Donald Trump nhà chính trị - Ngô Nhân Dụng

Trong cuộc tranh luận cuối cùng giữa hai ứng cử viên tổng thống năm ngoái, bà Hillary Clinton đã tấn công ông Donald Trump một đòn nặng nhất, nói thẳng rằng ông không “fit” làm tổng thống Mỹ. Không “fit” có thể dịch là “không thích hợp” hoặc là “không xứng đáng,” tùy theo muốn nói nhẹ hay nói nặng.<!>

Ông Donald Trump đã làm tổng thống hơn một tháng. Bà Clinton có thể xoa bụng tự khen mình nói đúng. Ông Trump đóng vai tổng thống có vẻ không “fit,” hiểu nhẹ nhất là không thích hợp! Ông bổ nhiệm một cố vấn an ninh quốc gia, chưa đầy tháng đã phải yêu cầu ông này từ chức. Guồng máy quản trị nước còn trống: Nhiều chức vụ trong Tòa Bạch Ốc và trong chính quyền chưa được bổ nhiệm hoặc thông qua, chậm trễ nhất so với các vị tổng thống khác trong mấy chục năm qua. Ông ký hàng loạt sắc lệnh thay đổi đường lối chính phủ cũ, nhưng chưa thấy hiệu lực nào đáng kể. Ra lệnh giảm bớt việc thi hành luật bảo hiểm y tế cũ nhưng chưa làm gì để xóa bỏ Obamacare, còn lâu mới thay thế nó bằng luật mới. Ông ra lệnh xây bức tường ở biên giới Mexico và vẫn bắt nước này phải trả tiền, nhưng cả nước đó họ nói không, ông tổng thống Mexico đã bãi bỏ không qua Mỹ thăm xã giao như thông lệ. Ông đã dọa xóa bỏ hiệp ước thương mại tự do NAFTA (thứ hiệp ước tồi tệ nhất, ông nói) nhưng lại vui vẻ tiếp đón thủ tướng Canada và hứa hẹn hai nước sẽ tiếp tục mua bán như cũ. Ông muốn thay đổi chính sách di dân nhưng các mệnh lệnh ông bị hai cấp tòa án bác bỏ. Ông nặng lời công kích các quan tòa nhưng lại không dám khiếu nại lên cấp cao nhất là Tối Cao Pháp Viện. Ông công khai tỏ ý nghi ngờ quy tắc “Một nước Trung Hoa” rồi chỉ mấy tuần sau lại gọi điện thoại cho Tập Cận Bình nói rằng ông sẽ theo đúng quy tắc “Một nước Trung Hoa.” Ông công khai đả kích các cơ quan tình báo quốc gia nhưng nếu không có các thông tin do họ thu lượm thì không vị tổng thống nào có thể đối phó được với các nước thù nghịch. Chưa có vị tổng thống nào đem chuyện riêng của gia đình mình ra tuyên bố trước dư luận: Con gái ông bị mất một mối bán hàng, ông đả kích nêu đích danh công ty bán lẻ “thủ phạm” và bênh con. Phát ngôn viên của ông còn công khai kêu gọi mọi người hãy mua quần áo thời trang do cô con gái bán. Ông tiếp tục gán tội tất cả giới truyền thông là “loan tin bịa đặt” về liên hệ giữa ban tham mưu của ông và tình báo Nga, nhưng càng ngày càng thêm tin tức được tiết lộ chứng tỏ quan hệ đó có thật. Ông tố cáo các báo các đài đi moi móc các “nguồn tin giấu tên” cho thấy nội bộ ban tham mưu của ông lủng củng, nhưng không làm gì được để chấm dứt nạn “rò rỉ” từ bên trong Tòa Bạch Ốc. Trong khi đó một báo mạng mà vị cố vấn chiến lược gia của ông từng điều khiển lại đăng một bài dài bêu xấu người đang làm chánh văn phòng tổng thống! Rồi họ lại tuyên bố họ vẫn thân thiện và cộng tác mật thiết, khó ai có thể tin được!

Bao nhiêu câu hỏi đó khiến người ta có cảm tưởng Tổng Thống Donald Trump đang lúng túng trong vai trò điều khiển một quốc gia lớn với bao nhiêu vấn đề phức tạp. Ông có “fit” với vai trò ông đang đóng hay không?

Câu trả lời có, hay không, tùy thuộc quan niệm của người ta về vai trò của một ông tổng thống Mỹ. Khi bà Hillary Clinton chê ông Trump không “fit,” bà dựa trên những “mẫu mực” có sẵn. Mẫu mực này dựa trên những gì người ta đã thấy, đã biết về công việc và hành vi của các vị tổng thống Mỹ trong hơn 200 năm qua, nhất là trong những thập niên gần đây. Nhưng không ai có thể quả quyết rằng chỉ có một khuôn mẫu hành sử mà tất cả các vị tổng thống Mỹ phải theo! Các vị tổng thống Mỹ trước đây thường đã tham gia chính trị, dù là nghị sĩ, dân biểu, là thống đốc tiểu bang, và một số đã điều khiển quân đội. Ông Donald Trump không có bất cứ kinh nghiệm nào trong cả hai lãnh vực đó. Ông là một nhà kinh doanh. Ông mang cung cách một doanh nhân, một người đã làm giầu nhờ địa ốc, ông là một mẫu tổng thống hoàn toàn mới!

Ông Donald Trump đang làm tổng thống Mỹ, cung cách của ông khác hẳn những vị tổng thống trước, nhưng ông vẫn là tổng thống! Ông có thể tự khen mình đang thay đổi hình ảnh quen thuộc của một người đóng vai tổng thống nước Mỹ! Sau ông chắc nhiều vị tổng thống khác sẽ còn thay đổi thêm nữa! Chưa thể phán đoán rằng thay đổi như thế là tốt hơn hay xấu hơn! Thước đo sau cùng để phán đoán một người có “fit” với vai trò tổng thống hay không là ông ấy, hay bà ấy làm gì cho dân Mỹ sau bốn năm hoặc tám năm nắm quyền. Một tháng trời không đủ!

Nhưng khi theo dõi những lời tuyên bố và hành động của ông Trump trong một tháng đầu tiên, một điều mọi người đồng ý là ông vẫn… hăng say vận động tranh cử! Ông đang chuẩn bị cho cuộc tranh cử năm 2020! Chưa biết ông sẽ thành một vị tổng thống giỏi hay không, nhưng có thể nói ông đã đóng vai một chính trị gia tài giỏi! Điều này thật bất ngờ đối với tất cả các nhà chính trị đã chạy đua với ông trong một năm qua, tới lúc họ biết thì quá trễ! Khi các đối thủ của ông trong đảng Cộng Hòa và bà Hillary Clinton bị thua Donald Trump, họ mới nhận ra họ đều là “tay non” khi đứng trước một người bước vào thế giới chính trị lần đầu tiên trong đời!

Donald Trump đã khởi sự cuộc vận động tranh cử của mình bằng những lời nói và hành động không một chính trị gia chuyên nghiệp nào dám làm. Ông công kích cả một nước Mexico bằng những lời thậm tệ! Ông gắn các nhãn hiệu tệ hại nhất cho các đối thủ, cùng đảng hoặc thuộc đảng đối nghịch. Ông hô hào những chủ trương mà các nhà chuyên môn nghĩ không thể nào thực hiện được! Ông làm cho tất cả các đối thủ “mất thăng bằng” vì những món võ ông dùng hoàn toàn xa lạ, có thể nói là “kỳ quặc” đối với võ lâm chính phái! Cuối cùng, ông đã hạ tất cả các cao thủ, giựt ngôi tổng thống Mỹ!

Lối đấu võ của ông Trump đã được rèn luyện trong cuộc đời kinh doanh nửa thế kỷ. Một món võ ông đã điêu luyện là dùng tiền vốn của người khác! Ông bỏ một số tiền nhỏ ra để mở sòng bài, nhưng gom được số vốn lớn do người khác góp, rồi đi vay ngân hàng với lãi suất cao chóng mặt khó tin – nhưng họ vẫn cho vay. Khi sòng bài tuyên bố phá sản thì các ngân hàng và người góp vốn lãnh quả, còn ông Trump đã thâu đủ tiền vốn lẫn lời rồi!

Năm ngoái, nhiều người trong đảng Cộng Hòa chê ông Trump không phải là Cộng Hòa chính cống! Họ tố cáo ông chỉ mạo danh Cộng Hòa để tranh cử. Nhưng ông Trump đã thu hút được một số cử tri căn bản làm “căn cứ địa,” họ ủng hộ ông cuồng nhiệt. Ông càng bị chỉ trích thì họ càng ủng hộ, vì ông giương ngọn cờ “thay đổi” mà người ta trông đợi! Nhờ họ, sau cùng ông thắng tất cả các chính trị gia chuyên nghiệp! Dù số cử tri căn bản ông đã lôi cuốn được cũng chỉ là một thiểu số trong số người vẫn bàu cho đảng Cộng Hòa, nhưng tất cả các cử tri còn lại cũng phải bỏ phiếu cho ông, nghĩ rằng thà Trump còn hơn Clinton! Họ bỏ phiếu cho ông Trump là hợp lý! Vì khi làm tổng thống ông sẽ xóa bỏ Obamacare, sẽ đầy lùi các luật lệ bảo vệ môi trường mà những công ty ủng hộ đảng Cộng Hòa rất ghét, sẽ xóa cả những luật lệ mà họ coi là gây trở ngại cho giới kinh doanh, sẽ bổ nhiệm một thẩm phán Tối Cao Pháp Viện bảo thủ, vân vân. Nếu tẩy chay Trump mà không đi bỏ phiếu, tất cả các mục tiêu này sẽ không đạt được! Ông Trump đả kích tất cả giới lãnh đạo đảng, nhưng cuối cùng họ vẫn phải ủng hộ ông hoặc giữ im lặng chờ đợi! Ông đã “mượn vốn” của đảng Cộng Hòa để đấu với bà Clinton! Có nhà chính trị nào ở nước Mỹ làm được như vậy hay không? Người ta chê ông Trump là “tay mơ” mới bước vào chính trị, nhưng ông cho thấy chính ông là một chính trị gia lão luyện! Vẫn dùng chiến thuật mượn vốn của người khác mà sinh lời!

Trong một tháng qua, ông Trump hầu như chỉ chú trọng đến một điều: Bảo vệ “căn cứ địa” của mình. Hầu hết các sắc lệnh ông Trump ký trong tháng qua đều nhắm chứng tỏ ông thực hành đủ những lời hứa hẹn với những người hăng hái ủng hộ mình. Họ ghét Obamacare? Ông ký một sắc lệnh. Họ bỏ phiếu cho ông vì lời hứa xây bức tường Mexico, ông ký một sắc lệnh khác. Họ ghét di dân lậu? Ông đánh, đáng lây sang các di dân hợp pháp cũng không sao. Họ ghét khủng bố? Ông cấm di dân tị nạn từ bẩy nước Hồi Giáo.

Các nhà chính trị khác sẽ hỏi: Các sắc lệnh của ông Trump có đi tới đâu không? Ông đã hứa sẽ xóa bỏ và thay thế Obamacare ngay trong ngày đầu tiên vào Tòa Bạch Ốc, ông đã làm được chưa? Tại sao ông lại mới tuyên bố chắc qua năm 2018 mới thay thế được Obamacare? Rồi Mexico có trả tiền xây tường hay không? Tòa bác bỏ lệnh cấm di dân, rồi sao? Bao giờ thì ông đánh thuế 45% hàng nhập cảng từ nước Tàu? Bao giờ ông bắt đầu kế hoạch xây dựng hạ tầng cơ sở để tạo thêm công việc làm? Bao giờ ông cải tổ hệ thống thuế vụ?

Những người đặt các câu hỏi đó đều không thuộc thành phần những cử tri đã cuồng nhiệt ủng hộ ông Trump! Những cử tri này chỉ thấy ông Trump đang hết sức thực hiện các lời hứa hẹn quyến rũ họ, như thế là đủ rồi! Nếu ông chưa làm được gì cụ thể, chắc chắn họ tin rằng ông đã bị “các thế lực thù nghịch” phá hoại! Ngay từ đầu ông đã nêu đích danh hai thế lực: Giới truyền thông và giới tình báo! Ông tấn công họ không tiếc lời, giữa tiếng hoan hô của các người yêu ông. Ông mới thêm một loại mới: “Cái gọi là” thẩm phán!

Phải công nhận Donald Trump làm chính trị giỏi hơn những nhà chính trị chuyên nghiệp cùng thời! Mới bước chân vào Tòa Bạch Ốc, ông đã chuẩn bị cho cuộc tranh cử năm 2020 rồi! Tới năm đó có ai trong đảng Cộng Hòa hy vọng giành giựt được với ông không? Đảng Dân Chủ có đưa ra được người nào khá hơn bà Clinton hay không?

Nhưng sau cùng, không quên rằng ông Donald Trump mới làm tổng thống có một tháng. Ông không thể nào chỉ “tiếp tục tranh cử” trong bốn năm sắp tới. Trong hai, ba năm thôi, dân Mỹ sẽ thấy rõ ngoài tài “làm chính trị” ra ông Trump có tài “trị quốc” hay không. Quản trị một quốc gia khác hẳn việc quản trị thương mại, dần dần ông Trump sẽ thấy. Rồi tới năm 2020 lá phiếu của người dân sẽ quyết định.