Elon Musk, kẻ buôn vua - Loan My

Ngày 06/11, một ngày sau khi Donald Trump tái đắc cử, tài sản ròng của Elon Musk tăng hơn 20 tỷ đô la. Ngày 12/11, một tuần sau chiến thắng của Donald Trump, Musk được bổ nhiệm làm bộ trưởng. Trên khắp các mặt báo là hàng loạt những lời bình luận dành cho Musk như “tỷ phú có khối tài sản tăng lên nhanh nhất”, “người không được bầu có quyền lực lớn nhất”, v.v. Chức, tiền, quyền là những gì mà kẻ buôn vua Elon Musk nhận được sau thương vụ bạc tỷ này.

<!>

Tổng thống đắc cử Donald Trump và Elon Musk đi xem trận đấu quyền anh UFC 309 tại Madison Square Garden, New York, Hoa Kỳ ngày 16/11/2024. USA TODAY Sports via Reuters Con - Brad Penner

Minh Phương

Từ đối lập…

Trên thực tế thì mối quan hệ giữa hai vị tỷ phú không phải lúc nào cũng tốt đẹp. Theo kênh BFMTV, kể từ khi nhập tịch Mỹ vào năm 2002, Elon Musk đã luôn công khai tuyên bố bỏ phiếu cho đảng Dân Chủ. Ông ủng hộ bà Hillary Clinton trong cuộc bầu cử năm 2016 trước đối thủ đảng Cộng Hoà Donald Trump. Thậm chí, Elon Musk còn có tên trong số các nhà tài trợ lớn nhất cho bà Clinton ở California, theo báo cáo của tờ Bloomberg vào năm 2015. Rồi tới năm 2020, trong cuộc chạy đua giữa Trump và Biden, tỷ phú Musk lại tiếp tục thông báo đã bỏ phiếu cho ứng viên đảng Dân Chủ. Có thể thấy, cả hai lần ông chủ của Tesla đều ưu tiên cho những ứng viên “không phải là Donald Trump” trong các cuộc bỏ phiếu.

Ngoài ra, trong suốt thời gian ông Trump cầm quyền, Elon Musk cũng đã không ít lần chỉ trích vị nguyên thủ, đặc biệt là về các chính sách sinh thái. Căng thẳng giữa hai người lên đến đỉnh điểm vào năm 2022, khi Donald Trump công kích ông chủ Tesla trên mạng xã hội của mình. Ông Trump viết : “Trước đây khi Elon Musk đến Nhà Trắng nhờ tôi trợ cấp cho tất cả các dự án của anh ta, (…) anh ta nói nếu không có khoản trợ cấp nào thì anh ta sẽ chẳng có giá trị gì, và rằng anh là một người hâm mộ Trump và đảng Cộng Hòa, tôi đã có thể nói với anh ta là 'hãy quỳ xuống và cầu xin tôi', và anh ta sẽ làm theo như vậy”. Cũng trong năm đó, Elon Musk tuyên bố rằng Donald Trump đã quá già để tranh cử thêm một nhiệm kỳ nữa vào năm 2024 và kêu gọi ông Trump “hãy để cho nước Mỹ được yên”.

… đến cơ hội

Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi kể từ thời chính quyền Biden, khi Elon Musk có những bất đồng sâu sắc với những chính sách của tổng thống đương nhiệm. Theo nhận định từ tờ The New York Times, mối quan hệ giữa Musk và Biden bắt đầu xấu đi khi Biden thúc đẩy một điều khoản luật có lợi cho Liên đoàn công nhân ô tô (UAW), những người đã đình công nhằm tạo sức ép đòi các chủ doanh nghiệp xe hơi phải tăng lương cho nhân viên. Điều này đương nhiên đã khiến Elon Musk, người đứng đầu tập đoàn sản xuất xe ô tô điện lớn nhất thế giới, cảm thấy khó chịu. Musk sau đó đã tố trên mạng xã hội rằng “Biden là con rối của Liên đoàn công nhân ô tô UAW”.

Nhưng đây không phải là lý do chính khiến Elon Musk thay đổi lập trường. Theo giảng viên Aurore Portet tại Đại học khoa học chính trị Sciences Po Lyon, nhiều nhà đầu tư cũng đã quay lưng lại với chính quyền do sự thắt chặt quy định đối với các công ty công nghệ và kỹ thuật số, thêm vào đó là các biện pháp quyết liệt đến từ Ủy ban Thương mại Liên bang dưới thời Biden. Hơn nữa, vẫn theo chuyên gia Portet, Elon Musk tin rằng là một doanh nhân, Donald Trump sẽ là ứng viên tốt nhất có thể tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi và tài trợ để Musk thực hiện các dự án của mình, đặc biệt là trong bối cảnh tập đoàn Tesla của ông đang phải vật lộn để duy trì vị thế trước đối thủ xe ô tô điện Trung Quốc BYD.

Vậy nên, Elon Musk đã không tiếc thời gian và tiền bạc để phò tá cho Donald Trump. Đài CNN nhận định rằng không một lãnh đạo doanh nghiệp nào làm nhiều việc để ủng hộ Donald Trump hơn Elon Musk. Theo hồ sơ của Ủy ban bầu cử liên bang, cho đến nay, Musk đã quyên góp gần 119 triệu đô la để hỗ trợ ứng viên Cộng Hoà trong các chiến dịch tranh cử. Ông chủ Tesla cũng không ngần ngại trao 16 triệu đô la dưới dạng “xổ số” cho những cử tri bầu cho đảng Cộng Hòa tại các bang dao động.

Nhưng quan trọng hơn là Elon Musk còn sở hữu công cụ truyền thông có sức ảnh hưởng lớn : mạng X. Theo báo cáo của Bloomberg, vị tỷ phú đã sử dụng thuật toán của X để lan truyền các nội dung ủng hộ ông Trump lên hàng đầu. Bản thân Musk cũng là thành viên chủ chốt, sử dụng tài khoản với hơn 200 triệu người theo dõi của mình để quảng bá cho chiến dịch của ứng viên đảng Cộng Hoà và đăng những lời tán thành về các chính sách của Trump.

Buôn vua lãi cả thiên hạ

Vậy sau chiến thắng của Donald Trump, Musk nhận được gì? Trái ngọt đầu tiên và dễ nhìn thấy nhất cho các doanh nhân sau khi đầu tư chắc hẳn là tiền bạc. Tạp chí Forbes nhận định rằng không vị tỷ phú nào trên thế giới có tài sản gia tăng nhanh như Elon Musk. Ngay sau khi có kết quả bầu cử, cổ phiếu của Tesla đã tăng hơn 30%, đẩy giá trị thị trường của công ty này lên hơn 1 nghìn tỷ đô la và nâng giá trị tài sản ròng của Elon Musk vượt mốc 300 tỷ đô la. Bỏ ra hơn 100 triệu đô la cho các chiến dịch ủng hộ Donald Trump và nhận về hàng chục tỷ đô la sau khi Trump chiến thắng, Elon Musk có lẽ là minh chứng rõ nhất cho câu “không gì lãi bằng buôn vua”.

Nhưng đây đương nhiên không phải món hời duy nhất mà vị thương gia này nhận được từ khoản đầu tư khôn ngoan của mình. Theo hãng tin Reuters, các hoạt động xe điện Tesla, tên lửa SpaceX và chip não Neuralink của Elon Musk phụ thuộc rất nhiều vào các quy định trợ cấp và chính sách của chính phủ. Một cựu quan chức hàng đầu của SpaceX giấu tên cho biết: “Elon Musk coi tất cả các quy định hiện hành là rào cản với hoạt động kinh doanh và đổi mới của mình. Và ông ấy tin rằng chính quyền Trump là phương tiện để loại bỏ các quy định đó.” Hơn nữa, ông chủ SpaceX cũng có thể tận dụng mối quan hệ với chủ nhân Nhà Trắng, để mang về cho tập đoàn công nghệ không gian của mình thêm nhiều hợp đồng với chính phủ, gia tăng khả năng cạnh tranh trước ông lớn Boeing.

Về phần Tesla, vẫn theo Reuters, tài sản của tập đoàn này có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào cách xử lý của tổng thống tân cử Trump với các chính sách và kế hoạch quản lý dành cho ô tô điện và xe tự lái. Vào tháng trước vị tỷ phú đã cho biết rằng ông sẽ bắt đầu sản xuất những chiếc ô tô tự động hoàn toàn, không có vô lăng vào năm 2026. Và Tesla sẽ cần sự miễn trừ từ Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Hoa Kỳ để sản xuất những phương tiện như vậy.

Ngoài ra, là ông chủ của công ty cấy ghép chip điện tử vào não bộ Neuralink, Musk từ lâu đã phàn nàn rằng quy trình phê duyệt của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) làm chậm quá trình cấy ghép thiết bị này lên cơ thể người. Theo nguồn tin được Reuters trích dẫn, Musk có thể sử dụng ảnh hưởng ngày càng tăng của mình trong chính quyền Trump để cắt giảm một số phê duyệt liên quan đến kiểm nghiệm an toàn trong quy trình đó. Hơn thế, với việc được bổ nhiệm làm bộ trưởng bộ “Hiệu quả chính phủ”, chịu trách nhiệm về việc tối ưu hoá bộ máy chính trị mà ông cho là “cồng kềnh và tốn kém”, nguồn tin này nhận định Elon Musk có thể sẽ sa thải nhiều quan chức FDA với lý do là họ làm việc kém hiệu quả.

Tóm lại, là công thần đưa Donald Trump trở lại phòng Bầu Dục, những gì Elon Musk nhận được trong thương vụ làm ăn này rõ ràng không chỉ là tiền bạc. Có những món lời ngắn hạn mà người ta có thể dễ dàng nhìn thấy ngay, nhưng cũng có những lợi ích dài hạn mà có lẽ phải sau 4 năm tới ta mới có thể tổng kết được. Quả là kẻ buôn vua thì lãi cả thiên hạ.