ kỹ nghệ Mỹ, tổng thống Hoover ban hành luật Hawley-Smoot, đánh thuế có khi đến 52 % trên 20.000 mặt hàng. Để trả đũa, nhiều nước cũng áp thuế và hậu quả là chỉ trong ba năm thương mại quốc tế sụt giảm 60 %. Các nước bèn lao vào cuộc chiến tiền tệ để cứu công nghiệp nước mình, 40 đồng tiền quốc gia bị đánh sụt giá nhiều lần trong một thập niên. Donald Trump hiểu rằng thời kỳ này không gợi ra kỷ niệm tốt đẹp nào, nên so sánh với các tổng thống trong kỷ nguyên vàng của Mỹ cuối thế kỷ 19 – với thuế quan 30 đến 50 %.

Châu Âu nhượng bộ vì lo Mỹ bỏ rơi Ukraina

Tuy nhiên Le Figaro nhấn mạnh, kinh tế thế kỷ 19 hoàn toàn khác với thế kỷ 20 và 21. Các chuỗi sản xuất kết nối chặt chẽ với nhau, phụ thuộc lẫn nhau. Chuyên gia Michael Nizard, của Edmond de Rothschild Asset Management nhận định, dòng chảy thương mại toàn cầu trong trung hạn đang được xác định lại với việc lập ra các khối khu vực, quan hệ song phương, và có nguy cơ bị phân mảnh.

Xu hướng này bắt đầu từ khi xảy ra đại dịch Covid, bị lệ thuộc vào khẩu trang và các loại thuốc thiết yếu, châu Âu và Hoa Kỳ mới đưa chủ quyền lên trên giá cả, đặt lại vấn đề về tự do mậu dịch vốn đã làm nên sự thịnh vượng cho thế giới. Ông Éric Dor, giáo sư kinh tế của IESEG cho rằng Donald Trump còn đi xa hơn, nhắm vào các mặt hàng chiến lược và trên toàn bộ luồng hàng luân chuyển. Hiện nay Trung Quốc muốn tiếp tục trút số hàng sản xuất thừa lên toàn thế giới, và châu Âu đang tìm một điểm thăng bằng mong manh. Cơ sở pháp lý của các thỏa thuận kém bền vững, có thể bị Tối cao Pháp viện bác, và tổng thống Mỹ tương lai có thể thay đổi tất cả. Ông John Plassard, ngân hàng Cité Gestion nêu thêm ví dụ, các thỏa thuận ký trong nhiệm kỳ 1 của ông Trump không được Trung Quốc tôn trọng.

Wall Street Journal lưu ý, trong số tất cả đồng minh của Mỹ, chỉ có Liên Hiệp Châu Âu (EU) có thể làm các công ty Mỹ thiệt hại đủ nặng để Trump phải thay đổi chiến lược. Nhưng tuy đã chuẩn bị phương án trả đũa, châu Âu không « bóp cò ». Ngoài hệ quả kinh tế, EU lo ngại Trump bỏ rơi Ukraina thậm chí NATO, thỏa thuận mới đây là cái giá phải trả để tổng thống Mỹ không rời khỏi Liên minh Bắc Đại Tây Dương.

Ấn Độ, Brazil bị Trump trừng phạt

Les Echos chú ý đến việc tổng thống Mỹ không đợi đến hạn chót 01/08, mà tuyên bố ngay Ấn Độ sẽ chịu « thuế đối ứng » 25 %, do mua nhiều dầu lửa của Nga. Trên mạng Truth Social, Donald Trump lý giải rằng Mỹ ít làm ăn với Ấn Độ vì thuế quan quá cao, và New Delhi quá gần gũi với Matxcơva. Ông Trump nhấn mạnh : « Họ luôn mua một lượng lớn vũ khí của Nga, và cùng với Trung Quốc là khách hàng mua dầu khí Nga nhiều nhất trong lúc mọi người muốn Matxcơva chấm dứt cuộc thảm sát ở Ukraina ».

Trước đó tuy dọa áp thuế nhưng ông vẫn để ngỏ cho một thỏa thuận, nay người ta biết rằng sẽ không có thương lượng nào. Các nhà xuất khẩu Ấn Độ bắt đầu tìm kiếm giải pháp để chia sẻ với nhà nhập khẩu Mỹ. Kinh tế Ấn Độ sẽ bị trừng phạt nặng nề vì Hoa Kỳ là đối tác lớn nhất, thặng dư thương mại lên đến 45 tỉ đô la. Chính phủ Ấn hy vọng đây chỉ là biện pháp ngắn hạn, có thể thương thảo tiếp.

Ấn Độ, nền kinh tế thứ tư thế giới vốn có chính sách bảo hộ cao độ so với các nước châu Á khác như Việt Nam, Sri Lanka. New Delhi áp thuế trung bình đến 18 %, ngăn cản các công ty ngoại quốc thâm nhập thị trường nội địa. Ấn Độ đã tỏ thiện chí bằng cách giảm một loạt thuế quan cho hàng Mỹ, tuy nhiên vướng mắc từ bốn tháng qua chủ yếu về nông sản. Washington đòi mở cửa cho thực phẩm Mỹ, nhưng New Delhi kiên quyết từ chối vì sợ tác hại đến nông nghiệp đang thu dụng 45 % lao động.

Nhưng căng thẳng nhất là với Brazil của ông Lula, người đã dám thách thức Trump. Hoa Kỳ áp đặt mức thuế chưa từng thấy là 50 % trên hàng hóa của Brazil, và trừng phạt thẩm phán Alexandre de Moraes, người không khoan nhượng với cựu tổng thống Jair Bolsonaro. Vài giờ trước đó, ông Luiz Inácio Lula da Silva đã nhắc lại với New York Times là sẽ không chịu thua. Tựa đề bài phỏng vấn đã làm Donald Trump tức giận : « Không ai dám thách thức Trump như tổng thống Brazil ».

Thổ Nhĩ Kỳ siêu lạm phát, người nghèo bán thận để sống

Nhật báo công giáo La Croix nói về cảnh nghèo ở những nước đang phát triển. Trong bài « Tại Thổ Nhĩ Kỳ, bán thận để sống sót trong khủng hoảng kinh tế », tờ báo cho biết ở đất nước bị bóp nghẹt với hàng loạt cuộc khủng hoảng, đây là một trong những chọn lựa của những người tuyệt vọng nhất. Một người nói : « Có thể sống với một quả thận, nhưng không sống nổi với nợ nần ».

Các bình luận trên Google về Quỹ Thận Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành một loại thị trường cơ phận người. Những tuần gần đây, khoảng một trăm lời rao được đăng lên, như mẩu rao vặt sau đây : « Tôi bán thận, nhóm máu O+. Tôi 17 tuổi, sắp 18 tuổi năm nay, không có vấn đề gì về sức khỏe. Tôi bán vì gặp khó khăn tài chánh ». Lời rao này của Mohammed Emin Buyukhan, đã tự sát một ngày sau khi đăng. Trên Instagram, cậu trai viết : « Sự im lặng còn mạnh mẽ hơn cả kêu khóc ». Những người thân thêm vào bên cạnh một biểu tượng đóa hoa tàn úa.

Từ sau vụ thị trưởng Istanbul, Ekrem Imamoglu bị bắt hồi tháng Ba, đàn áp chính trị quy mô lớn khiến ngân hàng trung ương phri chi ra 50 tỉ đô la để cứu đồng tiền quốc gia. Trước siêu lạm phát, người nghèo lại càng nghèo hơn, phá sản, thất nghiệp lan rộng, giá cả tăng vọt. Thổ Nhĩ Kỳ đứng đầu thế giới về ghép thận người sống, và báo cáo của Nghị Viện Châu Âu cho biết Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những trung tâm buôn bán cơ thể người của quốc tế.

Cũng về nạn nghèo đói, La Croix cũng có phóng sự về cuộc sống những người làm nghề tái chế đồ điện tử ở Philippines trong khi không có phương tiện bảo hộ, gây hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Song song đó, tờ báo kêu gọi người tiêu thụ ở những nước giàu nên sống có trách nhiệm hơn. Chỉ 22 % trong số 62 triệu tấn rác điện tử trên thế giới được tái chế trong năm 2022, và theo Liên Hiệp Quốc, một người châu Âu thải ra số rác điện tử gấp 7 lần một người châu Phi.