Chưa hẳn mất nước, đã mất dòng họ - Khai Bui

Trong một chuyến về Sài Gòn vào đầu tháng 4 năm 2014 vợ tôi có đến thăm hai người cháu, một trai và một gái, con của một bà chị trong họ. Cậu trai 32 tuổi và cô gái 27 tuổi, cả hai đều được nuôi ăn học đàng hoàng (tốt nghiệp đại học 4 năm), có công ăn việc làm tốt ở Sài Gòn. Họ đều đã lập gia đình cách đây vài năm và đã có con. Dì cháu lâu ngày gặp nhau mừng mừng tủi tủi, trong câu chuyện hàn huyên vợ tôi ôm đứa con trai của người cháu trai và hỏi nó rằng:

- Con tên chi?
Đứa bé trả lời:
- Dạ, con tên Miêu Văn Dũng ạ.<!>
Vợ tôi tưởng mình nghe lộn nên hỏi lại:
- Ủa, con họ chi?
Đứa bé trả lời:
- Dạ, con họ Miêu ạ.

Vợ tôi ngạc nhiên, ngước mặt lên hỏi cha của nó:
- Sao lạ vậy, con họ Nguyễn mà tại sao con của con họ Miêu? Người Việt mình làm gì có họ Miêu hả con?

Biết vợ tôi ngạc nhiên, cậu cháu vội giải thích một tràng như sau:
-Dì à, đó là con cho nó lấy họ mẹ, vợ của con gốc người Hoa họ Miêu. Con không được may mắn bằng em của con, nó lấy thằng em của vợ con nên con nó sinh ra không cần phải lấy họ mẹ vẫn có được họ Tàu.

Vợ tôi bực mình hỏi lại:
- Sao lạ vậy, mình là người Việt Nam tại sao phải lấy họ Tàu?

Cậu cháu trả lời:
- Dì ở nước ngoài lâu quá nên không biết đó thôi, chứ ở đây (Việt Nam) thanh niên nam nữ khi lớn lên lập gia đình đều muốn con của mình mang họ Tàu để sau này có tương lai hơn! Dì không thấy sao? bây giờ ở nước mình đi đến đâu cũng thấy Tàu, công ty, hãng xưởng đa số là của người Tàu. Mang họ Tàu đi xin việc, làm giấy tờ gì cũng dễ dàng và được nể, vì tụi con cũng vì tương lai của mấy cháu đấy thôi.

Nghe người cháu phân bua như vậy vợ tôi gằn giọng:
- Thì ra là vậy, như vậy thì hết đời tụi bây, giữa tao và con của tụi bây coi như không bà con, dòng họ gì nữa rồi phải không?

Biết vợ tôi tức giận, cậu cháu vội giả lả:
- Dì nói vậy thôi, chứ họ gì thì họ, bà con vẫn cứ bà con mà dì. Dì thấy không, cô Đại sứ Du lịch Việt Nam Trần Thị Thanh Nhàn cũng lấy tên Tàu là Lý Nhã Kỳ mà được trọng vọng, nên danh nên phận và giàu có đó, có sao đâu.

Vợ tôi buột miệng nói:
- Vậy sao.

Nhận thấy không khí có vẻ nặng nề và ngượng nghịu, vợ tôi vội vàng kiếm cớ bận rộn công việc để từ giã hai đứa cháu. Trên đường về bâng khuâng tự hỏi:
- Không biết mình có còn là bà con với chúng nó hay không?