(Khuôn viên Đại học Colorado)
LTS: Thảm họa môi trường tệ hại nhất trong lịch sử VN cho đến hôm nay, do công ty Gang Thép Hà Tĩnh gây nên tại 4 tỉnh miền Trung vào năm 2016 tiếp tục gây được sự chú ý và xúc động cho nhiều giới, đặc biệt là giới học thuật và nghiên cứu tại các Đại học Hoa Kỳ. Đầu tháng 3, 2022, Đại học UCI (University of California UCI) đã đồng Tổ Chức Hội Thảo với đề tài: Sau Thảm Họa Formosa, Xây Dựng Lại Các Cộng Đồng Ven Biển tại Đài Loan, Texas, Việt Nam hội tụ được cộng đồng học thuật và nghiên cứu trên toàn thế giới.
<!>
Cùng thời gian, Gs. Phaedra C. Pezzullo từ Đại hoc Colorado Boulder dạy môn Công Lý Môi Trường (Environmental Justice) cũng đã bỏ ra rất nhiều thì giờ để nghiên cứu về thảm họa môi trường đã làm xôn sao dư luận trên toàn thế giới trong một thời gian dài vì mức độ nghiêm trọng và cách giải quyết vô nhân đạo của cả công ty Formosa lẫn người dân là nạn nhân của thảm họa.
Khi bà Pezzullo được biết về cuộc đấu tranh pháp lý tại các tòa án quốc tế do hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa JFFV giúp các nạn nhân, bà đã liên lạc, xin tài liệu và phỏng vấn bà Nancy Bùi, hội phó đặc trách Ngoại giao của hội JFFV. Cuộc phỏng vấn dài gần một tiếng đồng hồ đã được phát nhiều lần trên làn sóng phát thanh của Đại học Colorado Boulder và nhiều website nghiên cứu về môi trường. Tài liệu của bà thu thập được cũng đã được dùng cho nội dung cuốn sách của bà do nhà suất bản danh tiếng University of California Press sắp phát hành với tựa đề: " Beyond Strawmen: Plastic Pollution, Impure Politics, and Networked Cultures of Care". Tạm dịch là: “Trên Cả Giả Hình, Ô Nhiễm Nhựa, Chính Trị Dơ Bẩn là Những Tổ Chức Quan Tâm và Chăm Sóc”
Điều đặc biệt là bà đã tặng tiền nhuận bút của cuốn sách cho Quỹ Pháp lý Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa.
Được hỏi về lý do khiến bà có quyết định này, Gs. Pezzullo cho biết thảm họa môi trường xảy ra cho người dân miền trung không những là một đề tài quan trọng khiến mọi người, đặc biệt là giới sinh viên cần phải biết và học hỏi để ngăn ngừa những thảm hoạ tương tự có thể xảy ra trong tương lai, mà oàn cảnh khó khăn của các ngư dân miền Trung khiến tôi xúc động và cuộc tranh đấu của họ ngoài tòa là việc cần phải làm và những người giúp đỡ họ cho vụ kiện này đang làm một công việc rất ý nghĩa mà tôi muốn đóng góp một phần.”
Mời độc giả theo dõi cuộc phỏng vấn khá chi tiết không chỉ về thảm họa môi trường năm 2016 tại Việt Nam mà còn bối cảnh lịch sử, chính trị, xã hội, về tị nạn, và cả vấn đề thời sự hôm nay của Việt Nam nắm vai trò quan trọng cho nguyên nhân và hệ quả của thảm họa ra sao?
GS Phaedra C. Pezzullo, Đại Học Colorado Phỏng Vấn Bà Nancy Bùi, Phó hội JFFV Về Thảm Họa Môi Trường Tại Miền Trung Việt Nam Năm 2016
01:06:56.640 --> 01:07:04.980
GS Phaedra C. Pezzullo: Câu hỏi đầu tiên: bà tự coi mình là một nhà hoạt động môi trường hay công bằng môi trường? Tại sao hoặc tại sao bà không xác định với danh xưng đó?
01: 07: 05.610 -> 01: 07: 19.020
Nancy Bùi: Thưa vâng, tôi coi mình là một nhà hoạt động cho môi trường và nhân quyền vì tôi nghĩ rằng điều quan trọng là phải bảo vệ trái đất và những người sống trên đó. Ngoài kia có rất nhiều tập đoàn lớn đang kinh doanh, bất chấp việc bảo vệ môi trường hay sức khỏe cộng đồng. Tôi đã không nhận ra điều đó cho đến khi tôi tham gia vào cuộc đấu tranh vì công lý môi trường cho người dân Việt Nam.
01: 07: 37.470 -> 01: 07: 45.060
Gs. Phaedra C. Pezzullo: Podcast này có tên là Chăm Sóc & Giao Tiếp. Điều gì, ở đâu, hoặc ai mà bà quan tâm đã thúc đẩy rất nhiều công việc vận động của bà?
01: 07: 46.410 -> 01: 08: 03.810
Nancy Bùi: Tôi có quan tâm đến công lý cho những người nghèo không có tiếng nói. Hay những công dân không thể tự bảo vệ mình trước những công ty lớn kiếm lời bất chấp thiệt hại về môi trường và con người? Trong trường hợp này, đó là ở Việt Nam, quê hương của tôi.
Chuyện gì xảy ra cho miền Nam VN sau khi chiến tranh chấm dứt?
01:08:13.560 --> 01:08:19.650
Prof. Phaedra C. Pezzullo: Bà có thể nói một chút về sinh hoạt của Vietnamese American Heritage Foundation Archive at Texas Tech University?
01:08:19.800 --> 01:08:27.900
Nancy Bui: Thưa vâng, sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, chính quyền cộng sản đã bắt giữ và bỏ tù gần một triệu người trên khắp đất nước. Họ bao gồm các cựu sĩ quan của chính phủ cũ và quân đội miền Nam Việt Nam, những người có học thức, các nhà lãnh đạo tôn giáo, các doanh nhân. Chính quyền cộng sản liên tục phủ nhận sự hiện diện của bất kỳ tù nhân chính trị nào tại Việt Nam. Họ nói rằng những người này đã bị bỏ tù vì họ đã phạm tội. Ngay cả sách giáo khoa truyền thông ở Việt Nam hiện nay vẫn không ghi nhận một tù nhân chính trị nào. Nhưng ngược lại, năm 1989, Tổng thống Ronald Reagan (Hoa Kỳ) đã ký một thỏa thuận với Chính phủ Việt Nam để trả tự do cho các tù nhân và cho họ định cư tại Hoa Kỳ nếu họ đủ điều kiện.
01: 09: 17.730 -> 01: 09: 41.250
Nancy Bùi: Hơn 300.000 cựu tù nhân chính trị và gia đình của họ đã định cư ở Mỹ. Chúng tôi đã thu thập hơn 200.000 trang tài liệu, thư từ và ảnh về họ. Bộ sưu tập khổng lồ này hiện được đặt tại Trung tâm Việt Nam, thuộc Đại học Công nghệ Texas ở Lubbock. Từ bộ sưu tập này, người xem sẽ thấy bằng chứng về việc Chính phủ Việt Nam đã trả thù các nhân viên và sĩ quan quân đội của chính quyền cũ như thế nào, và bất kỳ ai không đồng ý với cách họ cai trị đất nước.
Lịch sử truyền khẩu về người Việt tị nạn và bộ phim VIETNAMERICA
01: 10: 06.990 -> 01: 10: 11.400
Gs. Phaedra C. Pezzullo: Thật là một nguồn tài nguyên tuyệt vời và một mạng lưới tuyệt vời mà bạn đã giúp tạo ra. Thay đổi đề tài một chút, vì chúng ta có quá nhiều thứ để nói chuyện với bà ngày hôm nay, vì bà đã làm rất nhiều điều ý nghĩa, làm thế nào mà bà lại tham gia vào lĩnh vực phim tài liệu? Và bà đánh giá cao điều gì về phương tiện đó để kể những câu chuyện bạn muốn chia sẻ?
01: 10: 28.020 -> 01: 10: 35.220
Nancy Bùi: Bên cạnh việc thu thập tài liệu, hình ảnh và hiện vật, chúng tôi cũng hợp tác với Đại học Texas tại Austin để thực hiện Dự án Lịch sử Truyền khầu. Trung tâm Nghiên cứu Người Mỹ gốc Á tại UT Austin đã tổ chức một lớp học "Lịch sử và Văn hóa Người Mỹ gốc Việt". Chúng tôi đã được giới thiệu với Giảng viên Linda Ho Peche ', người đang giảng dạy khóa học vào thời điểm đó về lý thuyết. Với sự giúp đỡ của hội Việt Nam American Heritage Foundation, các sinh viên sẽ phỏng vấn cha mẹ, ông bà, họ hàng hoặc các thành viên cộng đồng của họ. Lớp học đã thực hiện rất nhiều video phỏng vấn tuyệt vời. Một số giáo sư đề nghị chúng tôi sử dụng nguồn tài liệu này để làm phim tài liệu. Vì vậy, chúng tôi đã làm được điều đó!
Chúng tôi cũng đã làm việc chung với nhà làm phim Edwards Media và sản xuất hai bộ phim. Bộ phim đầu tiên là phin ngắn, Master Hoa Requiem (2015), nói về một người đàn ông trở về trại tị nạn ở châu Á. Anh ta tìm kiếm mộ của vợ và con mình vì họ đã thiệt mạng trong cuộc hành trình trốn khỏi Việt Nam. Bộ phim Requiem về Thầy Hóa đã được chọn vào 15 đại hội liên hoan phim và giành được năm giải thưởng trong nước và quốc tế. Chúng tôi đã hoàn toàn ngạc nhiên! Và bộ phim thứ hai, tổng thời lượng 90 phút, mang tên Vietnamerica (2016). Bộ phim này đã được tài trợ để chiếu tại Quốc hội Hoa Kỳ và Newseum ở Washington, DC. Phim Vietnamerica cũng đã được mời chiếu tại hơn 30 thành phố của Mỹ, Canada, Pháp, Bỉ, Na Uy, Đan Mạch, Úc và New Zealand. Đó là một thành công lớn đối với chúng tôi. Và bạn biết đấy, đó là lần đầu tiên chúng tôi làm một bộ phim. (cười)
01:13:29
Nancy Bui: Chúng tôi nghĩ rằng Dự án Lịch sử Truyền miệng là bổ ích nhất. Chúng tôi đã phỏng vấn hơn 700 người, đăng khoảng 400 lịch sử truyền miệng trực tuyến. Chúng tôi đã sử dụng Nền tảng lưu trữ cộng đồng Omeka và YouTube. Hiện tại chúng tôi có hơn 10 triệu người xem. Chúng tôi đã nhận được một số tiền từ YouTube, tuy nhiên, đó không phải là một số tiền đáng kể, dù nó cũng giúp chúng tôi một số chi tiêu nhỏ.
Tôi tin rằng mạng xã hội rất hiệu quả. Chúng tôi cần có phương tiện để nói sự thật và hung tôi ckhông thể làm điều này nếu không có sự giúp đỡ của họ. Vì vậy, tôi đánh giá rất cao họ và khả năng giúp phổ biến trên nhiều hình thức của họ.
Thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên tại Việt Nam năm 2016
01: 14: 38.370 -> 01: 14: 45.390
GS Phaedra C. Pezzullo: Điều đó thật tuyệt vời, thật tuyệt vời. Vâng, hầu hết mọi người, nếu họ được yêu cầu: "Chà, tại sao bạn không tiếp tục và làm một bộ phim?", thường thì họ sẽ dừng lại ở đó và nói: "Tôi không biết làm thế nào!" Nhưng sau đó bạn không chỉ làm điều đó, mà bạn còn làm rất tốt. (NB: Cảm ơn.)
Thật thú vị và khó tin.
Và bây giờ tôi sẽ xoay trở lại một chủ đề khác mà bạn đã có tác động lớn. Đối với những người có thể chưa biết, nghe podcast này, bạn có thể chia sẻ thảm họa sinh vật biển năm 2016 đã xảy ra ở Việt Nam vào đầu tháng 4 năm đó là gì không?
01: 15: 10.110 -> 01: 15: 25.440
Nancy Bùi: Thưa vâng, vào đầu tháng 4 năm 2016, người dân sống ven biển Việt Nam đã phải đối mặt với một nỗi kinh hoàng chưa từng có. Họ phát hiện hàng trăm tấn cá chết trôi dọc hơn 200 km bờ biển. Sự sợ hãi và theo sau là sự ngờ vực bởi vì hiện tượng này chưa bao giờ xảy ra và được biết đến. Mùi hôi thối của cá chết, thối rữa trở nên không thể chịu nổi. Các thợ lặn đã phát bệnh sau khi họ phát hiện ra một đường ống dẫn nước ra từ nhà máy Formosa, nơi sau này được thành lập có chứa nhiều hóa chất độc hại như xyanua, chlorium và kim loại nặng. Đáng báo động hơn, người dân bắt đầu phát bệnh sau khi ăn phải cá nhiễm độc. Khi người dân tìm kiếm câu trả lời từ Chính phủ Việt Nam, họ trả lời rằng nguyên nhân là do thủy triều đỏ (tảo nở hoa gây hại). Báo chí trong nước và quốc tế, đặc biệt là các trang mạng xã hội bắt đầu chỉ trích gay gắt Formosa và Chính phủ Việt Nam vì không công bố lý do sớm hơn. Sau ba tháng dài, chính phủ đã chấp nhận kết quả nghiên cứu của hơn 100 nhà khoa học trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, Formosa và Chính phủ Việt Nam chưa từng công bố kết quả nghiên cứu và coi đây là vấn đề an ninh của nhà nước cần giữ kín. Các nhà khoa học liên quan bị cấm tiết lộ bất kỳ chi tiết nào về bản báo cáo đã được hoàn thành cách đây hơn 5 năm. Cuối cùng, ngày 30/6/2016, Formosa đã họp báo thừa nhận lỗi và trách nhiệm của mình. Họ đề nghị bồi thường 500 triệu mà không có bất kỳ nghiên cứu nào để xác định mức độ thiệt hại thực tế. Oái oăm thay, số tiền này đã được trao cho chính phủ chứ không phải trực tiếp cho các nạn nhân.
01: 17: 52.680 -> 01: 18: 09.360
Nancy Bùi: Khi Formosa làm điều này, họ đã tạo ra một thảm họa thứ hai, thảm họa xã hội, cho các nạn nhân và những người ủng hộ họ. Vào đầu năm 2018, Chính phủ Việt Nam thông báo họ đã hoàn tất cả các khoản thanh toán cho các nạn nhân. Nhưng trên 10.000 gia đình không nhận được gì, và số còn lại nhận số tiền đền bù không tương đương với những gì họ đã mất. Các nạn nhân đã khởi kiện ra Tòa án Kỳ Anh, nhưng đơn của họ bị từ chối và bị trả lại. Tòa án viện dẫn rằng họ không có đủ bằng chứng. Khi họ cố gắng kháng cáo, họ đã bị cảnh sát đánh đập và bị thương nặng, trong khi nhiều người bị bắt và bỏ tù. Những người lên tiếng đòi công lý hoặc hỗ trợ các nạn nhân trong việc nộp đơn kiện cũng trở thành những mục tiêu trả thù. Họ bị bắt bỏ tù với những bản án khắc nghiệt, trong đó có blogger Lê Đình Lượng 20 năm và Mẹ Nấm 10 năm. Vào thời điểm hiện tại, hơn 20 người khác đang thụ án dài hạn, trong khi hàng trăm người vẫn đang bỏ trốn vì Chính phủ Việt Nam vẫn đang truy lùng họ.
01: 19: 14.580 -> 01: 19: 32.820
Gs. Phaedra C. Pezzullo: Đó là một câu chuyện kinh khủng đáng kinh ngạc về một sự kiện đau thương như vậy. Và một phần lý do tôi biết đến nó là nhờ thẻ bắt đầu bằng # bằng tiếng Anh “#IChooseFish” và lời xin lỗi vì tôi phát âm không tốt nhưng “#ToiChonca” -
01: 19: 34.950 -> 01: 19: 35.730
Nancy Bùi: Vâng! Giáo sư đã phát âm rất tốt!
Chọn cá hay chọn nhà máy thép?
01: 19: 35.880 -> 01: 19: 47.850
GS Phaedra C. Pezzullo: --Bà hãy sửa cho tôi khi bà hồi đáp. Và vì vậy, như bà đã nói, Formosa Steel và công ty mẹ Formosa Plastics chưa bao giờ thừa nhận mức độ của các vấn đề. Và hồi tháng 4 năm 2016, lần đầu tiên phát biểu trước công chúng, một trong những giám đốc đã nói rằng “Không thể xây dựng nhà máy thép ở đây mà không để lại tác động gì đến tôm cá. . . . Bạn muốn tiếp tục câu cá hay bạn muốn giữ lại nhà máy? Hãy tiếp tục và đưa ra quyết định của bạn. Nếu bạn muốn cả hai, ngay cả Thủ tướng Chính phủ cũng không thể đáp ứng bạn. " Như các bạn đã biết, ông ta đã bị buộc phải từ chức ngay sau đó vì có phản ứng dữ dội trên mạng xã hội với những người sử dụng những hashtag này. Bà có thể chia sẻ lý do tại sao bà cảm thấy tuyên bố về sự lựa chọn đó là một quyết định thiếu sáng suốt và tại sao người dân Việt Nam lại nhanh chóng chọn cá hơn thép?
01: 20: 35.400 -> 01: 20: 46.950
Nancy Bùi: Tuyên bố của giám đốc đối ngoại của công ty Formosa thật tàn nhẫn và thiếu hiểu biết. Người dân vùng đó đã làm nghề chài lưới từ bao đời nay. Khi Formosa đến xây dựng nhà máy của họ, họ hứa sẽ tạo hàng nghìn việc làm cho người dân địa phương, nhưng họ chỉ thuê một số lượng nhỏ. Phần lớn được thuê từ bên ngoài khu vực. Ngay cả nếu họ thuê tất cả 6000 người dân địa phương, thảm họa mà họ tạo ra đã khiến 176.000 người trực tiếp mất việc làm. Chính phủ Việt Nam đưa ra con số này, chúng tôi không bịa ra. Điều này không bao gồm việc môi trường sống của họ bị ô nhiễm, và nhiều người bị bệnh do ăn hải sản bị ô nhiễm. Tác động xã hội đối với cộng đồng sau khi nạn nhân bị mất thu nhập và không có khả năng trang trải việc học cho con cái họ. Tôi nghĩ rằng tuyên bố của anh ta đã quá coi thường mọi người và đó là lý do tại sao phản ứng của người dân rất nhanh chóng và mạnh mẽ để tập hợp đông đảo mọi người phát biểu rằng họ chọn cá hơn thép.
Sự quan trọng của các mạng xã hội và quyền tự do phát biểu tại Việt Nam
01: 22: 10.380 -> 01: 22: 14.580
GS Phaedra C. Pezzullo : Vì vậy, những hashtag đó được lưu hành rất nhiều và tôi tự hỏi liệu bà có thể chia sẻ không - vì bà hiểu Chính phủ Việt Nam và Formosa Plastics quá rõ - tại sao và làm thế nào mà mạng xã hội lại trở nên quan trọng như vậy đối với cuộc tranh đấu tại Việt Nam? Bà nghĩ tại sao mọi người lại sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam để ứng phó với thảm họa?
01: 22: 33.660 -> 01: 22: 47.64
Nancy Bùi: Tôi không chắc có bao nhiêu người bên ngoài Việt Nam biết về điều này. Sau khi những người cộng sản nắm quyền vào năm 1975, họ đã kiểm soát tất cả các loại phương tiện truyền thông. Không có tư nhân nào được phép nắm quyền làm chủ trong ngành truyền thông bao gồm tất cả: Báo chí, đài phát thanh, truyền hình… mọi thứ chủ yếu do họ nắm giữ. Nhưng may mắn thay, chúng ta có internet, email, Facebook, YouTube và các phương tiện truyền thông xã hội khác. Phương tiện truyền thông này đã trở thành nguồn duy nhất mà người Việt Nam có thể giao tiếp giữa người dân trong nước và với thế giới bên ngoài. Theo tôi, mạng xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc phổ biến về thảm họa môi trường này. Tuy nhiên, phương tiện truyền thông xã hội hiện đang bị thách thức tại Việt Nam. Trong vài năm gần đây, chính quyền cộng sản đã ban hành một đạo luật kiểm duyệt hà khắc. Họ sẽ bắt và bỏ tù những người sử dụng mạng xã hội nếu họ viết điều gì đó mà chính phủ không thích. Riêng năm 2021, Chính phủ Việt Nam đã bắt và giam giữ 31 nhà báo cho đến ngày nay, trong đó có nhà báo quốc tế Phạm Đoan Trang từng đoạt nhiều giải thưởng quốc tế. Phạm Đoan Trang từng đoạt giải Homo Homini năm 2017 và giải Voltaire năm 2020. Cô đang bị buộc tội lạm dụng tự do dân chủ và âm mưu lật đổ chính quyền. Cô ấy phải đối mặt với án tù từ 15-20 năm. Chính phủ cũng kiểm soát các chủ sở hữu mạng xã hội, chẳng hạn như Facebook. Máy chủ của họ tại Việt Nam đã phải ngưng phát trực tuyến tại VN một thời gian cho đến khi công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ đồng ý tăng cường kiểm duyệt về cơ bản. Mức độ khủng bố đã tăng mạnh trong hai năm qua với nhiều blogger bị bỏ tù hoặc trục xuất liên quan đến các bài đăng của họ. Và giờ đây, Luật an ninh mạng 2019 yêu cầu một nền tảng trực tuyến lưu trữ dữ liệu cá nhân của người sử dụng một số mạng xã hội tại Việt Nam và giao nộp cho cơ quan chức năng theo yêu cầu.
01: 24: 52.530 -> 01: 25: 02.130
Gs. Phaedra C. Pezzullo : vâng, đó là một câu trả lời tuyệt vời, cảm ơn bạn. Tôi yêu thích sự sáng tạo của hoạt động trực tuyến bằng cách sử dụng thẻ bắt đầu bằng dấy # này. Một số người đã chia sẻ-- chỉ là, bà biết đấy, như một bức ảnh chụp taiyaki đồ ăn để nói “Tôi chọn cá” hoặc một số người đã chia sẻ hoặc chỉ cho thấy một chiếc áo khoác họ đang mặc có hình cá. Tôi đặc biệt yêu thích thơ ca và nghệ thuật, một số trong số đó chỉ là những bức phác thảo tuyệt đẹp bằng mực hoặc bút chì.
Là một nhà sản xuất phim tài liệu, tôi nghĩ bà phải đánh giá cao tầm quan trọng của sự sáng tạo, bên cạnh những tình tiết khô cứng. Và tôi rất vui được nói chuyện với bà vì tôi biết bà làm việc trên cả haimặt . Cả những sự thật khó khăn cho các vụ kiện để giúp đỡ cộng đồng và sự sáng tạo để chia sẻ những câu chuyện. Bà có thể nói gì về sự sáng tạo trực tuyến mà bà đã chứng kiến để ứng phó với thảm họa không? Nó có vẻ điển hình? Nó có thú vị với bà không? Có điều gì khiến bà bị ảnh hưởng không?
01: 25: 52.920 -> 01: 26: 09.660
Nancy Bùi: Chà, khi đề cập đến sự sáng tạo hoặc hoạt động tích cực bằng cách sử dụng các tựa bài bắt đầu bằng dấu hiệu #, các nhà hoạt động trong và ngoài Việt Nam đã rất sáng tạo theo một cách riêng. Họ thiết kế hình vẽ cá chết ở khắp mọi nơi, sơn toàn bộ cơ thể bằng màu trắng, và đi trên đường phố hoặc nằm xuống trước những người biểu tình. Một ví dụ hoàn hảo khác là từ nhà hoạt động nổi tiếng mà tôi được biết trước đó là Mẹ Nấm đã bị bỏ tù mười năm. Cô ấy có một bức chân dung với mái tóc đầy cá minh họa rằng cô ấy không có gì ngoài cá trong tâm trí. Đó chỉ là một số hình ảnh đại diện đầy màu sắc và mạnh mẽ được sử dụng để thu hút và truyền cảm hứng cho mọi người.
01: 26: 57.360 -> 01: 27: 06.840
GS Phaedra C. Pezzullo: Tôi đồng ý - Tôi đồng ý, họ đã truyền cảm hứng cho tôi. Bà đã chứng kiến một loạt phản ứng đầy cảm xúc đối với những chấn thương tâm lý hay có điều gì đó quan trọng hơn không? Một số giống như trong tiếng Nhật là “kawaii” / dễ thương, một số có vẻ như, bà biết ấy, rất thơ mộng. Và, rõ ràng, đó là một sự kiện rất đau buồn. Và vì vậy tôi đã tự hỏi liệu bà có bất kỳ giai điệu hoặc cảm giác hoặc ảnh hưởng nào tác động đến bà hay bà cũng đã chứng kiến một phạm vi và những gì bà đã thấy trực tuyến?
01: 27: 30.960 -> 01: 27: 37.860
Nancy Bùi: Thưa đúng, trong thảm họa và nhiều năm sau đó, Chính phủ Việt Nam đã cấm mọi người bên ngoài, kể cả người Việt Nam nước ngoài đến thăm khu vực này. Đó là lý do tại sao tất cả tin tức trực tuyến có sẵn về thảm họa này đều mang tính xây dựng và cung cấp thông tin. Là một nhà làm phim, tôi thu thập mọi thứ đã truyền cảm hứng cho tôi rất nhiều. Chúng tôi hiện đang thực hiện một bộ phim tài liệu khác về sự kiện này và hy vọng chúng tôi có thể hoàn thành vào đầu mùa xuân năm sau. Đúng vậy, mạng xã hội, đa phương tiện, đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa tin tức ra ngoài và giới thiệu sự kiện này để truyền cảm hứng cho mọi người tham gia.
01: 28: 38.460 -> 01: 28: 55.680
Gs. Phaedra C. Pezzullo bà đã đề cập đến việc có bao nhiêu người bị bắt vì đã dùng mạng xã hội và vì biểu tình trên đường phố. Tôi hiểu là chính quyền đang cho rằng tội họ phạm giống như vu khống nhà nước, nói chống nhà nước. Tôi thấy rất nhiều người biểu tình nói: “Hãy nhìn vào thảm họa này. Xin hãy giúp chúng tôi với thảm họa này ”. Nhưng đối với một số người, nó được hiểu là chống phá nhà nước. Bà có thể giải thích tội mà chính phủ nghĩ rằng họ đã phạm hoặc đang tuyên bố hoặc nếu bà cũng cảm thấy rằng họ đang nới rộng luật ở đó? Hoặc cảm giác của bà về cách mọi người bị quy tội?
01: 29: 27.360 -> 01: 29: 38.310
Nancy Bùi: Tôi nghĩ rằng chính phủ hoàn toàn nhận thức được rằng mọi người đứng lên vì họ muốn bảo vệ môi trường và đó là quyền của họ. Để bỏ tù những nhà hoạt động này với các bản án tù khắc nghiệt, chính phủ VN cố tình trộn lẫn hành động đứng lên bảo vệ môi trường với cái mà họ gọi là "chống nhà nước" hoặc âm mưu lật đổ chính phủ. Họ tự động xác định đây là một tội hình. Và hình phạt của việc này, (đóng ngoặc và mở ngoặc "hành vi phạm tội") nghiêm khắc đến 20 năm tù. Như tôi đã đề cập trước đó, Blogger Lê Đình Lượng bị kết tội với thời hạn tối đa cho tội danh này. Họ đã liên kết việc đứng về công lý môi trường với hoạt động tội phạm. Đó là cách mà Chính phủ Việt Nam luôn từ chối sự hiện diện của bất kỳ tù nhân chính trị nào. Họ tuyên bố chỉ có những kẻ phạm tội, không có tù nhân chính trị. Trớ trêu thay, với sự can thiệp của áp lực quốc tế, họ phải thả nhiều người mà họ gọi là tội phạm.
Có sự lầm lẫn về người Đài Loan với người Trung quốc Đại lục không?
01: 30: 26.310 -> 01: 30: 37.380
GS Phaedra C. Pezzullo: Một đồng nghiệp người Mỹ gốc Việt và một người bạn của tôi đã hỏi tôi một câu hỏi mà tôi không biết phải trả lời như thế nào nên tôi muốn hỏi bà. Ông hỏi: “Theo bạn, một số phản kháng đối với Formosa này là tình cảm chống lại công ty và / hoặc chống Trung Quốc, tức là người dân Việt Nam có coi Formosa là một công ty Trung Quốc mặc dù đó là người Đài Loan không?”
01: 30: 48.480 -> 01: 31: 04.620
Nancy Bùi: Đúng vậy, tôi nghĩ lúc đầu đã có sự nhầm lẫn về quốc tịch của Formosa vì người Đài Loan và Trung Quốc có cùng nguồn gốc. Nhưng những cuộc điều tra và khởi kiện ở Đài Loan, bây giờ mọi người đều biết Formosa là một công ty Đài Loan. Nên phải nói cho đúng rằng: đây là một vấn đề về công bằng môi trường, không phải là tình cảm chống doanh nghiệp hay chống Trung Quốc.
Vụ kiện hiện đang ở giai đoạn nào?
01: 31: 26.880 -> 01: 31: 42.060
Gs. Phaedra C. Pezzullo : vâng, đó là cảm nhận của tôi, cảm ơn bạn đã chia sẻ điều đó. Bạn có thể cung cấp thông tin cập nhật về vụ kiện mà bạn đã đề cập đến ở Đài Bắc, Đài Loan và các nhà hoạt động hoặc nạn nhân của thảm họa này đã nộp đơn không? Bất kỳ cập nhật nào bà muốn cung cấp?
01: 31: 43.020 -> 01: 31: 54.570
Nancy Bùi: Thưa vâng, những người sống ở Việt Nam không có cách nào để kiện Formosa ở Đài Loan. Chúng tôi đã thành lập Hiệp hội Công lý cho Nạn nhân Formosa viết tắt là JFFV, gồm những người Việt Nam tự do sống trên 10 quốc gia trên thế giới, cùng nhau chung tay giúp đỡ các nạn nhân. Vào ngày 11 tháng 6 năm 2019, chúng tôi đã giúp gần 8000 nạn nhân đệ đơn kiện ở Đài Loan, nơi có trụ sở chính của Formosa và hầu hết các cổ đông của công ty này sinh sống. Vào tháng 11 năm 2019, Tòa án quận Đài Bắc đã từ chối vụ kiện nói rằng nạn nhân không có quyền tài phán. Tòa án thậm chí còn đưa ra tuyên bố “nạn nhân phải quay trở lại Việt Nam” và nộp đơn kiện tại đó. Các nạn nhân tuyệt vọng khi nhận được hung tin. Có vẻ như tòa án thậm chí còn không nhìn thấy các khiếu nại của nạn nhân. Nếu các nạn nhân có thể kiện Formosa ở Việt Nam, thì ngay từ đầu họ đã không cần phải đến Đài Loan. Họ đã đệ đơn kháng cáo lên Tòa Thượng thẩm Đài Loan, tòa án này cũng đã từ chối vì lý do tương tự. Các nạn nhân đã nộp đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao Đài Loan. Vào ngày 18 tháng 11 năm 2020, Tòa án Tối cao Đài Loan đã lật đổ phán quyết của Tòa Thượng thẩm và trao quyền khiếu kiện cho các nạn nhân. Bà có thể hình dung ra niềm vui và hy vọng của các nạn nhân khi họ nhận được tin vui này. Vào tháng 4 năm 2021, Tòa Thượng Thẩm Đài Loan đã ra phán quyết rằng 13 trong số 24 bị cáo sẽ phải chịu trách nhiệm về vụ án này. Các luật sư của nạn nhân đã không đồng ý với quyết định này. Thiệt hại về tài sản của nạn nhân là rất lớn. Thêm vào việc cần phải dọn sạch những vùng bi ô nhiễm và một chương trình giám sát để đảm bảo nó sẽ không xảy ra nữa. Vì vậy, các luật sư đã quyết định đưa vụ việc lên Tòa án tối cao một lần nữa và hiện đang chờ phán quyết thứ hai của Tòa Tối Cao.
Môi trường miền trung Việt Nam đã phục hồi chưa?
01: 34: 17.250 -> 01: 34: 28.710
Gs. Phaedra C. Pezzullo : Bà đã ám chỉ rằng; đã hơn năm năm rồi. Môi trường đã phục hồi chưa? Điều gì tiếp tục là tác động khiến sinh vật biển bị Formosa giết hại ở Việt Nam hiện nay?
01: 34: 30.450 -> 01: 34: 31.980
Nancy Bùi: Thưa đúng, tháng 6 vừa qua đánh dấu đúng 5 năm kể từ khi thảm họa môi trường tồi tệ nhất trong lịch sử Việt Nam xảy ra. Các nạn nhân vẫn đang chờ được bồi thường để làm lại cuộc đời, và đoàn tụ với gia đình. Tình trạng ô nhiễm vẫn còn hiện hữu: khói đen và các hạt bụi từ nhà máy Formosa đã làm ô nhiễm không khí và nước ngầm, gây ra những nguy cơ sức khỏe liên tục và khiến cuộc sống của họ trở nên khó khăn và nguy hiểm hơn. Theo một báo cáo gần đây được nhiều tờ báo tại Việt Nam đăng tải, số người chết vì ung thư phổi và bệnh đường hô hấp trong khu vực lên tới 40 đến 50%, một mức tăng đáng kể kể từ năm 2017. Ngoài ra, hàng triệu tấn xỉ được sản xuất từ Nhà máy Formosa bị đổ thành núi khổng lồ cạnh sông. Xỉ này đã được sử dụng để xây dựng đường xá và nền móng xây dựng các nhà máy, gây lo ngại về khả năng độc hại và ảnh hưởng lâu dài đến môi trường. Người dân đã yêu cầu một nghiên cứu khoa học độc lập để chứng minh chất thải là vô hại, nhưng Formosa và Chính phủ Việt Nam từ chối thực hiện - ý tôi là chính phủ VN và Formosa không đồng ý với yêu cầu đó. Hàng trăm người đã tụ tập để phản đối trước những ngọn núi xỉ đó, và nhiều người đã bị đánh đập trở lại và bị bắt giữ. Vào ngày 6 tháng 2 năm nay, ba người đã bị tuyên các bản án tù treo từ 14 đến 18 tháng với nhiều năm quản chế. Gần đây nhất, vào ngày 26 tháng 8 năm 2021, cách đây chưa đầy 3 tháng, báo chí Việt Nam đưa tin 3 công nhân tử vong do ngạt thở do khí CO2 khi đang thực hiện công việc bảo dưỡng tại nhà máy Formosa. Bệnh viện Đa khoa Kỳ Anh, nơi tiếp nhận 3 người, bác sĩ Bệnh viện này xác định nguyên nhân tử vong là do ngừng hô hấp do ngạt khí CO2. Hai trong số các công nhân rất có thể đã chết trước khi đến bệnh viện, nhưng công nhân thứ ba đã chết vài giờ sau khi đến. Tóm lại, vẫn chưa có nhiều cải thiện kể từ sau thảm họa vào tháng 4 năm 2016. Formosa vẫn đang gây ô nhiễm môi trường hàng ngày.
01: 37: 50.910 -> 01: 37: 58.620
GS Phaedra C. Pezzullo: Vì vậy, trước tất cả những thách thức đó, mục tiêu hiện tại của hội Công lý Cho Nạn nhân Formosa là gì?
01: 37: 59.250 -> 01: 38: 12.150
Nancy Bùi: Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ vụ kiện. Chúng tôi cũng đã hợp tác với các tổ chức hoạt động nhân quyền về môi trường trên khắp thế giới để mang lại công lý cho người dân ở Việt Nam. Làm sạch khu vực ô nhiễm và đại dương, và tất cả những nhà hoạt động bị cầm tù là nạn nhân của Formosa được trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện. Đó là mục tiêu của chúng tôi.
Liên minh tranh đấu cho môi trường và nhân quyền
01: 38: 27.270 -> 01: 38: 39.960
Gs. Phaedra C. Pezzullo: Vì vậy, bà vừa đề cập đến điều này - bà đã bắt đầu làm việc đoàn kết với các nạn nhân của Formosa Plastics ở Texas và Louisiana, cũng như những người ủng hộ ở Đài Loan. Bà có thể chia sẻ rằng liên minh đó đã ra đời như thế nào không? Làm thế nào bà và họ tìm thấy nhau?
01: 38: 41.010 -> 01: 38: 52.290
Nancy Bùi: Thật ra cũng kỳ lạ, nhưng khi chúng tôi bắt đầu điều tra vụ việc, chúng tôi đã đến Đài Loan để gặp hai công ty luật. Cơ quan đầu tiên là Tổ chức Quyền môi trường (ERF), tổ chức thứ hai là Hiệp hội Luật gia Môi trường (EJA). Họ có nhiều kinh nghiệm về vụ kiện Formosa ở Đài Loan vì nhiều người Đài Loan cũng là nạn nhân của Formosa. Hai công ty luật này sau đó đã giới thiệu chúng tôi với bà Diane Wilson. Bà ấy là một nhà vận động bảo vệ môi trường nổi tiếng trên thế giới, được biết đến với niềm đam mê và sự cống hiến của bà. Vào năm 2019, bà ấy là người có công trong vụ kiện cư dân Nam Texas chống lại Formosa, bà và người dân Nam Texas đã được đền bù trị giá 50 triệu đô la. Bà ấy sống ở Seadrift, cách nhà tôi ở Austin khoảng ba giờ lái xe, nhưng chúng tôi đã phải đi nửa vòng trái đất để tìm thấy nhau. Và chúng tôi đã gặp và làm việc cùng nhau, bà ấy đã kết nối tôi với các tổ chức nhân quyền và môi trường khác ở Hoa Kỳ cũng như trên toàn thế giới.
01: 40: 15.600 -> 01: 40: 26.790
GS Phaedra C. Pezzullo: Vì vậy, mặc dù Formosa Steel là tác nhân xấu ở Việt Nam, trong trường hợp này, công ty mẹ của họ, như bà vừa đề cập, là Formosa Plastics, công ty đã bị thách thức bởi các cộng đồng tranh đấu tiền tuyến trên toàn thế giới vì họ đã gây ô nhiễm trong suốt vòng đời của chất nhựa. Ấn tượng của bà về phong trào chống ô nhiễm nhựa trên toàn cầu là gì?
01: 40: 36.450 -> 01: 40: 49.080
Nancy Bùi: Thật là đúng lúc để đặt câu hỏi này! Vào tháng trước, ngày 6 tháng 10 năm 2021, CIEL, viết tắt của Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế, đã công bố một báo cáo toàn diện cùng với thông cáo báo chí, Tập đoàn Nhựa Formosa: Vi phạm Hàng loạt về Nhân quyền và Môi trường. Điều này được đưa ra sau hai năm điều tra và phân tích lịch sử công ty của Formosa do CIEL, Trung tâm Đa dạng Sinh học và Công tác đào đất thực hiện. Báo cáo chỉ ra rằng lịch sử lâu dài của công ty Formosa Plastics là minh chứng cho những rủi ro sâu sắc mà toàn bộ ngành công nghiệp hóa dầu và nhựa gây ra đối với sức khỏe con người, quyền con người, hệ sinh thái địa phương và khí hậu toàn cầu.
Nhìn vào “thành tích” toàn cầu của Plastics Group từ Point Comfort, Texas, đến Hà Tĩnh, Việt Nam, đến Illinois và Yulin County ở Đài Loan, điều này chứng tỏ rằng quyền và sức khỏe của cộng đồng và người lao động địa phương, cũng như môi trường và sức khỏe cộng đồng, đã thành vật hy sinh cho lợi nhuận doanh nghiệp. Chính câu chuyện này, các nhà hoạch định chính sách bằng cách nào đó đã cho phép Formosa Plastics mở rộng hoạt động của họ. Chưa kể Cộng Sản Việt Nam hay một chính phủ toàn trị cộng tác với Formosa để tiếp tục công việc gây độc hại, chèn ép các nạn nhân và những người bênh vực họ. Tin tức gần đây, họ đang muốn xây dựng một nhà máy nhựa ở Giáo xứ Saint James (Louisiana), nơi cộng đồng đã quá tải vì ô nhiễm từ dầu, khí đốt và các cơ sở hóa dầu. Tôi nghĩ : đây là thời điểm cho tất cả chúng ta, những người quan tâm đến hành tinh này, cùng với những người sống ở đây phải cùng làm việc để việc bảo vệ môi trường tốt đẹp hơn. Tôi rất tự hào là đã dự phần cộng tác vào công việc quan trọng này.
Những xuyên tạc về thảm họa môi trường tại Việt Nam
01: 43: 06.630 -> 01: 43: 19.650
GS Phaedra C. Pezzullo: Có điều gì không nếu bà có thể đính chính về hồ sơ hay về câu chuyện giết cá biển mà bà nghĩ là đã được kể hoặc bị xuyên tạc nhiều nhất trong các phương tiện truyền thông Việt Nam hoặc bên ngoài Việt Nam?
01: 43: 21.870 -> 01: 43: 23.010
Nancy Bùi: Tôi nghĩ điều hiểu lầm nhất về vụ việc là Formosa và Chính phủ Việt Nam đang cố gắng tuyên truyền rằng mọi thứ đều ổn với thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên ở Việt Nam hiện nay. Họ muốn ngăn chặn vụ kiện bằng mọi cách để đàn áp và đe dọa các nạn nhân. Đã đến mức chúng tôi phải nộp đơn kiện một cách ẩn danh thông qua tòa án. Tất nhiên, chúng tôi phải đưa ra một số tên, nhưng chúng tôi cầu xin tòa bảo vệ tên của nguyên đơn. Nếu chính phủ nhận được thông tin đó, không chỉ họ gặp rắc rối mà cả gia đình họ. Vì vậy, tôi không thể nhấn mạnh đủ rằng Formosa và Chính phủ Việt Nam đang đối phó với thảm họa này một cách tồi tệ và tàn nhẫn như thế nào. Họ đang giả vờ rằng mọi thứ đều ở trạng thái tốt. Rằng các nạn nhân đã được bồi thường. Không còn bất kỳ ô nhiễm nào. Và mọi thứ đã xong, kết thúc. Họ thậm chí còn cấp nhiều chứng chỉ cho Formosa để chứng minh rằng công ty này đã tuân thủ các luật và quy định về môi trường. Nhưng họ từ chối có một nghiên cứu độc lập để chứng minh nhà máy của họ an toàn và không bị ô nhiễm. Bạn có thể thấy với cái chết gần đây của ba công nhân, chắc chắn điều này không biện minh được cho sự an toàn trong hoạt động của Formosa tại Việt Nam.
Nghĩ gì về việc CSVN xin vào Hội Đồng Nhân Quyền?
01: 45: 07.260 -> 01: 45: 19.950
Nancy Bùi: Một điều tôi muốn đề cập ở đây là Thủ tướng Việt Nam (Phạm Minh Chính) vừa có chuyến thăm New York. Ông ấy đang nộp đơn xin cho Chính phủ Việt Nam làm ứng cử viên cho Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025. Bạn có thể tưởng tượng nếu họ được chấp nhận, thì sự gia nhập này có ý nghĩa như thế nào đối với tổ chức cao quý này? Vì vậy, tôi hy vọng thông qua mạng xã hội và các nền tảng khác, như podcast của bạn mà chúng ta đang thực hiện hôm nay, có thể truyền tải thông điệp. Và các thành viên của tổ chức cao quý này đã nghe thấy tiếng nói của chúng tôi và không bỏ phiếu cho ông ấy. Tôi hy vọng Chính phủ Việt Nam không thành công. Thành thật mà nói: sẽ là một thảm họa bất lợi cho Hội đồng Nhân quyền nếu Việt Nam trở thành thành viên. (Để biết thêm về câu chuyện này, hãy truy cập vào đây.)
Mọi người có thể làm gì để giúp?
01: 46: 34.410 -> 01: 46: 50.190
GS Phaedra C. Pezzullo: Có điều gì khác mà những người nghe câu chuyện có thể làm để giúp đỡ không? Hoặc bà có muốn cho chúng tôi biết tên của bộ phim sắp ra mắt này không? Hay có điều gì bà muốn kết thúc cho những người lần đầu tiên nghe về thảm họa này và cảm động về câu chuyện?
01: 46: 51.900 -> 01: 46: 56.010
Nancy Bùi: Giáo sư biết đấy, với tư cách là người tiêu dùng, chúng ta có quyền nếu chúng tôi muốn sử dụng nó.
Là một chủ ngân hàng, xin bạn đừng tài trợ cho Formosa. Đơn giản như thế. Không có tiền, không có Formosa.
Và với tư cách là một nhà lập pháp, bạn hãy ủng hộ những nỗ lực tạo ra luật môi trường để giúp các công ty bảo vệ môi trường và tìm kiếm công lý cho nạn nhân.
Và những người sử dụng thép, xin bạn vui lòng không mua thép của Formosa, và các sản phẩm nhựa của Formosa
Nếu bạn không ủng hộ họ, thông điệp của chúng tôi sẽ được củng cố và khuếch đại. Khi đó Formosa sẽ buộc phải kinh doanh theo những cách tốt hơn.
Chúng tôi không phản đối doanh nghiệp hay chống lại doanh nghiệp, chúng tôi phản đối những doanh nghiệp không tôn trọng môi trường và sức khỏe cộng đồng. [Đó là một điều rõ ràng, không nhầm lẫn]. Không có môi trường trong sạch và sức khỏe tốt cho con người thì tiền có thể làm gì tốt cho chúng ta? Và chúng ta vẫn đang ở giữa đại dịch. Hơn bao giờ hết, chúng ta hiểu tầm quan trọng của sức khỏe, môi trường và cộng đồng. Vì vậy, bạn hãy làm một cái gì đó.
01: 48: 24.060 -> 01: 48: 25.800
GS Phaedra C. Pezzullo: đó là một thông điệp tuyệt vời - hãy làm điều gì đó. Cảm ơn bà rất nhiều, Nancy Bùi, đã nói chuyện với chúng tôi ngày hôm nay trên podcast Chăm Sóc & Giao tiếp. Bà đã cho chúng tôi một bài học. Bà đã làm rất nhiều cho rất nhiều. Những câu chuyện của bà rất truyền cảm hứng và tôi đánh giá cao thời gian của bà hôm nay.
01: 48: 40.380 -> 01: 48: 45.240
Nancy Bùi: Giáo sư đã hỏi tôi tên bộ phim mà chúng tôi hiện đang làm. Đây là lần đầu tiên chúng tôi công bố rộng rãi về nó, xin dành cho buổi phá thanh của chúng ta hôm nay, tên của phim là: “Biển Đỏ; Thảm họa hiện đại của Việt Nam”. Khi chất độc hóa học được đổ xuống đại dương, nước từ xanh ngọc bích chuyển sang màu đỏ, cá chết và nhiều vấn đề kéo theo ngay sau đó. Biển Đỏ miêu tả thảm họa môi trường ở Việt Nam. Chúng tôi hy vọng sẽ cung cấp thông tin toàn diện về vụ việc, nỗi đau của các nạn nhân và môi trường. Chúng tôi cũng hy vọng rằng bộ phim có thể khuyến khích mọi người tham gia để bảo vệ hành tinh này và con người đang sống trên nó. Mọi người đang nói về việc đi đến Sao Hỏa, nhưng tôi không chắc khi nào chúng ta có thể thu phục một hành tinh khác, chúng ta phải bảo vệ hành tinh duy nhất mà chúng ta hiện có ngay bây giờ.
01: 49: 52.890 -> 01: 50: 01.080
Gs Phaedra C. Pezzullo: Cảm ơn bà, chúng tôi mong muốn được xem Biển Đỏ, mùa xuân, vào khoảng năm 2002, và tôi đánh giá cao tất cả thời gian của bà dành cho buổi phát thanh này.
01: 50: 01.890 -> 01: 50: 02.340
Nancy Bùi: Cảm ơn Giáo sư rất nhiều vì đã quan tâm đến công việc của chúng tôi.
[Âm thanh nhạc cụ của Happy Clappy Ukelele]
[Kết thúc Podcast]
*************************
Giới Học Thuật Hoa Kỳ Đưa Thảm Họa Môi Trường Formosa Tại VN Vào Chương Trình Học Và Nghiên Cứu
· Giáo sư Đại học Colorado Phỏng vấn bà Nancy Bùi, phó hội đặc trách Ngoại Giao của hội JFFV làm tài liệu viết sách.
· Tặng nhuận tiền nhuận bút cho quỹ pháp lý Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa Hà Tĩnh.
* Bản tin của JFFV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét