Câu chuyện Thiền sư và cô lái đò:

Cô lái đò hằng ngày đưa khách qua sông. Khi đò cập bến cô lái thu tiền tất cả mọi người ai cũng hai xu đến nhà sư thì cô gái đòi bốn xu. Nhà Sư mới ngạc nhiên hỏi vì sao lại như thế? Cô lái đò mỉm cười rồi nói: Vì thầy nhìn em nên phải trả tiền gấp đôi chứ…

Nhà sư đành im lặng trả tiền và chẳng dám biện luận gì thêm! Chiều về nhà sư lại qua sông. Lần nầy cô lái đòi tiền gấp bốn lần. Nhà sư hỏi cô định ức hiếp thầy chùa sao? Cô lái lại mĩm cười bảo: Lần nầy Thầy nhìn em bằng sự tưởng tượng thầm kín bên trong. Nhà sư hết đường biện minh đành ngậm bù hòn mà trả tiền.<!>

Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn nên khi mắt mở ra ta trông thấy được thế giới bên ngoài, thì lẽ đương nhiên đối tượng cũng có thể thấy được phần nào bên trong của ta thông qua đôi mắt đó. Đôi mắt ấy thể hiện buồn vui, thương ghét khi ta cảm nhận hạnh phúc hay khổ đau. Khi ta nổi giận vì bất bình một chuyện nào đó, đôi mắt sẽ đỏ lên như muốn ăn tươi nuốt sống người đối diện. Khi ta cảm nhận hạnh phúc thì đôi mắt sẽ chứa đầy yêu thương trìu mến. Nói chung sự thay đổi nơi tâm thức thông qua đôi mắt, luôn bộc lộ ra hết những cảm xúc trong lòng.

Chúng ta sống trong thời văn minh khoa học hiện đại, với vô số phương tiện truyền thông nên cũng có quá nhiều sự cám dỗ, làm cho đôi mắt của chúng ta bị vẫn đục bởi chạy theo mọi hình ảnh sự vật rồi dính mắc vào đẹp xấu. Cái thế giới đầy mộng mị này ta thường cho là ảo nhưng lại có sức quyến rũ đến mê hồn, làm cho ta chẳng thấy đường về trong thực tại. Nó có thể khiến cho ta mất phương hướng chạy theo đắm chìm trong ảo giác thấy nghe trong mê muội.

Trong sách khóa hư lục của vua Trần Thái Tông viết về tội của mắt như sau:

Nhân ác xem kỷ, nghiệp thiện coi khinh.

Lầm nhận hoa giả, quên ngắm trăng thật.

Yêu ghét nổi dậy, đẹp xấu tranh giành

Chợt mắt dối sanh, mờ đường chánh kiến.

Trắng qua xanh lại, tía phải vàng sai

Nhìn lệch các thứ, nào khác kẻ mù.

Gặp người sắc đẹp, liếc trộm nhìn ngang

Lòa mắt chưa sanh, bản lai diện mục.

Thấy ai giàu có, giương mắt mãi nhìn

Gặp kẻ bần cùng, lờ đi chẳng đoái.

Người dưng chết chóc, nước mắt ráo khô

Thân quyến qua đời, đầm đìa lệ máu.

Hoặc đến Tam Bảo, hoặc vào chùa chiền,

Gần tượng thấy kinh, mắt không thèm ngó.

Phòng Tăng điện Phật, gặp gỡ gái trai,

Mắt liếc mày đưa, đam mê sắc dục.

Không ngại Hộ Pháp, chẳng sợ Long Thần

Trố mắt ham vui, đầu chưa từng cúi.

Những tội như thế, vô lượng vô biên

Đều từ mắt sanh, phải sa địa ngục.

Trải hằng sa kiếp, mới được làm người

Dù được làm người, lại bị mù chột.

Nếu không sám hối, khó được tiêu trừ.

Nay trước Phật đài, thảy đều sám hối.

( Bản dịch Hòa Thượng Thích Thanh Từ)

Đôi mắt ở vào thời điểm xa xưa và đôi mắt của bây giờ nó cũng khác nhau rất xa, đôi mắt bây giờ bị dính bám vào nhiều thứ nên người thời nay rất khó tu. Trong sáu căn gồm có: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý, ngoài ý ra, ta thường xuyên xử dụng đến mắt và tai nhiều nhất, vì vậy những tội do mắt gây ra cũng nhiều vô số.

suutam