VỚI SỰ LẠM QUYỀN, FORMOSA ĐƯỢC ƯU ÁI MIỄN TỐ HÌNH SỰ - Đặng Đình Mạnh

Buổi họp báo của chính phủ với báo giới vào chiều ngày 30/06/2016 về thảm trạng môi trường biển bị phá hủy tại bốn tỉnh miền Trung, đã cung cấp hai thông tin:

1. Thủ phạm chính và duy nhất là Formosa.
2. Đã có sự thỏa thuận bồi thường giữa chính phủ và Formosa với số tiền là 500 triệu đô-la, kèm theo đó là sự miễn tố hình sự.<!>

Thông tin thứ nhất không lạ, vì ngay từ đầu thì Formosa đã là nghi phạm hàng đầu cho dù có các thông tin nhiễu loạn như : Thủy triều đỏ, sóng lớn, cá ăn no …

Nhưng thông tin thứ hai về sự thỏa thuận bồi thường giữa Chính phủ và Formosa thì đáng nói. Bởi lẽ, theo quy định của Hiến pháp cùng Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành thì Chính phủ, Thủ tướng hay các bộ thuộc chính phủ đều không được luật pháp trao cho thẩm quyền thỏa thuận bồi thường các tổn thất về môi trường hay quyết định miễn tố hình sự.

Cũng theo luật pháp hiện hành, với sự cố gây tổn thất lớn chưa từng có, thì việc điều tra, xem xét về trách nhiệm hình sự và ấn định mức bồi thường đối với hành vi xâm hại đến môi trường biển của Formosa sẽ lần lượt do các cơ quan tư pháp Việt Nam đảm nhiệm (Tức bao gồm các cơ quan tiến hành tố tụng gồm: Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân và Tòa án Nhân dân).

Thế nên, sự thỏa thuận đang có giữa Chính phủ (cơ quan hành pháp) và Formosa là không hợp pháp vì vi luật.

Điều đáng nói là cơ quan tư pháp có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi công như Viện Kiểm sát Nhân dân trong trường hợp này lại giữ thái độ bàng quan trước sự việc ?!

Bên cạnh những vấn đề pháp lý như vừa nêu, thì trên nguyên tắc, mức bồi thường sẽ phải căn cứ trên mức độ tổn thất. Trong khi đó, sự tổn thất của môi trường biển, của ngư dân, của xã hội nói chung … chưa hề được tính toán, thì mức bồi thường được thỏa thuận với mức 500 triệu đô-la đã dựa trên cơ sở nào ?

Ngoài ra, việc Chính phủ tự tiện quyết định miễn tố hình sự nhân danh “môi trường đầu tư”, “ổn định chính trị” và “Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh kẻ chạy lại” trước một hành vi vi phạm pháp luật hiển nhiên, gây tổn thất nặng nề chưa từng có cho đất nước sẽ tạo nên một tiền lệ cực xấu cho việc xử lý những hành vi tương tự trong tương lai !

Thông điệp về hai bài học xấu được báo giới trong và ngoài nước loan truyền nhân dịp này: Ở Việt Nam, hành pháp có thể quyết định thay tư pháp và ở đó, đồng tiền sẽ chuộc được trách nhiệm!