CÁM ƠN CÁI CỐI CÁI CHẦY - Bùi Bảo Trúc

November 26, 2015

Bạn ta,

Trong cuốn The Importance of Living của Lâm Ngữ Đường (Nguyễn Hiến Lê dịch là Một Quan Niệm Sống Đẹp) có một chương đề cập tới Kim Thánh Thán, một nhà phê bình và cũng là một nhà văn nổi tiếng sống trong thế kỷ 17 dưới triều nhà Thanh. Lâm Ngữ Đường kể là trong một chiều mưa khi ngồi với một người bạn trong một ngôi miếu cổ, Kim Thánh Thán đã ghi lại những chuyện trải qua trong đời sống mà ông cho là đã đem lại cho ông những niềm vui lớn nhất trong đời.<!>

 Ông kể lại được tất cả 33 điều. Đọc những điều đem lại lạc thú cho Kim Thánh Thán người ta thấy đó không phải là những gì vĩ đại cho lắm mà hầu hết chỉ là những chuyện khá tầm thường, như một cơn mưa ào đổ xuống giữa trưa hè, đống tuyết ngoài sân, mầu đỏ của ruột trái dưa hấu, xóa nợ cho một người quen, con mèo thình lình xuất hiện khiến lũ chuột phá phách phải bỏ chạy… Những chuyện đó đều kết thúc bằng một câu hô thán: “Chẳng cũng khoái ư!”

Đọc hết những điều đó, những điều mà Kim Thán Thán cho là đem lại sướng khoái cho ông, thì người ta có cảm tưởng là ông kể chúng ra như một cách cảm ơn chúng. Ông cảm ơn những điều đã đem lại cho ông những niềm vui trong đời sống. Những điều ấy sau đó được ghi chung trong bài phê bình Tây Sương Ký rất nổi tiếng của ông. Những điều ghi xuống trong lúc ngồi trong miếu nhìn mưa rơi đó được coi là một bài tản văn hay nhất cổ kim của văn học Trung quốc.

Vậy thì ngay cả những chuyện tầm thường cũng vẫn có thể là những thứ đáng để được cảm ơn trong đời sống chứ chẳng cần phải là những điều gì cao siêu khó làm, khó thấy trong đời sống.

Tự nhiên tôi nhớ mấy câu tội nghiệp này, chắc là của một cô gái nghèo ở một vùng quê nào đó:

Cảm ơn cái cối, cái chầyĐêm đêm giã gạo có mày, có tao
Cảm ơn cái cọc cầu ao
Nửa đêm vo gạo có tao, có mày…

Người phụ nữ trẻ đầu tắt mặt tối lo công việc nhà cho chủ quần quật vẫn tìm được an ủi nơi những đồ vật vô tri gần gũi chung quanh: cái cối, cái chầy giã gạo, cái cầu ao … Cô đơn và tội nghiệp biết chừng nào. Có lẽ vì thế mà cô cảm ơn chúng.

Ngày lễ Tạ Ơn năm nay tôi cũng thấy phải cảm ơn nhiều thứ ngoài những điều vẫn tâm nguyện cảm ơn mỗi đầu ngày khi thức dậy với ngày mới chứ chẳng cần phải đợi cho đến Thanksgiving…

Thí dụ cha mẹ, gia đình chị, em, con cháu … cả những người đã ra đi, bạn bè, nước Mỹ đem cho đời sống bình an, những ân tình của bạn bè suốt chiều dài đời sống, những năm tháng đã sống trên đời này, quá khứ, tuổi thơ kỷ niệm, những cuốn sách đã đọc, những bài thơ, những bản nhạc nghe rồi vẫn còn ở lại trong trí, mùi nước hoa, mùi mái tóc, mùi cà phê buổi sáng, mùi đất khi những giọt mưa vừa rơi xuống… Bằng ấy điều phải cảm ơn mỗi lúc thoáng qua trí nhớ. Nhưng cũng còn biết bao nhiêu điều, biết bao nhiêu thứ chưa kể ra vì trí nhớ cũng có lúc mỏi mệt không tìm lục thấy.

Chẳng hạn như cái mở chai tire bouchon đang nằm trước mặt. Thiếu nó thì làm sao … giải quyết cái chai đỏ tối khuya hôm nay. Nó không là cái cối giã gạo, cái chầy, cái cọc cầu ao nhưng không có thì khổ. Hai ba giờ sang đi mua ở đâu? Hay cái hộp viễn khiển remote control giữa lúc bệnh lười vùng lên không muốn đứng dậy đổi đài khác để khỏi phải xem những đoạn pha trò vô duyên hay … lại đổi đài để tránh một cuốn phim Tầu cho đầu óc khỏi bị nhiễm độc. Hay là cái ly chân dài rót đầy Pinot Noir, Cabernet Sauvignon… bị (?) ánh sáng đèn chiếu hắt qua. Hay một bản nhạc có giọng ca thân thiết một thời. Rồi cũng phải cảm ơn cuốn sách cũ đọc từ mấy chục năm trước vừa tìm lại được và mở lướt qua vài trang là bao nhiêu thứ lũ lượt kéo trở lại, lôi theo cả những cơn mưa trong cái thành phố chưa trở lại từ gần nửa thế kỷ nay. Hay đôi mắt mà Đinh Hùng thấy “có thơ mùa hạ / má phấn hồng lên bóng phượng hoa”. Nhiều khi chỉ là một câu hát lạc lõng trong đầu cứ trở lại hoài trên môi…”Gió chiều thầm vương bao nhớ nhung…”. Hay cũng cần cảm ơn một chuyện tử tế bất ngờ đến nào đó, như tô mì Quảng treo tòn ten ở cửa trong lúc không có nhà giữa lúc đang phân vân không biết làm sao đối phó với cái ông dạ dầy khó tính đang thức giấc. Hay những giấc mơ gặp lại dăm ba người, ngửi lại được mùi hơi thở thơm của những đứa con và luôn cả mùi khai của chiếc giường trong căn nhà cũ ở Sài Gòn. Những buổi sáng chủ nhật chở chúng đi chơi, nét hân hoan trên mặt chúng, những âm thanh của thành phố không còn trở lại được nữa. Lại cũng phải cảm ơn “mảnh tàn y” còn giữ lại được như như chiếc áo thị Bằng còn gây quyến luyến cho nhà vua sau sự ra đi vĩnh viễn. Thôi cũng phải cảm ơn cái iPhone: không có nó làm sao sống.

Vậy nên hôm nay, ngày Thanksgiving, phải cảm ơn thêm những thứ vừa kể ở trên, sợ rằng vài ba năm nữa, trí nhớ bỏ đi thì làm sao nhớ lại được mà … Thanksgiving chúng.

Cảm ơn tất cả. Cảm ơn đời sống (coi vậy mà) rất đáng sống này.