ĐIỂM TIN 09/11/2023 - Long Đỗ

Thượng đỉnh Joe Biden-Tập Cận Bình có thể diễn ra ngày 15/11/2023 Mặc dù thông tin chính thức chưa được công bố, nhưng hãng tin Pháp AFP hôm nay 09/11/2023 dẫn một số quan chức ẩn danh Mỹ - Trung cho biết hai nhà lãnh đạo Joe Biden và Tập Cận Bình sẽ có cuộc gặp vào thứ Tư 15/11 tại San Francisco, bên lề thượng đỉnh APEC. Tổng thống Mỹ Joe Biden (P) bắt tay đồng nhiệm Trung Quốc Tập Cận Bình (T), trong cuộc gặp đầu tiên tại Bali, Indonesia, ngày 14/11/2022. AP - Alex Brandon - Thùy Dương

<!>

Hôm qua, phó thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong, chuyên trách quan hệ thương mại Mỹ - Trung đã đến San Francisco. Chuyến công du được xem là để chuẩn bị cho cuộc gặp giữa hai nguyên thủ Joe Biden và Tập Cận Bình. Nếu diễn ra, đây sẽ là cuộc gặp đầu tiên giữa hai lãnh đạo Mỹ-Trung từ một năm nay, sau cuộc gặp bên lề thượng đỉnh G20 ở Bali, Indonesia, hồi tháng 11/2022.

Gần đây, có nhiều dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh và Washington muốn xích lại gần nhau. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde cho biết thêm chi tiết :

« Lời mời được loan truyền trong cộng đồng doanh nghiệp Mỹ-Trung hôm thứ Tư (08/11): « Chúng tôi trân trọng mời quý vị đến dự dạ tiệc chào đón một nhà lãnh đạo cấp cao Trung Quốc và phái đoàn chính phủ của ông ấy đến Hoa Kỳ ». Không có tên cụ thể được ghi trên thiệp mời, nhưng dường như ai cũng hiểu người được nói đến là ai. Nhân vật đó dự kiến sẽ đọc một « bài diễn văn quan trọng » trong bữa tiệc tối có giá 2.000 đô la/người. Rất có thể đó sẽ chính là chủ tịch Trung Quốc. Nếu vậy, đây sẽ là chuyến công du đầu tiên của ông Tập Cận Bình đến Hoa Kỳ kể từ năm 2017, trong bối cảnh ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy đôi bên xích lại gần nhau.

Từ đầu năm đến nay, có một số quan chức chính trị cấp cao của Mỹ đã đến Trung Quốc, tiếp theo là các chủ tịch - tổng giám đốc của các đại tập đoàn của Mỹ, và sau đó là các doanh nhân. Tuần này cũng vậy, lần đầu tiên có một phái đoàn doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp của Mỹ hiện diện tại Triển lãm Nhập khẩu Thượng Hải. Và kết quả đạt được là hợp đồng Trung Quốc mua đậu nành của Mỹ, thương vụ lớn nhất về đậu nành từ hơn ba tháng nay.

Các nhà nhập khẩu Trung Quốc đã đặt mua của Mỹ khoảng 10 lô hàng, tương đương với 60.000 tấn đậu nành. Đối với ngành ngoại giao Trung Quốc cũng như đối với chủ tịch Trung Quốc, mục tiêu là nhằm xoa dịu nỗi lo ngại của các nhà đầu tư Mỹ với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới ».

Hôm qua, chính phủ Trung Quốc đã hoan nghênh « các kết quả tích cực » và « sự thành công » trong các cuộc thảo luận Trung- Mỹ trong những ngày qua tại California về hồ sơ khí hậu để chuẩn bị cho thượng đỉnh khí hậu của Liên Hiệp Quốc COP28 ở Dubai.

Pháp tổ chức ''Hội Nghị Nhân Đạo'' hỗ trợ thường dân Gaza

Tháo gỡ bế tắc về viện trợ nhân đạo tại dải Gaza là mục tiêu của Hội Nghị Nhân Đạo tổ chức tại Paris hôm nay 09/11/2023. Israel không nhận lời mời của tổng thống Pháp, nhiều lãnh đạo hàng đầu các nước Ả Rập cũng vắng mặt. Theo giới quan sát, sáng kiến này của tổng thống Macron nhằm "cân bằng lại" lập trường của Paris, bị chỉ trích là quá thân với Israel. Khoảng 80 tổ chức hội đoàn, đại diện nhiều chính phủ, tổ chức đa quốc gia đã hưởng ứng sáng kiến của Paris.

Hội Nghị Nhân Đạo về Gaza tại điện Elysée, Paris, ngày 09/11/2023. AFP - LUDOVIC MARIN

Thanh Hà

Hãng tin Pháp AFP trích dẫn lời một cố vấn của phủ tổng thống cho biết Hội Nghị Nhân Đạo về Gaza nhằm "thẩm định về tình hình tại chỗ, huy động tất cả các đối tác và các nhà tài trợ để đáp ứng những nhu cầu nhân đạo cho người Palestine tại dải Gaza". Liên Hiệp Quốc ước tính từ nay đến cuối năm, cần huy động 1,2 tỷ đô la để hỗ trợ Gaza và cả cộng đồng người Palestine tại vùng Cisjordanie. Hơn một chục tổ chức phi chính phủ kêu gọi "ngừng bắn ngay lập tức" và "bảo đảm an toàn trong việc đưa hàng cứu trợ vào Gaza" cho khoảng 2 triệu dân Palestine tại vùng lãnh thổ này.

Bộ Ngoại Giao Pháp cho biết thêm, trong cuộc họp lần này các bên sẽ trực tiếp thảo luận về những khoản viện trợ lương thực, thuốc men trang thiết bị y tế và về vấn đề cung cấp năng lượng cho Gaza. Đến nay Israel cương quyết từ chối để xăng dầu được đưa vào vùng lãnh thổ này. Vế thứ nhì cũng quan trọng không kém là huy động các bên tham gia cam kết viện trợ tài chính cho Gaza. Paris thông báo sẽ "tham gia đáng kể cả về tài chính lẫn vật chất".

Tuy nhiên, một số nguồn tin thông thạo được AFP trích dẫn không chờ đợi là Hội Nghị Nhân Đạo cho Gaza sẽ ra được một bản thông cáo chung hay sự kiện này sẽ là tiền đề cho một lệnh ''ngừng bắn vì lý do nhân đạo''.

Tổng thống Emmanuel Macron chủ trì Hội Nghị Nhân Đạo tại điện Elysée vào lúc Israel tiếp tục các chiến dịch quân sự nhắm vào dải Gaza. Cách nay hai ngày nguyên thủ Pháp đã có một cuộc điện đàm với thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Trái lại Cơ quan quyền lực Palestine dường như sẽ cử nhân vật lãnh đạo số 2 đến dự cuộc họp hôm nay. Một số quốc gia liên quan trong vùng như Ai Cập hay Qatar chỉ cử đại diện ở cấp bộ đến Paris lần này.

Gaza hoàn toàn bị Israel phong tỏa từ sau loạt khủng bố hôm 07/10/2023 do phong trào Hồi Giáo Palestine, Hamas tiến hành. Quân đội Israel liên tục oanh kích vào dải Gaza và kể cả các chiến dịch trên bộ. Cộng đồng quốc tế và nhất là các tổ chức nhân đạo liên tục kêu gọi Israel ngừng bắn vì lý do nhân đạo, nhưng thủ tướng Benjamin Netanyahu dứt khoát đòi gắn liền lệnh ngừng bắn với việc Hamas phải trả tự do cho khoảng hơn 200 con tin đang bị phong trào này bắt giữ từ hơn một tháng qua.

Quân đội Israel tuyên bố Hamas thất thủ ở miền bắc dải Gaza

Tối hôm qua 08/11/2023, quân đội Israel thông báo Hamas đã mất quyền kiểm soát miền bắc dải Gaza. Hôm nay 09/11, quân đội Israel lại tiếp tục oanh kích vào thành phố Gaza, nhưng cho biết mở lại một "hành lang nhân đạo" để người dân di chuyển từ phía bắc xuống phía nam dải đất này.

Một nhóm binh sĩ Israel tại thành phố Gaza, ngày 08/11/2023. © RONEN ZVULUN / Reuters

Thùy Dương

Quân đội Israel hôm qua 08/11 đã phát đi nhiều hình ảnh cho thấy các đội quân trên mặt đất đã định vị và cho nổ các đường hầm chằng chịt mà các chuyên gia của Israel ước tính là lên đến hàng trăm km. Từ khi tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ, quân đội Israel đã phát hiện được 130 lối ra vào hệ thống hầm ngầm của lực lượng Hamas ở dải Gaza.

Phóng viên hãng tin Pháp AFP, cùng đi với đội quân đột kích của Israel vào dải Gaza, đã có mặt gần khu trung tâm diễn ra các trận đánh của quân đội Israel và lực lượng Hamas ở miền bắc Gaza. Nhưng các hình ảnh của AFP đã bị quân đội Israel kiểm duyệt.

50.000 thường dân rời miền bắc Gaza ngày 08/11

Theo quân đội Israel, riêng trong ngày hôm qua đã có 50.000 thường dân rời miền bắc Gaza, cao hơn gấp ba so với con số 15.000 hôm thứ Ba 07/11. Trước đó, số người di tản khỏi miền bắc Gaza là 5.000 người hôm thứ Hai 06/11 và 2.000 hôm Chủ Nhật 05/11. Phát ngôn viên quân đội Israel, ông Daniel Hagari, nói : « Họ ra đi vì hiểu rằng tổ chức Hamas đã mất quyền kiểm soát miền bắc và tình hình an ninh ở miền nam được bảo đảm hơn ».

Về tổng kết thiệt hại nhân mạng, bộ trưởng Y Tế trong chính quyền Hamas ở dải Gaza thông báo là đã có hơn 10.500 người ở Gaza chết do bị quân đội Israel oanh kích tính từ hôm 07/10, trong số đó có hơn 4.300 em nhỏ và hơn 2.800 phụ nữ. Hiện chưa có nguồn tin độc lập nào kiểm chứng các con số này. Về phía Israel, số nạn nhân thiệt mạng là trên 1.400 người. Số binh sĩ Israel tử trận ở Gaza là 33 người.

Qatar làm trung gian đàm phán để Hamas thả con tin, ngừng bắn ở Gaza

Theo một nguồn thạo tin, Qatar đã đứng ra làm trung gian đàm phán trong cuộc xung đột giữa Israel và Hamas vào hôm qua, 08/11/2023, để đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza trong vòng 3 ngày, với điều kiện Hamas trả tự do cho 12 con tin (6 người quốc tịch Mỹ), bị bắt giữ từ ngày 07/10.

Thủ tướng kiêm ngoại trưởng Qatar Mohammed bin Abdulrahman Al Thani. Ảnh chụp ngày 13/10/2023. via REUTERS - POOL

RFI

Từ Dubai, thông tín viên RFI Nicolas Keraudren cho biết thêm thông tin :

“Trả tự do cho các con tin để đổi lấy ngừng bắn nhân đạo ở Gaza là nội dung cuộc đám phán do Qatar phối hợp với Mỹ đứng ra làm trung gian. Tuy nhiên, không có nhiều thông tin được tiết lộ vì tính nhạy cảm của hồ sơ.

Kể từ ngày 7/10, Qatar luôn giữ vai trò trung gian chiến lược giữa Hamas và Israel, và cách nay hơn 15 ngày, đã đàm phán về việc thả 4 con tin, trong đó có 2 người Mỹ. Doha dự định vẫn sẽ tiếp tục vai trò của mình, tuy nhiên, theo cảnh báo của ngoại trưởng Qatar từ tuần trước,“các đợt mở rộng tấn công của Israel” tại dải Gaza có thể sẽ ảnh hưởng đến việc đàm phán.

Qatar đang đứng ở một vị trí phức tạp. Dù không có quan hệ ngoại giao chính thức với Israel, nhưng quốc gia này lại là đồng minh chiến lược với Mỹ. Vào năm ngoái, Washington đã ghi nhận Doha là một đồng minh chủ chốt, dù không phải là thành viên của NATO. Nhà nước quân chủ này cũng cho đặt một văn phòng chính trị của Hamas và hai bên vẫn duy trì quan hệ kinh tế.”

Vẫn theo nguồn tin ẩn danh, được AFP trích dẫn, lệnh ngừng bắn ở Gaza mà Qatar đang đám phán cũng liên quan đến miền bắc Gaza, nơi mà các cuộc giao tranh dữ dội vẫn đang tiếp diễn. Hiện Qatar vẫn đang đợi câu trả lời từ phía Israel. Việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn có thể cho phép ''gia tăng vận chuyển hàng cứu trợ nhân đạo vào Gaza'' từ cửa khẩu Rafah ở Ai Cập. Chính phủ Israel kể từ đầu cuộc xung đột vẫn bác bỏ mọi lời kêu gọi ngừng bắn nếu Hamas không thả hơn 240 con tin.

Hồ sơ gia nhập Liên Hiệp Châu Âu của Ukraina vẫn gặp nhiều trở ngại

Mặc dù đã được Ủy Ban Châu Âu bật đèn xanh để mở đàm phán cho Ukraina gia nhập khối 27 nước, hôm qua, 08/11/2023, hồ sơ ứng viên của Kiev vẫn bị một số nước thành viên cản trở, đặc biệt là Hungary, vốn là đồng minh thân cận của Nga. Một số thành viên khác cũng bày tỏ lo ngại đối với an ninh của khối nếu Ukraina được kết nạp vào Liên Hiệp Châu Âu.

Ảnh minh họa: Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen (P) và ủy viên châu Âu phụ trách mở rộng khối, Oliver Varhelyi (T), họp báo tại trụ sở Liên Âu ở Bruxelles, ngày 17/06/2022, sau khi Liên Âu nhất trí trao "quy chế ứng viên gia nhập Liên Âu" cho Ukraina. AP - Geert Vanden Wijngaert

Chi Phương

Trong lúc cuộc phản công của Ukraina vẫn đang tiếp diễn, và quốc tế sao nhãng cuộc chiến tại sườn đông châu Âu, đổ dồn sự chú ý vào cuộc xung đột giữa Israel-Hamas, những tiến triển trong hồ sơ ứng viên của Ukraina rất được Kiev mong đợi. Từ Bruxelles, thông tín viên RFI Pierre Benazet cho biết thêm thông tin :

Các báo cáo của Ủy Ban Châu Âu về tiến triển trong hồ sơ của các ứng viên gia nhập khối, và nhất là của Ukraina, kể từ nay, sẽ được chính phủ của 27 thành viên xem xét kỹ lưỡng, trước khi diễn ra cuộc họp thượng đỉnh của Liên Hiệp Châu Âu vào ngày 14 và 15/12. Một số nước sẽ có nhiều điều để nói về những đánh giá rất được mong đợi về 7 tiêu chí ban đầu mà Ủy Ban Châu Âu đưa ra, trong đó có 3 tiêu chí vẫn chưa hoàn toàn được đáp ứng, cụ thể là chống tham nhũng, chống ảnh hưởng của các tài phiệt, hay tôn trọng các nhóm dân tộc thiểu số.

Và điểm đặc biệt này có thể là vấn đề đối với Hungary, vì thủ tướng Hungary VictorOrban đã lớn tiếng yêu cầu tôn trọng người dân tộc thiểu số Magyar ở vùng Ruthenia Karpat và ở miền tây Ukraina. Tuy nhiên, ông Orban sẽ không nhận được ủng hộ từ lãnh đạo Slovakia Robert Fico, vốn có mâu thuẫn với người thiểu số Magyar ở chính nước ông.

Ủy Ban Châu Âu cũng đã lường trước được những nghi ngại trong khối và đã đề nghị thiết lập một « khuôn khổ » thương thuyết và chờ đến báo cáo tiếp theo vào tháng Ba năm tới, để chính thức mở đàm phán nhân một « hội nghị liên chính phủ » với Ukraina. Vấn đề còn lại sau đó là thảo luận các biện pháp thắt chặt quan hệ giữa Liên Âu và Ukraina, vốn là chủ đề của 35 chương trong hồ sơ kết nạp Ukraina.

Nhiều nước cho rằng việc mở rộng về phía đông châu Âu đe dọa đến an ninh của khối 27 nước. Theo ngoại trưởng Hungary, hiện chưa phải là thời điểm thích hợp để thúc đẩy đàm phán về hồ sơ ứng viên của Kiev, và nhất là Ukraina « không thể gia nhập Liên Hiệp Châu Âu khi chưa có được hòa bình ».

Ngoài ra, với hơn 40 triệu dân, Ukraina là một nước nông nghiệp lớn. Tại Pháp, lãnh đạo Công đoàn nông nghiệp Pháp (FNSEA), Arnaud Rousseau đã bày tỏ lo ngại việc Ukraina gia nhập Liên Âu sẽ là « một thảm họa đối với ngành nông nghiệp châu Âu ». Theo ông Rousseau, nông nghiệp Ukraina tương đương với một phần tư nền nông nghiệp của châu Âu, chủ yếu là chăn nuôi gia cầm và trồng trọt, nhưng các tiêu chuẩn về môi trường cũng như sản xuất tại Ukraina thấp hơn các tiêu chuẩn châu Âu.

Hoa Kỳ cho Sri Lanka vay hơn 550 triệu đô la đầu tư vào cảng nước sâu

Theo một quan chức Mỹ hôm 08/11/2023, Hoa Kỳ sẽ cho Sri Lanka vay nửa tỉ đô la để thực hiện dự án cảng nước sâu quốc tế Colombo West (Tây Colombo), do tập đoàn Ấn Độ Adani thực hiện. Đây được xem như phản ứng của Washington trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh ở Ấn Độ Dương và nhằm đáp trả dự án "Những con đường tơ lụa mới" của Trung Quốc.

Hoa Kỳ công bố một dự án cảng mới ở Colombo trị giá 553 triệu đô la. Trong ảnh là cảng biển hiện tại ở Colombo, ảnh chụp ngày 08/11/2023. AP - Eranga Jayawardena

Thùy Dương

Theo AFP, Cơ quan Phát triển Tài chính của Mỹ ( Development Finance Corporation - DFC), cho biết sẽ tài trợ 553 triệu đô la cho dự án cảng nước sâu của Sri Lanka. Cầu cảng container được quy hoạch dài 1,4km, sâu 20m và có khả năng tiếp nhận 3,2 triệu container/năm. Sri Lanka có tầm chiến lược quan trọng do nằm trên tuyến vận chuyển hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới nối từ Trung Đông đến Đông Á. Từ Colombo, thủ đô Sri Lanka, người đứng đầu cơ quan DFC Scott Nathan, tuyên bố : « Sri Lanka là một trong những trung tâm trung chuyển chính của thế giới, với một nửa số tàu container trên thế giới đi qua vùng biển của nước này ».

Lãnh đạo DFC bảo đảm rằng đây là khoản vay dành cho khu vực tư nhân, nên sẽ không làm tăng khoản nợ công của Sri Lanka, quốc gia đang hứng chịu khủng hoảng tài chính từ năm ngoái. Đồng thời, ông Scott Nathan nhấn mạnh dự án sẽ củng cố « vị trí của các đồng minh của chúng tôi trong khu vực ».

Trên thực tế, cảng nước sâu Tây Colombo, với tổng chi phí ước tính khoảng 700 triệu đô la, nằm ngay cạnh một cảng khác ở Colombo do Trung Quốc điều hành. Hồi năm 2014, hai tàu ngầm của Trung Quốc đã sử dụng cảng này bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ New Delhi.

Hồi tháng 12/2017, do không thể trả khoản vay khổng lồ của Trung Quốc, Sri Lanka đã buộc phải cho công ty China Merchants Port Holdings toàn quyền khai thác cảng Hambantota ở miền nam trong vòng 99 năm, làm dấy lên lo ngại về việc Bắc Kinh sử dụng « bẫy nợ » để gia tăng ảnh hưởng. Mặc dù Colombo khẳng định không cho phép nước ngoài sử dụng cảng của Sri Lanka vào mục đích quân sự để chống lại bất kỳ quốc gia nào khác, Ấn Độ và Mỹ vẫn lo ngại sự hiện diện của Trung Quốc tại Hambantota có thể mang lại lợi thế quân sự cho Bắc Kinh ở Ấn Độ Dương.

Miến Điện có nguy cơ bị chia cắt nếu quân đội không giải quyết xung đột

Hôm nay, 09/11/2023, Myint Swe, tổng thống được tập đoàn quân sự Miến Điện bổ nhiệm, khẳng định nước này có nguy cơ bị chia cắt thành nhiều vùng nếu quân đội không can thiệp vào các cuộc xung đột tại miền bắc giáp với Trung Quốc.

Một đơn vị của lực lượng Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện (MNDAA) chụp ảnh với số vũ khí được cho là thu giữ từ một căn cứ của quân đội Miến Điện tại thị trấn Chinshwehaw, ngày 28/10/2023. AP

Chi Phương

Theo AFP, tờ báo chính thức của Miến Điện, Global New Light of Myanmar trích dẫn lời cảnh báo của tổng thống Myint Swe trong một cuộc họp với các lãnh đạo cấp cao Miến Điện hôm qua, nhấn mạnh « cần phải hy sinh mạng sống để lập lại ổn định ở Miến Điện… Đây là thời điểm quan trọng đối với đất nước và toàn thể người dân cần phải ủng hộ Tatmadaw (quân đội) ». Ông Myint Swe đã được quân đội bổ nhiệm làm tổng thống sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ dân sự của bà Aung San Suu Kyi từ tháng 2/2021.

Các cuộc xung đột nổ ra từ cuối tháng 10 ở bang Shan, miền bắc Miến Điện. Một liên minh gồm Quân đội Giải phóng Quốc gia Taaung (TNLA), Quân đội Arakan (AA) và Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện (MNDAA), đã tước quyền kiểm soát của quân đội tại nhiều tuyến đường và địa điểm chiến lược. Liên minh này muốn đòi tự chủ chính trị và kiểm soát nguồn tài nguyên.

Sau khi để mất thành phố chiến lược Chinshwehaw vào tuần trước, quân đội không đưa thêm bất cứ bình luận nào về diễn biến của cuộc xung đột, mà theo Liên Hiệp Quốc, đã khiến 23 000 người phải đi lánh nạn.

Cuộc xung đột xảy ra ở vùng biên giới phía bắc giáp với Trung Quốc đã khiến Bắc Kinh lo ngại và vào tuần trước, họ đã yêu cầu Miến Điện hợp tác để duy trì ổn định cũng như bảo vệ tài sản và tính mạng của công dân Trung Quốc tại khu vực này. Hôm thứ Ba vừa qua, Trung Quốc đã xác nhận nhiều công dân Trung Quốc là nạn nhân của cuộc xung đột, nhưng không nêu rõ họ bị thương hay thiệt mạng, cũng như địa điểm cụ thể. Hôm nay, bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã yêu cầu công dân tránh xa các khu vực có xung đột và tránh đi du lịch tới Miến Điện.