Nhìn Ra Bốn Phương : Hiểu biết thêm với GS Huỳnh Chiếu Đẳng

Kính thưa quí bạn

Hôm nay xin đến với các bạn một tin khá cần cho người già,

1. Một bằng hữu từ bên Đức hỏi về xe chạy than “thời bao cấp” ở Việt Nam

2. Người cao tuổi có nên mạo hiểm vào cuộc giải phẩu lớn không? Hướng dẫn nầy dựa vào nghiên cứu mới.

3. Bằng hữu giải đáp câu đố cũ. Một số câu đố giải trí mới.

HCD 28-Nov-2022

Nếu các bạn không thấy hình chỉ thấy cái khung trống thì nên dọc Microsoft Word attached.

<!>

--------

From: Tue . <qtue 3@y hoo.de>

Sent: Monday, November 28, 2022 7:47 SA

Subject: thoi bao cap o Vietnam xe chay bang than

Kính Thầy , Xin Thấy có thể chú biết hệ thống mày xe chạy bằng thân ra sao ?

Xe lửa Mỹ Tho - Saigon hay Huệ chạy bằng hơi nước

Xe {auto } nhớ quá chưa nước ở đâu ?.

Cảm ơn Thầy .xin chúc Thấy cũng quý quyền bình an

HCD: Câu hỏi rất hay,

Những vị không ở vùng Saigon, Cấp, Vũng Tàu, Đà Lạt… có khi nghe nói xe chạy than mà không biết ra sao. Tôi có đi loại xe nầy nhiều lần. Trước khi nói vể xe chạy than, xin nhắc chút xíu về máy xe máy tàu ngày xưa:

1. Lúc chưa có máy nổ trong (= máy xe xăng dầu) thi động cơ hơi nước là thứ thông dụng dùng chạy xe lửa, chạy tàu thủy. Nấu nước bằng than đá để tạo hơi nước áp lực cao. Hơi nước nầy làm động cơ chạy.

Ngày xưa máy hơi nước chạy theo kiểu piston-cylinder. Thời nay cũng còn dùng máy hơi nước chạy bằng cánh quạt (turbine engine). Có thể dùng rơm rạ, cây khô, củi, than (rẻ hơn hết là than đá)… đốt cháy để nấu nước thành hơi nước áp xuất cao là được

Ghi thêm: Đó là chạy xe kiểu người Tây Phương dở ẹt. Làm chi rắc rối quá vậy, phải nấu nước thành hơi áp suất cao. Việt Nam ta có một vị đã chế được máy chạy bằng nước ruộng. Một thời báo chí và webpage trong nước vinh danh vị nầy vang lừng, Không cần xăng, củi, than hay rơm rạ làm chi…chạy bằng nước ruộng không tốn 1 xu.

Nghĩ lại tức quá đi, Ông Vượng sản xuất xe điện Vifast lại không chịu dùng cái phát mính nầy. Phải chi ông mời vị “kỷ sư” nước ruộng nầy về hợp lực sản xuất loại “xe nước ruộng” thì đứng đầu thế giới rồi. Chỉ duy nhất Việt Nam ta mới có xe nước ruộng chắc chắn sẽ bán chạy như tôm tươi, không quốc gia nào có thể cạnh tranh với Việt Nam ta được hết. Nghĩ lại thật là tức.

Chắc có bạn hỏi vậy thì những quốc gia không có ruộng như California hay vùng sa mạc khô cằn thì làm sao có nước ruộng mà chạy xe nầy?

Tôi bí xị, không biết nước ruộng có khác chi với nước hồ nước sông hay không, xin nhờ cho quí vị kỷ sư đỉnh cao trả lời.

2. Sau máy hơi nước tới máy nổ trong (internal combustion engine = ICE). Thay vì áp lực từ hơi nước đưa vào làm chạy máy, thì người ta trộn nhiên liệu (thí dụ là xăng) với không khí đưa vào cylinder, đúng lúc cho xẹt tia lửa điện, hổn hợp bùng cháy (nổ) tạo áp xuất làm máy chạy. Đó là loại động cơ nổ trong, hay động cơ đốt trong (ICE). Nếu dùng dầu ăn dư, dầu nặng, mở bò, mở heo, dầu thảo mộc… xịt vào cylinder với không khí, khi piston lên cao ép hổn hợp lên áp suất cao, hổn hợp tự bùng cháy, khỏi cần tia lửa điện, thì loại máy nầy được gọi là máy diesel. Còn nhiều loại máy nữa, lạc để rồi nên dừng ờ đây

3. Loại máy nổ có tia lửa điện nầy có thể chạy với bất cứ hổn hợp nào cháy được. Thời “bao cấp” không có xăng, người ta chạy xe gắn máy (Honda) bằng alcool 95 độ.

Còn xe hơi Saigon Cấp Đà Lat và nhiều tuyến đường khác thì dùng củi, than, đốt trong cái lò sắt gắn sau xe, chỉ cho không khí vào đủ cháy giới hạn sao cho khói sinh ra chứa CO. Máy xe xăng hút “khói” CO vào và chạy gần như bình thường, không cần chế biến chi nhiều. Nếu đốt than đốt củi với nhiều không khí như nấu bếp thì khí sinh ra là CO2 (carbonic) không còn cháy được nữa, xe không chạy. Mấy người thợ sửa xe Việt Nam thời đó biến cải xe đang chạy xăng thành xe chạy than dễ dàng và nhanh chóng, vì không thay đổi máy xe nhiều, chỉ thêm cái lò sắt đun than thôi. Khi có xăng nhiều lại thì sửa lại chút xíu là chạy xăng bình thường.

Tóm tắt một câu là khí than chạy xe giống như các bếp gas và đèn đường (đèn khí) trong thành phố Âu châu thời xưa. Bếp và đèn dùng “khí thắp”. Khí thắp do than đốt nửa chừng sinh ra chứa CO rất độc, nhiều người đã tự vận bằng khí thắp nầy.

Giờ đây người ta thay “khí thắp” bằng natural gas. Nó là methane gas hay natural methane gas. Còn gas các bạn ra các tiệm mua về trong bình sắt để nấu nướng sau vườn là propane, cũng là bà con của methane.

Một số xe bus chở hành khách chạy xe bằng propane, có khi xe nâng hàng hóa trong nhà kho cũng chạy bằng propane. Nó cũng y như xe chạy than của Việt Nam mình ngày xưa.

Bộ HCD “tiếc”phát minh động cơ nước ruộng hay sao mà nhắc hoài vậy?

Thưa đúng vậy, phát minh sáng chới vang lừng đăng báo một thời ở Việt Nam, phát minh quá đỉnh cao đâu có nước nào theo kịp (ngoại trừ Brazil thi phải). Thế mà chánh phủ Việt Nam lơ là, hãng xe điện Vinfast lơ là, không tức sao được.

Quên nói thêm phát minh xe chạy nước ruộng nầy còn được danh hiệu “đỉnh cao nói láo quen mồm” nữa.

Nhưng cái đáng nói nhất là “nhà phát minh” đã khinh thường kiến thức căn bản của 100 triệu người Việt Nam.

Nguồn tin và chi tiết: https://khn.org/news/article/seniors-major-surgery-new-research/

Nguồn tin và chi tiết: https://www.cnn.com/2022/11/25/health/seniors-major-surgery-khn-partner

HCD tóm tắt bản tin: Tôi nghỉ là bài báo nầy có người cần nên cố gắng tóm tắt dài một chút. Xin các bạn hiểu cho rằng tôi biết chi nói nấy, tôi không phải là người chuyên môn đâu. Các bạn nên tham khảo với Bác Sĩ của mình khi cần.

Nếu các bạn không thấy cần thì chỉ nên đọc lõm bõm thôi, save để đó có khi cần.

Người cao tuổi có nên mạo hiểm vào cuộc giải phẩu lớn không? Hướng dẫn nầy dựa vào nghiên cứu mới.

Judith Graham • Bản tin Y tế Kaiser

Theo một nghiên cứu mới quan trọng làm sáng tỏ những rủi ro mà người cao niên gặp phải khi thực hiện các thủ thuật xâm lấn Gần 1 trong 7 người lớn tuổi tử vong trong vòng một năm sau khi trải qua cuộc giải phẩu lớn (invasive procedures).

Nhóm người dễ bị tổn thương là những bệnh nhân lớn tuổi mắc chứng mất trí nhớ có thể xảy ra (33% tử vong trong vòng một năm) và ốm yếu (28%), cũng như những người phải cuộc giải phẩu cấp cứu (22%). Tuổi cao cũng làm tăng nguy cơ: Bệnh nhân từ 90 tuổi trở lên có nguy cơ tử vong cao gấp sáu lần so với những người từ 65 đến 69 tuổi.

Nghiên cứu trên tạp chí Phẫu thuật JAMA, được xuất bản bởi các nhà nghiên cứu tại Trường Y khoa Yale, đã giải quyết một lỗ hổng đáng chú ý trong nghiên cứu: Mặc dù bệnh nhân từ 65 tuổi trở lên trải qua gần 40% tổng số ca giải phẩu ở Hoa Kỳ, cần nghiên cứu thêm.

Tiến sĩ Zara Cooper, Giáo Sư Giải Phẩu tại Trường Y khoa Harvard và là Giám Đốc Trung Tâm Phẫu Thuật Lão Khoa tại Brigham và cho biết: “Chúng tôi đã thực sự thiếu sót khi không hiểu rõ về kết quả cuộc giải phẩu về lâu dài đối với người lớn tuổi.

Đặc biệt quan trọng là cần biết những thống kê có bao nhiêu người cao tuổi chết, bị khuyết tật, không còn có thể sống độc lập hoặc có chất lượng cuộc sống xấu đi đáng kể sau cuộc giải phẩu lớn.

Cooper nói “Điều mà những bệnh nhân lớn tuổi muốn biết là, 'Cuộc sống của tôi sẽ như thế nào?'” “Nhưng chúng tôi chưa thể trả lời được.”

Trong nghiên cứu mới, Tiến sĩ Thomas Gill và các đồng nghiệp của Yale đã kiểm tra tài liệu khiếu nại từ Medicare và tài liệu khảo sát từ nghiên cứu về Xu hướng Lão hóa và Sức khỏe từ năm 2011 đến năm 2017.

Các thủ thuật xâm lấn (invasive procedures) trên bệnh nhân được gây mê toàn thân được coi là ca giải phẩu lớn. Các ví dụ bao gồm các thủ thuật thay thế xương hông bị gãy, by pass mạch máu tim, cắt bỏ ung thư ruột già, cắt bỏ túi mật, sửa chữa van tim bị rò rỉ và sửa chữa thoát vị (repair hernias), cùng nhiều thủ thuật khác.

Gill, giáo sư y khoa, dịch tễ học và y học điều tra tại Yale lưu ý người lớn tuổi thường gặp nhiều rắc rối hơn sau cuộc giải phẩu nếu như họ mắc các bệnh kinh niên như bệnh tim hoặc thận; nếu họ đã yếu hoặc gặp khó khăn trong việc di chuyển; nếu họ thiếu khả năng tự chăm sóc bản thân; và nếu họ bị lú lẫn,

Hai năm trước, nhóm của Gill đã tiến hành nghiên cứu cho thấy cứ 3 người lớn tuổi thì có 1 người không trở lại mức hoạt động bình thường sau 6 tháng sau cuộc giải phẩu lớn. Nhiều khả năng hồi phục nhất là những người cao niên đã trải qua các cuộc giải phẩu tự chọn mà họ có thể chuẩn bị trước.( Most likely to recover were seniors who had elective surgeries for which they could prepare in advance.)

Trong một nghiên cứu khác, được công bố vào năm ngoái trong Annals of Surgery, nhóm của ông đã thấy rằng đã có khoảng 1 triệu ca giải phẩu lớn là ở những người từ 65 tuổi trở lên mỗi năm, bao gồm một số lượng đáng kể ở giai đoạn cuối đời.

Tiến sĩ Clifford Ko, giáo sư phẫu thuật tại Trường Y khoa UCLA và là giám đốc Bộ phận Nghiên cứu và Chăm sóc Bệnh nhân Tối ưu tại Đại học Phẫu thuật Hoa Kỳ cho biết. “Điều này sinh ra đủ loại câu hỏi mới: Những ca giải phẩu này có được thực hiện vì một lý do chính đáng không? Cuộc giải phẩu thích hợp được xác định như thế nào? Các quyết định thực hiện cuộc giải phẩu có được đưa ra sau khi gợi ra các ưu tiên của bệnh nhân và xác định liệu cuộc giải phẩu có đạt được chúng không ?”

Như một ví dụ về quyết định này, Ko cho biết một bệnh nhân, ở tuổi 93, mắc bệnh ung thư ruột già đoạn đầu, bên cạnh đó người nầy còn bị bệnh gan, tim và phổi từ trước. Sau một cuộc thảo luận người ta thấy rằng giải phẩu ung thư sẽ có ít hy vọng thành công tốt đẹp, bệnh nhân đã quyết định không giải phầu nữa.

“Ông ấy quyết định thà mạo hiểm với căn bệnh ung thư phát triển chậm còn hơn đối phó với một ca giải phẩu lớn và sinh nhiều biến chứng,”

Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân chọn phẫu thuật. Tiến sĩ Marcia Russell, một Bác Sĩ Phẫu Thuật Nhân Viên tại Hệ thống Chăm sóc Sức khỏe Cựu chiến binh Greater Los Angeles (staff surgeon at the Veterans Affairs Greater Los Angeles Healthcare System), đã cho biết một bệnh nhân 90 tuổi vào nằm bịnh viện vì bệnh viêm phổi kéo dài, Bác Sĩ ở đây khám thấy ông bị thêm ung thư ruột gìà mà không biết. “Chúng tôi đã nói chuyện với ông ấy về việc cuộc giải phẩu. Mục tiêu của ông ấy là sống càng lâu càng tốt.

Để giúp chuẩn bị cuộc giải phẩu chúng tôi đề nghị ông đi vật lý trị liệu và ăn nhiều thực phẩm giàu protein, cùng những biện pháp sẽ giúp ông ấy khỏe hơn.

Russell nói. “Ông có thể cần từ sáu đến tám tuần để sẵn sàng phẫu thuật.”

Tiến sĩ Robert Becher, trợ lý giáo sư cuộc giải phẩu tại Yale và là cộng tác viên nghiên cứu với Gill, cho biết khi dân số trên 65 tuổi gia tăng, “cuộc giải phẩu sẽ là một thách thức về mặt tài chính đối với Medicare. Theo một phân tích năm 2020, hơn một nửa chi tiêu của Medicare được dành để trả cho các cuộc giải phẩu.

Becher cho biết, đồng thời lưu ý rằng vào năm 2033, sẽ có ít hơn gần 30.000 bác sĩ phẫu thuật so với mức cần thiết để đáp ứng nhu cầu dự kiến.Ngoài ra, “ trong những năm tới gần như mọi ngành vể phẫu thuật gặp phải tình trạng thiếu nhân lực,”

Những xu hướng này làm cho nỗ lực cải thiện kết quả cuộc giải phẩu cho người lớn tuổi thậm chí còn quan trọng hơn. Tuy nhiên, tiến độ vẫn còn chậm. Đại học Phẫu thuật Hoa Kỳ đã khởi động một chương trình cải tiến chất lượng lớn vào tháng 7 năm 2019, tám tháng trước khi đại dịch covid-19 bùng phát. Nó yêu cầu các bệnh viện phải đáp ứng 30 tiêu chuẩn để đạt được trình độ chuyên môn được công nhận trong phẫu thuật lão khoa. Cho đến nay, chưa đến 100 trong số hàng nghìn bệnh viện đủ điều kiện tham gia.

Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến từ độc giả về những câu hỏi mà bạn muốn được giải đáp, những vấn đề bạn đang gặp phải khi chăm sóc sức khỏe của mình và lời khuyên mà bạn cần khi xử lý hệ thống chăm sóc sức khỏe.

HCD: Nếu các bạn không thấy cần thì chỉ nên đọc lõm bõm thôi, save để đó có khi cần.