10 sự kiện thế giới đáng chú ý trong năm 2021

10 sự kiện thế giới đáng chú ý trong năm 2021 (P.1, sự kiện 1,2,3,4,5)

Vào đầu tháng Mười Hai, 2021, toàn ban biên tập của Trang Web Việt Tân, Facebook Việt Tân, Youtube Việt Tân cùng nhau bình chọn những tin tức Việt Nam và thế giới được cho là nổi bật nhất trong năm. Mỗi nhân sự được chọn từ 5 đến 10 tin tức mà mình cho là đáng chú ý nhất dựa trên ba tiêu chí: 1) đặc thù nhất trong năm; 2) có tác dụng hay ảnh hưởng lên xã hội; 3) có những tác động lâu dài lên đời sống hay sự tiến bộ của nhân loại. Các đề nghị đã được tổng hợp lại và tuyển chọn. Sau đây là 10 sự kiện thế giới của năm 2021 có tầm ảnh hưởng và tính chất đặc thù nhất theo đánh giá của chúng tôi. Xin được giới thiệu đến quý độc giả.

<!>

1. LIÊN MINH AUKUS GỒM ÚC-ANH-MỸ RA ĐỜI

Sau những đàm phán bí mật, ngày 15 tháng Chín, 2021, Tổng Thống Hoa Kỳ Joe Biden, Thủ Tướng Anh Boris Johnson và Thủ Tướng Úc Scott Morrison đã cùng họp báo qua mạng Internet, công bố sự ra đời của Liên Minh AUKUS (viết tắt của Australia, United Kingdom và United States) tạo một cú sốc lớn trong dư luận. Qua Liên Minh này, Hoa Kỳ và Anh Quốc sẽ cung cấp cho Úc công nghệ cùng năng lực để sở hữu 8 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và chia xẻ một số thông tin về tình báo, công nghệ lượng tử, trí tuệ nhân tạo (AI) và 5G.

Tổng Thống Biden nói rằng Liên Minh AUKUS không nhằm đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc; nhưng sự ra đời của AUKUS tiếp theo sau sự tăng cường hợp tác an ninh chiến lược của Bộ Tứ (Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc Châu, Ấn Độ) cho thấy là Hoa Kỳ đang chuyển trọng tâm về khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương sau khi rút khỏi Afghanistan. Trung Quốc đã tức khắc lên án liên minh này vì cho rằng AUKUS đang phát động một “cuộc chạy đua vũ trang,” làm suy yếu các nỗ lực không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế.

Tham gia AUKUS, Úc không chỉ trở thành quốc gia đứng thứ bảy có tàu ngầm hạt nhân sau Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Ấn Độ, mà còn có nhiều tiềm năng trở thành một cường quốc công nghệ cao nhờ vào sự chuyển nhượng đặc biệt từ phía Hoa Kỳ như Hoa Kỳ từng giúp cho Anh Quốc sau Thế Chiến Thứ Hai. Nhưng việc Úc hủy bỏ hợp đồng ký với Pháp vào năm 2016 để mua 12 tàu ngầm lớp Shortfin Barracuda chạy bằng động cơ Diesel, chi phí 90 tỷ Úc Kim (tương đương với 56 tỷ Euro) khiến cho Pháp bị tổn thương rất lớn. Bộ trưởng Bộ Ngoại Giao Pháp đã tuyên bố rằng việc Úc từ bỏ thỏa thuận với Pháp “là hành vi không thể chấp nhận được giữa các đồng minh và đối tác.” Nhưng về lâu dài, Pháp không thể quay lưng với các quốc gia đồng minh Phương Tây như Hoa Kỳ, Úc, Anh vì những hợp tác ở Nam Thái Bình Dương, nơi Pháp đang sở hữu rất nhiều đảo quan trọng như Polynesia, New Caledonia, Wallis và Futuna, Đảo Reunion và Mayotte.

2. SỰ SỤP ĐỔ CỦA AFGHANISTAN

Ngày 15 tháng Tám, 2021, phiến quân Taliban đã tiến vào thủ đô Kabul, Afghanistan như chỗ không người trong sự ngỡ ngàng của toàn thế giới. Đây là bước cuối cùng của sự sụp đổ toàn diện nhà nước Cộng Hòa Hồi Giáo Afghanistan, được Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh thuộc Tổ Chức Hiệp Ước Bắc Đại Dương (NATO) xây dựng trong gần 20 năm qua (2001 – 2021), sau khi đánh bật phe Taliban ra khỏi thủ đô Kabul vì đã chứa nhóm Hồi Giáo quá khích Al Qaeda do Osama bin Laden lãnh đạo, dùng Afghanistan làm sào huyệt huấn luyện nhằm tấn công Hoa Kỳ vào ngày 9 tháng Mười Một, 2001.

Sau khi phá hủy các căn cứ của Al Qaeda trên đất Afghanistan, cô lập các hoạt động khủng bố của tổ chức này tại Trung Đông cũng như hạ sát thủ lãnh Osama bin Laden vào năm 2011, Hoa Kỳ đã lên kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan. Kế hoạch rút quân được khởi động từ năm 2011-2016 với chiến dịch rút quân nhiều chặng từ quân số 100.000 năm 2010 xuống còn dưới 14.000 năm 2017 và 5.000 năm 2019. Cuộc chiến kết thúc bằng cuộc đàm phán hòa bình giữa Hoa Kỳ với phe Taliban diễn ra tại thủ đô Doha của Qatar, trong đó chính phủ Afghanistan không được mời tham gia và thỏa thuận rút quân đã được ký vào ngày 29 tháng Hai, 2020, dưới tên gọi là Hiệp Định Doha hay “Thoả Thuận Mang Lại Hoà Bình cho Afghanistan.”

Tháng Tư, 2021, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ khuyến cáo công dân Mỹ phải rời khỏi đất nước Afghanistan càng sớm, càng tốt và cuộc rút quân cũng như di tản công dân bắt đầu vào ngày 1 tháng Năm, 2021. Sự kiện này đã tạo một chấn động tâm lý “bị bỏ rơi” trong hàng ngũ quân đội, công chức và cả thường dân Afghanistan. Trong khi đó, phiến quân Taliban từ nơi ẩn náu ở vùng biên giới Pakistan bắt đầu tiến chiếm các thành phố ở ngoại ô. Ngày 15 tháng Tám, phiến quân Taliban tiến vào thủ đô Kabul ngay sau khi Tổng Thống Ashraf Ghani của chính phủ thân Mỹ và một số nhân vật thân cận bay sang Tajikistan, trước khi xin tỵ nạn chính thức tại nước UAE (Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất).

Sự sụp đổ quá nhanh chóng của Afghanistan khiến nhiều người trên thế giới đã lên án chính quyền và quân đội của nước Cộng Hòa Hồi Giáo Afghanistan là yếu kếm và trống rỗng. Nhưng chính phủ Hoa Kỳ và các nước thuộc nhóm đồng minh NATO cũng bị chỉ trích không kém. Sự rút quân của Mỹ và đồng minh ở Afghanistan đã dẫn đến sự sụp đổ của ước mơ tự do và đã để lại nhiều hệ lụy cho dân chúng họ, nhất là số phận của trẻ em và phụ nữ, trong tay của phiến quân Taliban.

3. VACCINE ĐÃ VÀ ĐANG CỨU NHÂN LOẠI VƯỢT QUA ĐẠI DỊCH COVID-19

Khi làn sóng thứ hai của đại dịch Covid-19 càn quét tại nhiều quốc gia trên thế giới từ giữa tháng Sáu, 2020, nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga, Anh Quốc đã bỏ ra hàng tỷ Mỹ Kim tài trợ cho việc nghiên cứu vaccine an toàn và hiệu quả nhằm đẩy lùi đại dịch.

Chỉ 5 tháng sau, một tin vui đến với nhân loại, khi Đại Học Oxford và hãng dược AstraZeneca thông báo là đã tìm ra một loại vaccine (theo công nghệ Vector) có hiệu quả từ 70% đến 90% vào ngày 23 tháng Mười Một, 2020. Đây là kết quả nghiên cứu của nữ Giáo Sư Sarah Gilbert và Catherine Green, dẫn đầu nhóm nghiên cứu của Viện Jenner thuộc Đại Học Oxford. Sau tin vui của vaccine AstraZeneca, lần lượt các vaccine Pfizer, Moderna, Vero Cell, Johnson & Johnson đã được công bố sau những thử nghiệm thành công.

Tính cho đến nay, Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) đã phê duyệt 6 loại vaccine được sử dụng khẩn cấp cho đại dịch Covid -19 gồm: 1) AstraZeneca của Oxford và AstraZeneca của Viện Huyết Thanh Ấn Độ sản xuất đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp tại 181 quốc gia, vùng lãnh thổ; 2) Pfizer (có tên khác là Comirnaty) của Pfizer/BioNTech sản xuất theo công nghệ mRNA, đã được cấp phép sử dụng tại 111 quốc gia và vùng lãnh thổ; 3) Moderna (có tên khác là Spikevax) của hãng Moderna sản xuất theo công nghệ mRNA, được cấp phép sử dụng tại 64 quốc gia và vùng lãnh thổ; 4) Vero Cell của hãng dược Sinopharm phát triển và công ty BIBP (Beijing Institute of Biological Products), Trung Quốc sản xuất theo công nghệ Vector, được cấp phép sử dụng tại 64 quốc gia và vùng lãnh thổ; 5) Sinovac của Viện Sinh Phẩm Bắc Kinh, Trung Quốc sản xuất theo công nghệ Vector, được cấp phép sử dụng tại 54 quốc gia, vùng lãnh thổ; 6) Janssen hay Johnson & Johnson do công ty Janssen Pharmaceutica NV (Bỉ) và Janssen Biologics B.V (Hòa Lan) sản xuất theo công nghệ Vector, được cấp phép sử dụng tại 56 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Ngoài những vaccine được phê chuẩn từ WHO, còn có một số vaccine chưa được WHO thông qua, nhưng được lưu hành tại một quốc gia, nhưng không có độ tín nhiệm cao như Sputnik V do Viện Nghiên cứu Gamaleya, Nga sản xuất. Abdala do Công ty AICA Cuba sản xuất.

Hiện nay 57% người dân tại 193 quốc gia, vùng lãnh thổ đã được chích ngừa với 8,81 tỷ liều vaccine các loại. Tuy nhiên số người dân tại những quốc gia nghèo được chích vaccine còn quá thấp, trung bình chỉ khoảng 8,1% như Ethiopia 7,8% hay Nigeria 4,7%.

Việc phát triển các loại vaccine an toàn và hiệu quả chống Covid-19 trong một thời gian kỷ lục là một bước tiến lớn trong nỗ lực toàn cầu nhằm chấm dứt đại dịch, nhất là làm giảm sự lây truyền và tử vong đối với những người đã được chích ngừa. Bước kế tiếp cần thiết là nỗ lực cung cấp vaccine và chích ngừa cho các quốc gia nghèo để chấm dứt đại dịch toàn cầu.

4. ĐÀI LOAN LÀ ĐIỂM NÓNG NHẤT TRONG QUAN HỆ MỸ-TRUNG

Sau khi Mao Trạch Đông và Hồng Quân Trung Quốc kiểm soát Hoa Lục từ ngày 1 tháng Mười, 1949, Tổng Thống Tưởng Giới Thạch đã rút toàn bộ lực lượng của chính phủ Trung Hoa Dân Quốc do Quốc Dân Đảng lãnh đạo chạy sang Đài Loan. Từ năm 1949 đến năm 2000, quan hệ giữa hai chính quyền Bắc Kinh và Đài Loan diễn ra bình thường với nguyên tắc “một Trung Quốc – hai thể chế.” Nhưng từ năm 2000 trở đi, Quốc Dân Đảng tách làm hai đảng với sự xuất hiện thêm đảng Dân Chủ Tiến Bộ gọi tắt là đảng Dân Tiến. Khúc quanh quan trọng nhất là năm 2016, Bà Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) – ứng cử viên của Đảng Dân Tiến thắng cử tổng thống với chủ trương Đài Loan độc lập – tuyên bố Đài Loan và Trung Quốc là hai quốc gia riêng biệt, cự tuyệt việc thống nhất dưới bất kỳ hình thức nào, đồng thời khẳng định là sẵn sàng tự vệ, đáp trả mọi động thái quân sự đến từ phía Hoa Lục.

Khi Tổng Thống Donald Trump bắt đầu chính sách áp thuế lên các hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng Tám, 2017, Hoa Kỳ đã không chỉ giữ khoảng cách trong quan hệ với Bắc Kinh mà còn cho phép phục hoạt một số quan hệ bình thường với chính quyền Đài Loan, nhất là cho phép chính quyền bà Thái Anh Văn mua một số vũ khí chiến lược để phòng thủ.

Đặc biệt là trong lễ nhậm chức tổng thống vào ngày 20 tháng Giêng, 2021, Tổng Thống Joe Biden đã mời đại diện chính qưyền Đài Loan tham dự, cũng như ngay sau đó, cử một phái đoàn cao cấp của cả hai Đảng Cộng Hòa và Đảng Dân Chủ như đặc sứ của tổng thống viếng thăm chính quyền Đài Loan. Ngoài ra, Hoa Kỳ cũng đã cùng với Nhật Bản lên tiếng sẵn sàng hành động nếu Bắc Kinh đơn phương tấn công Đài Loan.

Những diễn biến nói trên đã khiến cho Bắc Kinh giận dữ vì Đài Loan là một trong 5 “lợi ích cốt lõi” không thể mất đối với Trung Quốc – bao gồm Tây Tạng, Tân Cương, Hong Kong, Đài Loan và Biển Đông. Nay Trung Quốc đã không chế 3 nơi là Tây Tạng, Tân Cương và Hong Kong, cho nên đích nhắm của Tập Cận Bình trong đối đầu với Hoa Kỳ chính là khống chế Đài Loan và Biển Đông.

Trong Hội Nghị Trung Ương đảng Cộng Sản Trung Quốc vào tháng Ba, 2021, lần đầu tiên ông Tập Cận Bình đã tuyên bố là sử dụng mọi biện pháp để thống nhất kể cả quân sự. Từ tháng Ba đến tháng Mười, 2021, Bắc Kinh đã đưa gần 200 máy bay tiêm kích xâm nhập vào vùng nhận diện phòng không (ADIZ) của Đài Loan, và lực lượng hải quân Trung Quốc đã tổ chức nhiều cuộc tập trận quanh eo biển Đài Loan bao gồm các chiến thuật đổ bộ, tiếp tế và tấn công.

Nhiều giới phân tích quân sự thế giới đánh giá rằng Trung Quốc sẽ tấn công Đài Loan vào thời điểm 2023 -2024, sau khi ông Tập tiếp tục giữ ghế tổng bí thư nhiệm kỳ 3 từ tháng Mười, 2022 và nhất là lúc Hoa Kỳ chuẩn bị cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.

5. VỤ BẠO LOẠN TẤN CÔNG TÒA NHÀ QUỐC HỘI HOA KỲ

Ngày 6 tháng Giêng, 2021, lưỡng viện Quốc Hội Hoa Kỳ nhóm họp nhằm chứng nhận kết quả của các phiếu Đại Cử Tri tại 50 tiểu bang như một bước hiến định để chung quyết kết quả cuộc bầu cử tổng thống diễn ra vào ngày 3 tháng Mười Một, 2020.

Cùng thời điểm, những người tham dự cuộc biểu tình ủng hộ Tổng Thống Donald Trump đã tiến về tòa nhà Quốc Hội theo lời kêu gọi của tổng thống, và sau đó một số đông đã tìm cách xâm nhập vào bên trong Điện Capitol. Lực lượng cảnh sát bảo vệ khu vực Quốc Hội đã không đủ sức để ngăn cản nhóm người này. Họ đã tấn công lại cảnh sát, tràn được vào bên trong tòa nhà Quốc Hội, đập phá và làm hư hại nhiều thiết bị, khiến cho buổi họp của Lưỡng Viện Quốc Hội phải ngưng và một số lãnh đạo cao cấp được an ninh đưa đi di tản đến nơi an toàn, số đông dân biểu thì ẩn núp và cầm cự ngay trong phòng họp của Hạ Viện.

Cuối cùng với sự hỗ trợ của các lực lượng cảnh sát quanh vùng và vệ binh quốc gia, trật tự và an ninh tại tòa nhà quốc hội và các khu vực chung quanh đã được tái lập để Lưỡng Viện Quốc Hội tiếp tục công việc chứng nhận phiếu. Các vị dân biểu và nghị sĩ liên bang đã làm việc suốt đêm dù có những căng thẳng dâng cao và giữa lúc thủ đô Washington ở trong tình trạng báo động sau cuộc bạo loạn.

Đúng 3 giờ rạng sáng ngày 7 tháng Giêng, 2021, Phó Tổng Thống Mike Pence, chủ tọa phiên họp của Lưỡng Viện Quốc Hội chính thức công bố kết quả của cuộc kiểm phiếu, với 306 phiếu Đại Cử Tri bầu cho ứng cử viên tổng thống Joe Biden so với 232 phiếu Đại Cử Tri bầu cho cho đương kim tổng thống Donald Trump.

Cuộc bạo động tấn công tòa nhà quốc hội chưa từng xảy ra – do chính người dân và một số chính giới chủ xướng, đã để lại một vết nhơ lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Những giá trị mà Hoa Kỳ vẫn thường tự hào với thế giới như nền dân chủ vững mạnh, tự do ngôn luận, sự ổn định, an ninh và nền pháp trị nghiêm minh… đã bị những người tham gia cuộc bạo loạn trong tòa nhà quốc hội làm tổn thương nặng nề.

Cơ quan FBI đã bắt giữ và truy tố hàng trăm người liên hệ đến cuộc bạo loạn và Hạ Viện Hoa Kỳ cũng đã thành lập Ủy Ban Điều Tra Vụ Bạo Loạn Ngày 6 Tháng 1; nhưng dù kết quả ra sao thì vết nhơ này tồn tại vĩnh viễn với sự lên án chung của dư luận Hoa Kỳ và thế giới: “Cuộc bạo loạn đã tấn công vào nền dân chủ.”