Phương Tây muốn cải thiện quan hệ với Nga phải hiểu Putin

Tổng thống Nga PutinReuters

Nga có vẻ đang trở lại hùng mạnh trên trường quốc tế, trong khi quan hệ phương Tây với Matxcơva ngày càng xấu đi. Trong bối cảnh đó, trên trang dư luận nhật báo kinh tế Les Echos có bài viết đề cập đến quan hệ giữa phương Tây và nước Nga của tổng thống Vladimir Putin. <!>Bài phân tích có tựa đề : « Hiểu Putin để xử lý tốt hơn » của tác giả Robert Skidelsky, giáo sư kinh tế chính trị thuộc đại học Warwick, Anh Quốc, xung quanh quan hệ căng thẳng giữa các nước phương Tây và Nga trong thời gian gần đây.

Theo tác giả bài viết, « phía sau chính sách đối ngoại cứng rắn của tổng thống Nga ẩn dấu một điểm yếu chết người cho nước Nga : Kinh tế lụi bại khiến cho nước này trở nên mong manh. Putin biết được điều đó nên đằng sau những hành động khoa chân múa tay vẫn sẵn sàng hợp tác ».

Tác giả ghi nhận thấy mối quan hệ giữa phương Tây và nước Nga chuyên chế ngày càng thêm căng thẳng. Những căng thẳng đó được ăn sâu bám rễ trong quan niệm theo đó, phương Tây (đặc biệt là Hoa Kỳ) luôn có những ý đồ gây hấn tỏ ra hung hăng với Nga.

Bài viết dẫn nhận định ông Dmitri Trenin, giám đốc viện nghiên cứu chính trị Carnegie Center Moscow : Chính cựu giám đốc tình báo Mỹ CIA thập niên 1990 Robert Gate đã thừa nhận phương Tây mà chủ chốt là Mỹ đã đánh giá thấp Nga sau thất bại của họ thời chiến tranh lạnh, rằng người Nga sẽ còn phải ngậm đắng nuốt cay về thất bại đó dài dài.

Trong bối cảnh đó, theo tác giả bài viết, chủ trương mở rộng NATO ra tới khu vực Baltic năm 2004 là một sai lầm. Sau khi Liên Xô sụp đổ, mục tiêu cốt yếu của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương là bảo vệ Đông Âu trước sự phục thù của Nga. Sai lầm đó thể hiện ở chỗ năm 2008, tổng thư ký NATO khi đó là Jaao Hoop Scheffer tuyên bố : Rồi trong ngày một ngày hai Ukraina sẽ ra nhập NATO. Tiếp đó đến sự kiện tổng thống Victor Ianoukovitch bị dân chúng nổi dậy lật đổ, chỉ vì từ chối ký hiệp định thành viên liên kết với EU. Nước Nga nhìn thấy trong cuộc nổi dậy đó có bàn tay của phương Tây.

Tuy nhiên sự sai lầm đó của phương Tây cũng kéo theo sai lầm tai hại khác của ông Putin, đó là quyết định can thiệp vào Ukraina và sáp nhập Crimée. Những việc làm này dẫn đến Nga bị trừng phạt kinh tế, còn Ukraina bị đẩy hẳn sang phe phương Tây.

Theo tác giả bài báo, giờ đây nền kinh tế già cỗi chính là gót chân Achille của nước Nga hậu Xô Viết. Cặp lãnh đạo Putin - Medvedev lãnh đạo chính quyền từ 17 năm qua vẫn không vượt lên được sự lệ thuộc vào dầu mỏ. Cộng thêm với các trừng phạt kinh tế, nước Nga có thể hùng hổ ở đây đó, nhưng không phải là mạnh.

Để cải thiện quan hệ với Nga, các nước phương Tây phải hiểu được 3 vấn đề chính :

Thứ nhất trong các đòn về chính sách đối ngoại, Putin luôn thận trọng. Ông ta có thể tuyên bố đe to búa lớn, nhưng ông cũng hiểu được giới hạn của mình, không liều lĩnh.

Thứ 2 là luận điểm thế giới đa cực chỉ nhằm khẳng định nước Nga phải đóng vai trò tích cực trong việc xem xét lại trật tự thế giới do Mỹ chiếm lĩnh từ lâu nay.

Điểm thứ 3 là Nga cho thấy sẵn sàng hợp tác với Mỹ, vì lợi ích chung của cả hai.

Tác giả kết luận : « Cuộc xung đột giá trị giữa hai bên sẽ còn kéo dài. Nhưng nếu phương Tây tỏ tôn trọng đối với nước Nga và các mối quan tâm của họ, thì các mối quan hệ sẽ được cải thiện ».

Mỹ trấn an các đồng minh NATO

Một chủ đề chính của các báo Pháp ra hôm nay là tương lai mối quan hệ giữa Washingtonvà NATO nhân cuộc họp các bộ trưởng Quốc Phòng 28 nước thành viên khối NATO, với tâm điểm là chính sách của tân chính quyền Mỹ với liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương, sau những lời đe dọa trong chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump sẽ xem lại trách nhiệm đóng góp của Mỹ với NATO.

Trang nhất nhật báo Le Monde chạy hàng tựa ghi nhận khối NATO đang đứng trước những ẩn số trong chính sách ngoại giao của Trump và đang mong đợi Mỹ làm sáng tỏ trong cuộc họp hai ngày tại Bruxelles.

Cuộc họp trở nên quan trọng đặc biệt bởi lần đầu tiên có sự tham dự của quan chức cao cấp của chính quyền Trump, tân bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis. Le Figaro trong bài có tiêu đề : « Mattis đòi các nước trong NATO đóng góp thêm » nhận thấy, các nước châu Âu đang rối tung vì láng giềng Nga nay đang chờ xem chính sách mới của chính quyền Trump đối với NATO, một công cụ phòng vệ tập thể duy nhất của họ, sẽ ra sao. Tân lãnh đạo Quốc Phòng của chính quyền Trump đã không làm thất vọng các đồng minh, khi hôm qua tại trụ sở của NATO khẳng định « Liên minh vẫn là thành tố nền tảng căn bản đối với Hoa Kỳ » nhưng ông cũng không quên nhắc các nước châu Âu phải có cố gắng đóng góp quân sự để giảm gánh nặng cho Mỹ . Ông James Mattis đề nghị các đồng minh phải tăng chi phí quân sự, nếu không Hoa Kỳ có thể sẽ « điều tiết cam kết của mình » đối với Liên minh.

Cho dù ngân sách NATO và ngân sách quốc phòng của từng nước là hai vấn đề riêng biệt, nhưng nó có liên hệ đến tiềm lực quốc phòng chung của khối. Nhìn chung trong nhiều năm gần đây, ngân sách quốc phòng của các nước thành viên NATO có xu hướng giảm.

Nhưng điều được Le Figaro chú ý tới đó là ông Mattis chỉ là một tiếng nói trong dàn hợp xướng trống đánh xuôi kèn thổi ngược của ê kíp chính quyền Trump. Vụ Michael Flynn, cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống vừa rớt đài chỉ sau một tháng là một bằng chứng hùng hồn. Chắc chắn người ta sẽ còn phải kiên nhẫn chờ tới tận thượng đỉnh NATO dự trù vào cuối tháng 5 tới với sự có mặt trực tiếp của Donald Trump để biết cụ thể hơn về chính sách của chính quyền Mỹ với các đồng minh.